Kuruluş: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Gerekçe: + vandalizm amaçlı değişiklik |
Bu sektörde arama yapacak olan kullanıcılara yardımcı olabileceğini düşündüğüm bir organizasyon firması. |
||
1. satır:
'''Organizasyon''', '''örgüt''', '''teşkilat''', '''kuruluş'''; ortak bir amaç çerçevesinde kurulmuş, ortak bir çalışma düzenine sahip, kendi verimini yönetebilen [[toplum]]sal bir düzen. Organizasyonlar [[sosyoloji]], [[iktîsat]], [[işletme]], [[siyaset bilimi]] ve [[psikoloji]] gibi birçok [[sosyal bilim]] dalının [[araştırma]] konusudur.
Organizasyon, belli bir hedefe ulaşmak için bir araya gelmiş bireylerin yapılanma şeklini, bu bireylerin tamamını veya bir [[kurum]], [[kuruluş]] ya da [[teşkilât]]ı belirtebilir.<ref>[http://tdkterim.gov.tr/seslisozluk/?kategori=yazimay&kelimesec=049136 TDK Güncel Türkçe Sözlük - ''Organizasyon'']</ref>
== Sosyoloji açısından ==
[[Sosyoloji]]de "Organizasyon", [[insan]]ların elle tutulabilen veya tutulamayan bir [[ürün]] oluşturmak için belli bir amaç doğrultusunda yaptıkları planlı ve eş güdümlü hareketlerdir. Bu hareketler (işler) genellikle formel bir üyelik gerektirir ve belli bir yapı (kurallar) altında gerçekleşir. Sosyoloji organizasyonları planlanmış ve biçimsel organizasyonlar, plansız ve biçimsel olmayan (kendiliğinden oluşmuş) organizasyonlar olarak ikiye ayırmaktadır. Kurumsal bir perspektiften bakıldığında organizasyon öğelerin oluşturduğu sürekli bir yapıdır. Bu öğeler ve hareketleri kurallar tarafından belirlenir. Böylece belli bir iş, eş güdümlü, iş bölümüne ve uzmanlaşmaya dayalı bu sistem sayesinde yerine getirilebilecektir.
Bir organizasyon kendisini oluşturan öğeleri tarafından tanımlanır; belli bir öğenin organizasyona ait olma veya olmama nedeni, hangi öğelerin [[iletişim]] kurduğu ve nasıl kurduğu, hangi değişikliklerin organizasyon veya öğeleri tarafından yapıldığı ([[özerklik]]) ve hangi dış etmenlerin organizasyonun ortaklaşa bir aksiyon almasına neden olduğu bu tanımı belirleyen sorgulardır.
Organizasyon [[kültür]]ü (kurum kültürü veya örgüt kültürü olarak da anılır) kısaca öğeler tarafından paylaşılan temel değerler olarak tanımlanabilir. İşlerin nasıl yapıldığına dair ortak görüşler, davranışlar, etkileme biçimleri, paylaşılan inanç, tutum, tahmin ve beklentiler, kullanılan semboller, ortak mitler ve organizasyonun kahramanları bu ortak kültürü oluşturur. [[Edgar Schein|Schein]]'a göre organizasyon kültürü zamanla öğrenilenlerin bir yansımasıdır. Örgütün üst yönetimi (özellikle kurucular, liderler) birey ve grup davranışını belirleyen ve bir hava gibi örgütü saran kültürün yaratılmasında etkili ve belirleyicidir. [http://www.eglenceorganizasyonu.com.tr/makale/47-organizasyon.html Organizasyon] kültürü aynı zamanda, dış çevreye uyum ve iç bütünleşme sorunlarının çözülmesi sırasında geliştirilir ve tekrarlı hale gelir.
Öğelerin bu planlı ve eş güdümlü işbirliği, organizasyonu oluşturan herhangi bir öğenin tek başına, kendi yetenek ve kapasitesiyle yerine getiremeyeceği işlerin yapılabilmesini sağlar. Bunun karşılığında öğelerin ödediği bedel [[özgürlük]]lerinin belli bir ölçüde sınırlanmasıdır.
== Yönetim ve Organizasyon açısından ==
[[İşletme]] yönetimi organizasyonu daha çok ulaşılması gereken hedefler kapsamında yönetsel bir enstrüman olarak görür. Organizasyonel Davranış bu doğrultuda çalışmalar içeren alanlardan biridir; organizasyonlarda insanların birey ve grup olarak gösterdikleri davranışları açıklamaya çalışır. Yakın bir alan olan Endüstriyel Psikoloji de çalışanların [[Psikoloji|ruhsal sağlığı]] ve performans gelişimi üzerinde durur.
== Organizasyon teorileri ==
Teoriler arasında etkili olanlardan bazıları aşağıda sıralanmıştır:
* [[Weber]]'in organizasyonel teorisi; (Max Weber'in "Ekonomi ve Toplum" adlı kitabında geçmektedir.)
* [[Marksist]] organizasyonel analiz
* Bilimsel Yönetim veya [[Taylorizm]]; (büyük oranda [[Frederick Winslow Taylor]]'un etkili olduğu teori)
* İnsan İlişkileri Çalışmaları (Hawthorne etkisi, Maslow ve Hertzberg)
* Yönetimsel Teoriler (Henri Fayol ve Chester Barnard teori üzerinde çalışanlardan bazılarıdır.)
== Organizasyon yapıları ==
[[Dosya:Typy kultury organizacyjnej, Apolla (ubt).svg|thumb|200px|[[Piramit]] yapılanma]]
Organizasyon yapıları belli bir amaç doğrultusunda bir araya gelmiş kişilerin, genellikle [[Hiyerarşi|hiyerarşik]] bir düzendeki ast-üst ilişkilerini açıklar. Çeşitli tarzlarda oluşturulabilen bu yapılar, aynı zamanda işleyişin de göstergesidir; çeşitli fonksiyonlara ve [[süreç]]lere ilişkin [[sorumluluk]]ların mevcut alt yapılara veya kişilere paylaşımını, dağılımını yansıtır. Bölümler, tesisler, departmanlar, çalışma grupları veya bazen bireyler tipik alt yapı örnekleridir. Kişiler bu yapılara genellikle belirli bir süre geçerli olan iş emirleri, proje bazlı anlaşmalar, taahhütnameler veya belirsiz (sınırlı olmayan) süreli [[sözleşme]]ler yoluyla dahil olurlar.
Yönetim bilimlerine göre insanların oluşturduğu yapılar büyük oranda dört türden birinin özelliğini göstermektedir:
* Piramit (veya hiyerarşik)
* Komite, jüri
* Matrix
* Ekolojik
=== Piramit veya hiyerarşik yapılar ===
[[Hiyerarşi]] liderleri yöneten bir liderin bulunduğu, başka bir deyişle yöneticilerin yönetildiği bir yapıyı ifade eder. Bu nedenle genellikle [[bürokrasi]] ile ilişkilendirilir. Hiyerarşiye karşı en büyük eleştirilerden birini [[Peter İlkesi]] getirmiştir. Peter İlkesi'ne göre "hiyerarşik yapılarda her çalışan yetkinliklerinin yetersiz veya geçersiz kaldığı noktaya kadar yükselme (veya yükseltilme, atanma) eğilimindedir". ''Führerprinzip'' tarzı hiyerarşi sorumlulukların oldukça katı şekilde dağıtılmasına örnek olarak verilebilir. [[Askeri]] düzene oldukça benzeyen bu yapı, [[Nazi Almanyası]] sırasında pek çok [[sivil]] oluşumda uygulandı.
====Organizasyonlarda Ünvanlar====
Üretim işletmelerine örnek bir ünvan hiyerarşisi aşağıdaki şekilde olabilir. Bunlardan tamamı kullanılacak anlamına gelmemekle birlikte, bazı yapılarda bu kademelerin tamamı kullanılabilmektedir. Türkiye'de alışılmış organizasyonel ünvanlar bu şekilde olsa da son zamanlarda isimlendirmeler değişmiş, ünvan sayısının yedi kademede tutulmasının uygun olacağının savunulduğu kuramlar geliştirilmiştir.<ref>http://www.capital.com.tr/en-ideali-7-kademe-haberler/21259.aspx En ideali 7 kademe</ref>
*Yönetim Kurulu Başkanı
*İcra Kurulu Başkanı
*Grup Başkanı
*Genel Müdür
*Genel Müdür Baş Yardımcısı
*Genel Müdür Yardımcısı
*Müdür
*Müdür Yardımcısı
*Şef
*Mühendis
*Bölüm Amiri
*Teknisyen
*Sorumlu
*İşçi/Eleman/Memur
=== Komite (jüri) yapısı ===
[[Dosya:Wine jury.jpg|thumb|right|200px|Bir [[şarap]] jürisi]]
Komite veya [[jüri]] yapısı, eşit düzeyde kişilerden oluşan bir grup yapısıdır ve ortak karar sözkonusudur. Oylama, kararları alabilmek için başvurulan yöntemlerden biridir. Ancak komite ile jürilerin kuruluş amaçları arasında fark vardır; komiteler bir grubun kararı sonrası daha ileri aksiyonları (veya işleri) yönetmek veya uygulamak için atanırken, jüriler bir karara varmak için bir araya gelir. Jüriler, [[mahkeme]]ler, atletizm yarışmaları, edebiyat ödülleri ve benzeri birçok organizasyonda yer alabilirler. Bu kapsamda seçim komiteleri de jüriler gibi iş görür.
Komiteler çoğunlukla karar almada en güvenilir yapılardır. Condorcet Metodu'na göre eğer sıradan bir oy sahibi [[zar (eğlence)|zar]] atışından veya bir yazı-turadan daha iyi oy kullanıyorsa, gruba yeni üyeler eklemek, iyi seçim yapabilecek çoğunluğu artırmak yani "doğru" seçim [[olasılık|olasılığını]] kuvvetlendirmek anlamına gelecektir. Ancak süreç, sıradan oy sahibinin oyu zar atışından daha kötü olduğunda tersine işleyecek, seçim daha "yanlış" olacaktır. Buradaki doğru veya yanlış, durum için geçerli olan tanımlamaya bağlıdır.
=== Matrix yapılar ===
''Matrix'' yapılarda her çalışan en az iki ayrı hiyerarşiden iki yöneticiye bağlıdır. Bu yapılardan birisi fonksiyoneldir. Fonksiyonel yapıda tüm uzmanların [[eğitim]]lerinin tam olması vb. konular ön plandadır. Yöneticiler aynı alanda ileri seviyede uzmanlaşmış kişilerdir. Çeşitli [[proje]]ler, örneğin A, B, C [[ürün]]lerinin geliştirilmesi süreçleri bu fonksiyonel ayrımı ifade eder ve yönetici aynı zamanda proje lideridir. İkinci yapı [[Yönetim|yönetseldir]]. Projelerin zamanında tamamlanması vb. konular ön plandadır. Yürütülmekte olan projeler ürüne, bölgeye, [[müşteri]]ye vb. göre gruplanabilir.
=== Ekolojik yapılar ===
[[Ekoloji]]k yapıda yoğun rekabet vardır. Aynen bir [[ekosistem]]de olduğu gibi doğal sınırlar mevcuttur ve organizasyonun zayıf alt yapıları veya bazı öğeleri (çalışanları) "[[Açlık|aç]]" kalır. Bütün öğeler yaptıkları oranında karşılık görür ve her öğe [[kâr]] sağlayacak işler peşinde koşar. Aksi halde öğenin yapıdan kovulması, işten atılması söz konusudur. Bu tür bir organizasyon yapısını kullanan şirketlerde olup bitenler hakkında tek yönlü bir bakış açısı hakimdir. Ekobölgelerde ise rekabet yoktur; bu düzeydeki yapılar özerkliğe sahiptirler.
=== Sanatçı organizasyonları ===
İlk defa Frank Gehry tarafından dile getirilen bu yapıda, [[tasarım]] ve [[yaratıcılık]] gerektiren işlerin yapılması sırasında kontrol, yapıdaki [[sanat]]çı veya [[mimar]]larda kalmaktadır. Bu tür yapılarda sanatçı inisiyatifi bilerek ön plana alınmaktadır. Burada amaç, [[politik]] çıkarların, pay sahiplerinin çıkar ve yönlendirmelerinin önüne geçmektir. Böylelikle sanatçının tasarımının gerçekleşmesi sağlanmakta, işinden ödün vermesini gerektiren bir noktaya gelmesi önlenmektedir. Gehry ayrıca, böyle bir yapıda projelerin ayrılmış olan [[bütçe]]ye uygun şekilde ve zamanında bitirileceğini de öne sürmüştür.
== Notlar ==
{{Kaynakça}}
[[Kategori:Kuruluşlar| ]]
| |||