Ahmed Vefik Paşa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
k ufak düzenlemeler |
||
25. satır:
'''Ahmet Vefik Paşa''' (d. [[3 Temmuz]] [[1823]], [[İstanbul]] – ö. [[2 Nisan]] [[1891]], İstanbul). [[Osmanlı]] devlet adamı, diplomatı, çevirmen ve oyun yazarı.
[[Türkçülük]] hareketinin öncülerinden. İki defa Maarif Nazırlığı (Eğitim Bakanı) yaptı; [[1877 Mart-Haziran Osmanlı Meclis-i Mebusanı|ilk Osmanlı Meclis-i Mebusan'ında]] İstanbul vekili olarak yer aldı ve başkanlığı üstlendi; [[4 Şubat]] [[1878]] - [[18 Nisan]] [[1878]] ve [[1 Aralık]] [[1882]] - [[3 Aralık]] [[1882]] tarihleri arasında iki defa Başvekillik (Sadrazamlık, Başbakanlık) görevine getirildi.
İlk Türkçe sözlüklerden birisi olan “''Lehçe-i Osmani''”’nin yazarı olan Paşa, devlet adamlığının yanı sıra 16 dil bilen bir bilimadamıdır<ref name=unver>[http://tk.kutuphaneci.org.tr/index.php/tk/article/download/422/843 Süheyl Ünver, "Ahmet Vefik Paşa Kütüphanesi", ''Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni'', Cilt 16, Sayı 1, 1967]</ref>. [[Bursa]] valiliği sırasında bu kentte bir tiyatro yaptırmakla ün kazanmıştır.
== Yaşamı ==
34. satır:
[[Hariciye Nezareti]] memurlarından Ruhittin Efendi'nin oğludur. Dedesi [[Yahya Naci Efendi]], Müslüman Osmanlı memurlara yabancı dil öğretmek için kurulan ve devletin yıkılışına kadar varlığını sürdüren [[Tercüme Odası]]’nın ilk müslüman çevirmenidir. Babası da Fransızca bilirdi ve çevirmenlik yapmış, Tercüme Odası’nda çalışmış bir kişiydi. Türk edebiyatının büyük şairlerinden [[Abdülhak Hamid Tarhan]]’ın babası Hayrullah Efendi ile de kardeş çocuğu olan<ref name=ozkul>Barış Özkul, "Tanzimat Döneminde Tercüme Odasında Yetişine Bir Çevirmen-Aydın: Ahmet Vefik Paşa", ''İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2009'']</ref> Ahmet Vefik Paşa’nın yetiştiği aile çevresi onu dil öğrenmeye, çevirmenlik yapmaya yöneltmiştir.
[[1831]] yılında [[İstanbul]]’da başladığı eğitimini, babasının görevi nedeniyle gittiği [[Paris]]’te dönemin gözde okullarından ''Saint Louis Le Grand Lisesi''’nde tamamladı. Babası, Paris’e elçi olarak atanan [[Mustafa Reşit Paşa]]’nın tercümanlığını yapmaktaydı. Kendisi de Paris’te bulunduğu süre içinde [[Fransızca]]’yı anadili gibi öğrendi. Fransızca’nın yanı sıra İtalyanca, Yunanca ve Latince de öğrendi<ref name=sahiner/>.
=== Tercüme Odası ===
[[1837]]’de yurda döndüğünde [[Tercüme Odası]]’nda memuriyet hayatına başladı. [[1840]]’da elçilik katibi göreviyle [[Londra]]’ya gitti ve [[İngilizce]] öğrendi.
İki yıl sonra Sırbistan’da, İzmir’de, Memleketeyn’de ([[Sırbistan]], [[İzmir]], [[Eflak]] ve [[Boğdan]]) geçici ve özel görevler aldı. Bu arada İstanbul’a döndükçe aşaması yükseltilerek Tercüme Odası’na atandı.
Kısa bir süre pasaport dairesinde müdürlük yaptı. Sonra uyrukluk işlerini çözmek ve sonuçlandırmak için İzmir’e gönderildi. 1845 yılında İzmir’den dönünce görevi yükseltilerek “''Tercüme Odası Mümeyyiz’i''”, 1847’de “''mütercim-i evvel''” (başçevirmen) oldu. 1847’de devletin ilk resmi salnamesinin hazırlanması işi kendisine verildi<ref name=ozkul/>.
1849’da mütercim-i evvel rütbesinin yanı sıra başmümeyyizlik rütbesini aldı<ref name=ozkul/>. Aynı yıl Reşit Paşa tarafından kendisine [[Aydın]]’da bir çiftlik hediye edilen ünlü Fransız şair [[Alphonse de Lamartine]]’in rehberliği ile görevlendirildi, onunla bir buçuk ay geçirdi<ref name=ozkul/>.
1849 yılında Macaristan mültecileri olayını çözmek için görevlendirildi. Olağanüstü yetkilerle Memleketeyn’de komiser vekili olarak görevlendirilen Ahmet Vefik Paşa, İstanbul’a döndüğünde Memleketeyn ile ilgisini kesmedi ve bu yerler hakkında rahatça bilgi edinebilmek için Rumence öğrenmeye başladı<ref name=sahiner/>.
=== Encümen-i Daniş Üyeliği ===
1851’de pek çok konudaki derin bilgisi nedeniyle, diğer resmi görevlerinin yanısıra, yeni kurulan [[Encümen-i Daniş]] adlı bilim kuruluna üye seçildi ve bu üyeliğin gerektirdiği çalışmaların içinde yer aldı.
=== Tahran Elçiliği ===
57. satır:
=== Diğer devlet görevleri ===
Küçük yaşlardan beri kendisini koruyan Reşit Paşa’nın [[Abdülmecit]]’e sadrazam olması ile önemli görevlere getirilen Ahmet Vefik Paşa, “''Meclis-i Valay-i Ahkam-ı Adliye''” üyeliği (1855), “''Deavi Nazırlığı''” (1857), Paris elçiliği (1860) yaptı. Paris büyükelçiliği sırasında [[III. Napolyon]] ile aralarında yaşanan gerilim, fıkralara konu oldu<ref name=sahiner/>.
Paris sefaretinden İstanbul’a döndükten sonra 1862’de [[Darülfünun]]’da ''Hikmet-i Tarih'' (Tarih Felsefesi) hocası, aynı sene içinde Bursa’da ''Evkaf Nâzırı'' oldu.
74. satır:
=== Bursa Valiliği ===
[[1879]]-[[1882]] yılları arasında [[Bursa]] valisi olarak görev yaptı. Valiliği sırasında Bursa yolları ve caddelerini Paris belediye başkanı George Euègene Haaussmann’dan esinlenerek yaptırdı<ref name=ozcelebi>
Yaptırdığı tiyatro binasında çevirdiği [[Molière]] eserlerinin sahneye konulmasını sağladı; İstanbul’da yıktırılan [[Gedikpaşa Tiyatrosu]]’nun oyuncularını himayesine alarak Bursa’ya getirtti; sahnelenecek oyunların dekorundan provalarına kadar her şeyiyle ilgilendi<ref name=sahiner/>. Ahmet Vefik Paşa’nın kurduğu bu tiyatro, İstanbul dışında Anadolu’da kurulan ilk tiyatro idi. Onun izinden giderek [[Adana]] valisi [[Ziya Paşa]] da 1880 yılında Adana’da bir tiyatro yaptırdı<ref name=ozcelebi/>.
Paşa, ayrıca valiliği sırasında “''Müntehabât ı Durub-ı Emsal''” (Atalar Sözlüğü) adlı yapıtının içeriğini 5000 maddeye çıkarıp Hüdevandigar Matbaası’nda yeniden bastırdı(1881)<ref name=ozkul/>.
=== Son Yılları ===
1882’de Bursa valiliği görevinden alından paşa, [[Mehmet Sait Paşa]]’dan boşalan başvekillik makamına tekrar başvekil atandı ama 3 gün sonra görevden alındı ve bir daha kendisine resmi bir görev verilmedi. Padişah [[II. Abdülhamit]]’in onu başvekilliğe atayıp 3 gün sonra görevden almasının bazı vekillere gözdağı vermek için olduğu öne sürülür <ref name=sahiner/>.
Ahmet Vefik Paşa, bu olaydan sonra ölümüne kadar [[Rumelihisarı]]’ndaki evinde ilmi ve edebi çalışmalar yaptı. Oluşturduğu kütüphane, “''İstanbul’un en zengin kütüphanesi''” olarak tanındı<ref name=sahiner/> ( [[2 Nisan]] [[1891]]’de (kimi kaynaklara göre 1890’da<ref name=sahiner/>) İstanbul’da, Rumelihisarı’ndaki köşkünde hayatını kaybetti; [[Rumelihisarı]]’nda Kayalar Mezarlığı’na defnedildi.
== Kütüphanesi ==
Ahmet Vefik Paşa’nın ünlü kütüphanesi, ölümünden sonra kısım kısım satılmış, satış 1902’ye kadar sürmüştür. 1902’de kütüphane binası ve kalan kitaplar Rıza Paşa adında biri tarafından satın alındı. ''Rıza Paşa Koleksiyonu'' daha sorna Maarif Nezareti tarafından satın alınmış ve Darülfünun’a verilmiştir<ref name=sahiner/>. Kütüphane binası ise 1927 yılında satıldı<ref name=unver/>.
== Eserleri ==
115. satır:
| başlık= [[Dosya:Sadrazamlik-nisanlari.svg|25px]]<br/> [[Dağılma Dönemi Osmanlı Sadrazamları listesi|Osmanlı Sadrazamı]] <br>1. kez
| yıllar= 4 Şubat 1878 - 18 Nisan 1878
| sonra= [[Mehmed Sadık Paşa
{{sıra kutusu
| önce = [[Küçük Mehmed Said Paşa]]
| |||