İbn Miskeveyh: Revizyonlar arasındaki fark

'''İbn Miskeveyh''' ([[Farsça]] : '''ابن مسکویه''' ) ([[Arapça]] : '''مسكويه''') (Ahmed bin Muhammed Miskeveyh) ([[940]]-[[1030]]) [[Farslar|Fars]] asıllı ünlü [[Şiilik|Şii]] [[filozof]]. [[İran]]'ın [[Rey]] kentinde 940'ta (hicri 320) doğdu. Aktif [[politik]] kişiliğini filozof rolüyle birleştirdi. Tarihçi yönü de olan Miskeveyh Bağdat, [[Isfahan]] ve Rey şehirlerindeki [[Büveyye hanedanı]]na hizmette bulundu. Aralarında Sicistaninin de olduğu bir entelektüel grubunun üyesiydi. İslam dünyasında [[Neoplatonizm|Neoplatonik]] geleneğin ortaya çıkışında Miskeveyh'in telifçi rolünün etkisi bulunmaktadır. İbn Miskeveyh tarihten psikolojiye, kimyadan metafiziğe kadar pek çok farklı alanda çalışmalarda bulundu ve eserler kaleme aldı. Yunan filozoflarının tevhid ile ilgilendiklerini öne sürmekle Miskeveyh din ile felsefeyi uzlaştırma hususu probleminden uzak durmuştur.

Tam adı ''Ebû Ali Ahmed bin Muhammed bin Yakub bin Miskeveyh'' olan İbn Miskeveyh [[936]] senesinde [[İran]]’ın [[Rey]] kentinde doğdu. [[940]] veya [[951]] senesinde doğmuş olabileceği ortaya atılmıştır.

İbn Miskeveyh öğrenimini, doğduğu kent olan [[Rey]] kentinde tamamladı, iyi bir eğitim gördü. İbn Miskeveyh döneminin ünlü bilginlerinden ve hocalarından ders aldı. Çağının önde gelen filozofları ([[İbn Sinâ]], [[Ebu Reyhan el-Beyrûni]] ve [[Ebu Hayan et-Tevhîdî]] gibi) ile bilgi alış-verişinde bulundu. İbn Miskeveyh özellikle [[Farabi]]’den çok etkilenmiş ve [[Meşşailik|meşşai ekolü]]nün önemli isimlerinden olmuştur.Müslüman filozoflar evrimden bahsetmişlerdir.Onların zihnindeki evrim tasarımı Allah'ın iradesiyle olan akışla ilgilidir.Bilimi yeterince anlamayan sözde dini kesimler ile,dini yeterince anlamayan sözde bilimsel çevreler birbiriyle ideolojik açıdan tartışa dursunlar,insanlığın bütün düşünsel ürünlerine saygı duymak gerekir.( Mehmet Bayraktar, "İbn Miskeveyh", DİA c.XX,Bayrakdar,Mehmet,İslamda Evrimci Yaratılış Teorileri,Saruhan Müfit Selim,''İbn Miskeveyh Düşüncesinde Tanrı ve Alem'',Ankara,İlahiyat Yayınları I.Baskı,Mart,2005,)İbn Miskeveyh asıl ilgi alanı olan felsefenin dışında uzunca bir süre kimya ile de ilgilendi, çeşitli araştırmalar yaptı. Kimya alanında yaptığı çalışmalardan hiçbiri bugüne ulaşmamıştır. İbn Miskeveyh felsefe ve kimya dışında tıp, edebiyat, tarih, [[ahlak]] ve [[metafizik]] ile de ilgilenip, bu konularda birçok eser kaleme aldı. Özellikle ahlak sistemi ile dikkat çeken İbn Miskeveyh ahlak konusunda çok önemli bir yere sahip olmuştur. Eserlerinde Farâbi metodunu izlese de, genel olarak Farâbi’nin aksine pratiğe nazariyeden önce yer verip, pragmatizme yaklaştı. Kendisinden önceki Meşşai ekolü filozofları gibi [[Eflatun]] ile [[Aristoteles|Aristo]]’nun fikirleriyle İslam dinini uzlaştırmaya çalıştı.

İbn Miskeveyh dönemin önemli isimlerinin yanında kâtiplik ve kütüphanecilik yaptı. İlk önce vezir [[Ebu’l-Fadl İbnu’l Amîd]]’in kütüphane memurluğunu yapmış, ün ve itibar kazanmaya başlamıştı. Daha sonra da sarayda kâtiplik, özel kütüphane memurluğu, hazinedarlık ve muallimlik gibi çeşitli görevler aldı.