Alevilikte dini ayinler: Revizyonlar arasındaki fark

{{Ayrıca bakınız|Kadir Gecesi|14 Masum-u Pak|Oruc|Muharrem|Hızır Orucu}}

 

{{ana|Cem}}

[[Cem]], Alevîler’in toplu halde ettikleri ibâdetin adıdır. Kavram olarak ''"[[Cem]]"'' Arapça bir kelime olup toplanma, birikme, bir araya gelme manasına gelmektedir. Alevîlik’te, [[Cem]]’de bulunan bir kişi başka bir kişiye dargınsa, bu iki kişinin dargınlıkları giderilmeden, barışmaları sağlanmadan [[Cem]]’e başlanmaz. Alevîler’in toplu anlamda temel ibadeti olan [[Cem]], bir [[Dede]]’nin gözetiminde ve önderliğinde yerine getirilir.

 

{{ana|Cemevi}}

[[Alevî]] ibâdetinin uygulandığı mekân [[Cemevi]]/Pîrevi’dir. Alevîler’in ibâdet ettiği yere “toplanma” anlamında ''“[[Cemevi]]”'' denir; bir olma, bütünleşme yeri, Yaratan’la bir olma, bütünleşme anlamındadır. [[Cem]] herhangi bir yerde yapılabilir. Evde ya da temiz olan her yerde yapılabilir. Önemli olan [[Allah]]’a sığınmak ve ibâdet etmektir. Alevî geleneğinde [[Cemevi|Cemevleri]], salt tapınma ''([[ibâdet]])'' maksadı ile kullanılmamış ve kullanılmamaktadır. Topluluğunun dinî gereksinimi yanında toplumsal, bireysel sorunların çözüme kavuşturulduğu bir meclis işlevi de görmüş ve görmektedir.

 

{{ana|Dua|Nefes (edebiyat)|Türkü}}

Duaz, Duazdeh’in kısaltılmış halidir. Duazdeh Farsça olup oniki (12) anlamına gelmektedir. Duaz, [[Cem]] ibadetlerinde söylenen ve [[Oniki İmamlar]]’ın adlarının geçtiği deyişlerdir. Bazen dua olarak da nitelendirilirler. Bu deyişlerde ayrıca [[Oniki İmamlar]]’ın yanı sıra başta [[Muhammed]] ve [[Hacı Bektaş Veli]] olmak üzere Alevî ulularının adları geçmektedir. Alevîlik’te duazın, [[Nefes (edebiyat)|nefes]]in, [[türkü]]nün, deyişin farklı anlamları bulunmaktadır. Fakat günümüzde genellikle “Deyiş” Alevîliği çağrıştıran her melodinin adı olarak benimsenir. [[Türkü]], [[nefes (edebiyat)|nefes]], duaz da bunların alt adlardır. Alevîlik’te duaz ve deyişlerde kullanılan dil [[Türkçe]]’dir.

 

[[Dosya:Asadullah.gif|thumb|sol|240px|[[İslam peygamberi]] [[Muhammed]]’in yeğeni [[Ali]]’ye taktığı isim: ''“Esedullah.”'']]

{{ana|Divan edebiyatı|Mersiye}}

[[Mersiye]], bir [[edebiyat]] terimidir. [[Divan edebiyatı|Dîvân Edebiyatı]]’nda ölen bir kimsenin yiğitliğini, cömertliğini, iyiliğini, yaptıklarını övmek ve ölümünden duyulan acıyı dile getirmek için yazılan şiir türüne [[mersiye]] adı verilir. Kutsal günlerde, ölüm törenlerinde mersiye okuyan kişiye de “mersiyehan” denir. Mersiyeler genellikle mesnevi ve terkib-i bent nazım biçimlerinde yazılmıştır. Ünlü divan şairi [[Baki]]’nin [[Kanuni Sultan Süleyman]]’ın ölümü üstüne yazdığı “Kanûni Mersiyesi”, bu türün önde gelen örneklerindendir.{{olgu}} Sekiz beyitten oluşur. [[Arapça]] ve [[Farsça]] kelimeler çok olduğundan dili ağırdır. [[Aruz vezni]]yle yazılmıştır.

 

{{Ana|Salmân-ı Fârisî|Muhammad|Semah|Hacı Bektaş Veli|Hubyar Sultan}}

Semah, [[Cem]]’lerde deyişler eşliğinde yapılan dinsel törenin adıdır. Ulu Hünkâr [[Hacı Bektaş-ı Veli]] bu konuda şöyle söyler: "Semah, ariflerin aleti, muhiplerin ibadeti, taliplerin maksududur. Bizim Semahımız oyuncak değil, ilâhî bir sırdır. Bir kimse ki semahı oyuncak sayar, o cahildir". [[Semah]]ın kaynağı "Kırklar Meclisi"’ne dayanır. İnanca göre bu meclise gelen [[İslam peygamberi]] [[Muhammed]]’e [[Salmân-ı Fârisî]] tarafından bir üzüm tanesi verilir ve [[Salmân-ı Fârisî]] kendisinden bunu paylaştırmasını ister. [[Muhammed]], [[Cebrail|Cebrâil]]’in getirdiği tabakta bu üzüm tanesini sıkar. Bunu içen Kırklar "Ya Allah" deyip [[Semah]] dönmeye başlarlar. Hz. Muhammet (sav.)' de içerek mest olur ve semaha katılır.Geçmişte sadece [[Cem]]’lerde dönülen semahlar, özüne aykırı düşmedikçe izleyiciler önünde de icra edilmektedir. Günümüzde en özgün [[semah]] ibadeti [[Hubyar Sultan|Hubyarlılar]] tarafından icra edilmektedir.

 

{{Alevilik konuları}}