Sovyetler Birliği'nin dağılması: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
→Tarihi: 454564546456 |
k 81.212.101.65 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Rapsar tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi. |
||
8. satır:
== Tarihi ==
1990 yılının ilk aylarında [[Sovyetler Birliği]]'nde [[Stalinizm]]den öteye, [[Leninizm]]den çıkışın somut adımları atıldı. 1990 şubat ayının kitlesel demokrasi yürüyüşleri, [[Gorbaçov]]'un bir yıl önce iddia ettiğinin tam tersini savunarak, SBKP'nin anayasa güvencesi altındaki öncü rolünü ve iktidar tekelini kaldırmaya girişmesi<ref name=" McCauley ">> M.McCauley, The Soviet Union under Gorbachov (Londra 1987)" s.121</ref>, Doğu Avrupa'da komünist partilerin hızla iktidardan uzaklaşmaları ve Doğu Almanya'nın Batı Almanya'yla birleşmesi, Sovyet tipi sosyalizmin hızla sonuna yaklaştığına işaret ediyordu. 1990'da "ikinci Şubat devrimi" olarak adlandırılan gelişmeler sonunda, [[Gorbaçov]] parti sosyalizminden devlet sosyalizmine geçebilmek için SBKP'nin seçme ve yasama yetkilerini seçilmiş kurullara ve referanduma devretme girişimini sürdürdü.<ref name="summer"> B.H. Sumner " A Survey of Russian History (Londra, 1944)" s.297</ref> Şubat ayı [[Moskova]] ve [[Leningrad]]'da reform taraftarlarının büyük sokak gösterilerine şahit oldu. [[SBKP]]'den bağımsız partiler, işçi dernekleri ve cepheler hızla ortaya çıktılar. SBKP içinde de farklı kanatlar açıkça örgütlenmeye başladılar. Bu ortamda Gorbaçov, gerçek iktidarı SBKP'den devlet aygıtına devredebilecek bir başkanlık sistemi önerdi. Bu öneri, bir kişinin elinde aşırı yetki toplanmasının sonuçlarından ürken "demokratlar" ve özerklik ya da bağımsızlık arzulayan ulusal federasyonların tepkisiyle karşılaştı.<ref name="summer" />
[[Dosya:Mikhail Gorbachev 1987.jpg|thumb|right|[[Mihail Gorbaçov]]]]
1990 şubatından itibaren, [[perestroyka]] ve [[glasnost]]{{'}}un tutarsızlıklarını sık sık eleştirmekle beraber, Ligaçev'in önderliğini yaptığı muhafazakâr kanada karşı kendisini desteklemekten de geri durmayan reformistlerle Gorbaçov'un ilişkileri hızla bozuldu. 17 Mart'ta yapılan birlik referandumu esas desteğini kasaba, köyler ve Müslüman çoğunluklu cumhuriyetlerde buluyordu. Bunun ardından ikinci Gorbaçov dönemi olarak da adlandırılan, [[Eduard Şevardnadze|Şevardnadze]], Şatalin, Abalkin, Afanasiev, Moskova Belediye Başkanı [[Yeltsin]] ve radikal-demokrat aydınların büyük bölümüyle ilişkileri koparıp, bir merkez partisi oluşturmak çabaları ağırlık kazandı.<ref name=" Venadskiy ">> G. Venadskiy " A History of Russia (5. baskı, New Haven, 1961)" s.251</ref> 1990 yaz aylarında açıkça ortaya çıkan bu kopuşun doruk noktası, Dışişleri Bakanı Şevardnadze'nin 1990 aralık ayında "darbe tehlikesinin" altını çizerek istifa etmesi oldu. İktisadi planda reform konusunda çıkan anlaşmazlıklar ve özellikle "500 günlük plan" adıyla kabul edilip, birkaç ay içinde rafa kaldırılan Abalkin'in hızla serbest fiyat sistemine geçilmesini öngören reform planı ayrı bir anlaşmazlık konusuydu. İktisadi yaşamın hızla felce uğraması karşısında prestij ve popülaritesini büyük ölçüde yitiren Gorbaçov, böyle bir planın yaratacağı halk tepkisinden ürküyordu. Bu dönemde Gorbaçov'un en büyük destekçileri ABD ve Batı Avrupa ülkeleri yöneticileri ve kamuoyu ve uluslararası finans çevreleri oldu. Bu çevreler için Gorbaçov, [[Sovyetler Birliği]]'nin çökmesiyle ortaya çıkacak olan kaosu engelleyebilecek tek güç olarak algılanıyordu.<ref name="Venadskiy " /> Aynı zamanda nükleer ve konvansiyonel silahların azaltılması konusunda da somut adımlar atılmaya devam edildi. 1990 yılları başında İkinci Dünya Savaşı sonrasında oluşan NATO-Varşova Paktı çatışması fiilen sona eriyordu.<ref name="Venadskiy " />
| |||