İnyupikler: Revizyonlar arasındaki fark

'''İnyupikler''' ([[İnyupikçe|kendilerince]] ''Iñupiaq'' <small>(tekil)</small> ''Iñupiak'' <small>(ikil)</small> ''Iñupiat'' <small>(çoğul)</small> ), [[Amerika Birleşik Devletleri]]ne bağlı [[Alaska]] eyaletinin kuzey ([[North Slope Borough]]) ve kuzeybatısında ([[Northwest Arctic Borough]] ve [[Nome Census Area]]) yaşayan [[İnuit halkları|İnuit]] kolundan bir [[Eskimolar|Eskimo]] halkıdır. Alaska'daki tek İnuit halkı olduğu için '''Alaska İnuitleri'''<ref >Ruhlen, Merritt. 1987. A Guide to the World's Languages, Volume 1: Classification (only volume to appear to date). Stanford, California: Stanford University Press</ref> adı da verilmektedir. Kendilerini ''iñuk'' («insan») kelimesi ile ''-piaq'' («gerçek») ekinden türettikleri ''Iñupiaq'' («gerçek insan») adıyla ifade ederler. Dillerini ise ''Iñupiatun'' («gerçek insana benzer») olarak adlandırırlar.<ref name="ref976"/> [[Alaska Yerli Dil Merkezi]]ne göre [[Alaska yerlileri]] içinde 25.000 nüfuslu [[Yupikler]]den sonra 15.700 kişilik nüfuslarıyla ikinci en büyük halktır ve ancak 2.144 kadarı dilini konuşabilmektedir<ref name="refAnlcpop">[http://www.uaf.edu/anlc/languages/stats/index.xml Alaska Native Language Center : Alaska Native Languages / Population and Speaker Statistics]</ref>. İngilizce bilmeyen Alaska yerlileri içinde 1993 yılında ilk sırayı % 42 lik oranla Yupikler, ikinci sırayı da % 20 lik oranla İnyupikler çeker. [[Şamanist]] inançlı [[avcı ve toplayıcı]]dırlar. Kültürel açıdan deniz sahiline yakın yaşayıp [[balina]], [[fok]], [[mors]] gibi [[deniz memelileri]]ni avlayan ''Taġiuġmiut'' («deniz halkı») ile denizden uzak içbölgede [[rengeyiği]] avlayan ''[[Nunamiut]]'' («kara halkı») olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar. Bazen, iki ayrı dil ve halk olarak ele alındığı da olur ve [[Seward Yarımadası]]ndakiler ''Qawiaraq'' adıyla, [[North Slope Borough|North Slope]] ile [[Northwest Arctic Borough|Northwest Arctic]] ilçelerindekiler ise ''Inupiaq'' adı altında toplanır. İnyupiklerin [[Kanada]]'da yaşayan ırkdaşları ([[Uummarmiutlar|Uummarmiut]]) siyasi ve idari kaygılarla [[Batı Kanada İnuitleri]] ile birlikte ''Inuvialuit'' adı altında toplanırlar. Eskimolar içinde en uzun boylular Kuzey Alaska'daki İnyupiklerdir ve [[Kanada İnuitleri]]nden 10 &nbsp;cm daha uzundurlar.<ref name="refSkeletal">Ernest William Hawkes (1916), [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1525/aa.1916.18.2.02a00050/abstract Skeletal Measurements and Observations of the Point Barrow Eskimo with Comparisons with Other Eskimo Groups], American Anthropologist, Volume 18, Issue 2, pages 203–244, April-June 1916</ref> Kobuk İnyupikleri doğu komşuları ve ticari ortakları olan [[Alaska Atabaskları|Atabasklardan]] [[Koyukonlar|Koyukon]] Kızılderilileriyle sınır bölgelerinde evlilik de yapmışlardır. Beyaz Avrupalıların kültürleriyle en geç tanışan Eskimolar 1890 yılından sonra [[Hristiyanlık]]la tanışan Kuzey Alaska İnyupikleridir.

Utqiaġvik [[arkeolojik sit]]i bugünkü [[Barrow, Alaska|Barrow]]'un (İnyupikçe Utqiaġvik) kasaba merkezinin yaklaşık 1/4 mil güneybatı kenarında yer alır ve başlangıçta Ukpiaġvik («kar baykuşu avlanma yeri») olan ismi yıllar içinde değişim geçirerek bugünkü Utqiaġvik biçimine dönüşmüştür. Burası kışlık konutların ve [[qargi]] denen köy odasının bulunduğu, [[etnografya|etnografik]] ve [[arkeoloji]]k bilgilere göre yıl boyunca avcılık ve ticaret faaliyetlerinin sürdüğü bir yerleşimdi. Tundra yüzeyinden iki metre yukarıdaki 60'tan fazla höyüksü tümsek (''igluluaġruk''<ref name="refSeiler">{{Web kaynağı| son=Seiler| ilk=Wolf A.|tarih=2012|url=http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf|başlık=Iñupiatun Eskimo Dictionary|erişimtarihi=22 Ağustos 2012|yayımcı=SIL International Partners in Language Development}}</ref>) bugün dahi görülebilmektedir. Arkeolojik çalışmalarla, burasının son 1000 yıldır yerleşimde olduğu tespit edilmiştir. [[Binghamton Üniversitesi]]nden arkeologlar tarafından 1981-1983 yıllarında kapsamlı bir kazı yapılmış ve 20.000 den fazla eser bulunmuştur. Utqiaġvik kazılarından çıkarılan buluntular arasında fildişi heykelcikler, ok başları, [[labret]]ler, boynuzdan bıçaklar, fildişi [[Ulu (bıçak)|ulu]] (yarım ay biçimli bıçak), zıpkın başları, fildişi oyuncaklar, tahta ağ şamandırası, deri eldiven gibi eserler vardır.<ref name="refUtqiaġvik">{{Web kaynağı|url=http://nsb-ihlc.com/index.php?option=com_content&view=article&id=48%3Athe-utqiagvik-excavations&catid=35&Itemid=55|başlık=The Utqiaġvik Excavations|erişimtarihi=22 Ağustos 2012|yayımcı=Iñupiat History, Language, and Culture}}</ref> Bunların arasında [[Kar gözlüğü|kar gözlükleri]] de bulunur.<ref >[http://www.nationalgeographicstock.com/ngsimages/explore/explorecomp.jsf?xsys=SE&id=416908 National Geographic : Wooden Inupiat snow goggles found at the Utqiagvik archeological site]</ref>

*'''İlk keşif''': İngiliz deniz subayı [[Frederick William Beechey]]'in [[1825]]-[[1828]] keşif gezisinden bir bölük <!-- ? -->, güneybatı Alaska'dan kaptan [[Thomas Elson]] tarafından [[Eylül]] [[1826]] tarihinde yapıldı. Thomas Elson ile William Smythe Barrow İnyupikleriyle karşılaşan ilk Avrupalılardır.<ref>http://www.usgennet.org/usa/ak/state/barrow.html</ref> İnyupiklerin av bulmakta zorlandığı bir döneme denk gelen ziyaretçiler, yerlilerce önce dostça karşılanmış sonra da erkek avcılar etraflarını sarınca güneye yönelmişler ve keşif bununla sınırlı kalmıştır.<ref name="ref130">[http://si-pddr.si.edu/dspace/bitstream/10088/6801/3/08_Burch_pg089-098_Poles.pdf Igor Krupnik et all. (2009), Smithsonian at the Poles] </ref>

[[Nunamiut]] İnyupikleriyle Batılıların ilk karşılaşması 1886 kışında ABD Deniz Kuvvetlerinden teğmen George Stoney ve keşif ekibiyle olmuştur.<ref name="refSpearman">Grant Spearman, Traditional and Contemporary Nunamiut Use of the Upper Alatna River Region, Simon Paneak Memorial Museum, Anaktuvuk Pass, Alaska</ref><ref >[http://www.cowanauctions.com/auctions/item.aspx?ItemId=75615 Northern Alaska Expedition of Lieut. George Stoney, Photograph Album]</ref>

[[Dosya:Ilisagvik-College-bowhead.jpg|thumb|left|250px|[[Iḷisaġvik College]] ana binası ve heykel olarak kullanılan [[balina]] kafatası]]

13.500 kişilik İnyupik nüfusundan ancak 3000 kadarı dilini konuşabilmektedir. İngilizce bilmiyen Alaska yerlileri içinde 1993 yılında ilk sırayı % 42 lik oranla Yupikler, ikinci sırayı da % 20 lik oranla İnyupikler çeker.<ref>M. Travis (1993), Bilingual-bicultural education programs:1992-1993, Alaska Department of Education, Juneau: AK</ref> 6 - 16 yaş arası bütün İnyupik çocukları yasal olarak sayıları 73 olan federal [[Bureau of Indian Affairs]] (BIA) okullarına gitmek zorundadır. <ref name="ref464">[http://arcticcircle.uconn.edu/HistoryCulture/Inupiat/growingup.html Norman A. Chance, Growing Up in an Inupiat Village]</ref> Ayrıca, 77 kadar da eyalete bağlı köy okulu bulunur. <ref name="ref234">[http://arcticcircle.uconn.edu/HistoryCulture/Inupiat/econdependency.html Norman A. Chance, The Economics of Dependency]</ref> [[North Slope Borough]] ilçesinde okul dönemi Ağustos sonunda başlamakta ve 180 gün sürmektedir. [[Barrow, Alaska|Barrow]]'da lise sonrası yüksek öğrenim Alaska'da kabile kontrolündeki tek kolej olan [[Iḷisaġvik College]] tarafından yapılmaktadır.

*'''North Slope Okul Bölgesi''' (kısaltması NSBSD, İngilizce ''North Slope Borough School District'') : [[North Slope Borough]] ilçesinde bulunan bölgeye bağlı okullar: ''Alak, Barrow High, Eben Hopson Middle, Fred Ipalook Elementary, Harold Kaveolook, Kali, Kiita Learning Center, Meade River, Nuiqsut Trapper, Nunamiut, Tikigaq''. <ref>[http://www.nsbsd.org/ North Slope Borough School District web sitesi]</ref>

*'''Bering Boğazı Okul Bölgesi''' (kısaltması BSSD, İngilizce ''Bering Strait School District'') : Unalakleet'te konuşlanan bölgeye bağlı olan okullar: ''Brevig Mission, Diomede, Elim, Gambell, Golovin, Koyuk, St. Michael, Savoonga, Shaktoolik, Shishmaref, Stebbins, Teller, Unalakleet, Wales, White Mountain''. <ref>[http://www.bssd.org/ Bering Strait School District web sitesi]</ref>

<div style="background: #B0C4DE; text-align: center; border: 1px solid #676" class="NavHead">'''[[1987]]-[[1988]] döneminde [[Alaska]] okul bölgelerinde İnyupik öğrencilerin sayısı : <ref>[http://www.alaskool.org/language/central_yupik/yupik_refs.html Bilingual/Bicultural Education Programs]</ref> '''</div>

**** İmaqliq İnyupikçesi [kendilerince ''Imaqłit''; Rusça ''имакликский диалект'']. Rusya Federasyonuna bağlı Büyük Diomede (Остров Ратманова, Большой Диомид) adasında konuşulan bu şive 1948 yılında yok oldu.<ref>[http://www.kunstkamera.ru/exhibitions/virtualnye_vystavki/forshtejn/poselok_imaklik/ Поселок Имаклик] (RESİMLER) </ref>)

*** '''Uummarmiut İnyupikçesi''' [kendilerince ''Uummarmiut, Uummarmiutun''; İngilizce ''Uummarmiut Iñupiaq, West Arctic Inupiatun, Canadian Iñupiaq'']. Kanada'da Mackenzie deltasında yeralan Aklavik ve Inuvik şehirlerinde konuşulur. [[Uummarmiutlar]]ın kökenleri Nunamiut'lara dayanır. Etnik olarak “Inupiaq” olsa da Kanada’da siyasi sebeplerle “Inuvialuit” adı altında toplanır.<br />

İnyupik edebiyatının ilk örnekleri sözlüdür ve [[qargi]] denilen köy odasında söylenen ''uqaluktuat'' (hayat deneyimi hikâyeleri) ile ''unipkaat'' (efsaneler) olarak ikiye ayrılmaktadır. ''Unipkaat'' (çoğul) ''unipkaaq'' (tekil) mitolojik ya da doğaüstü karakterlerle dolu hayvanların ve insanların ruhlarına hükmetme ve havada uçma gibi şamanistik aktivitelerin (''aŋatkuułiq'') sergilendiği efsane ve masallardır. Bunlarda doğaüstü hayvanlar çok sık geçmektedir. ''Uqaluktuat'' denilen hikâyelerde diğeri gibi doğaüstü karakterler bulunmaz ve kişinin hayatta kalma mücadelesi gibi gerçek yaşanmış öyküleri içermektedir.<ref name="refAhgeak">Edna Ahgeak MacLean, [http://www.arcticlanguages.com/papers/Maclean%20Culture%20and%20Change%20for%20Inupiat%20and%20Yupiks.pdf Culture and Change for Iñupiat and Yupiks of Alaska]</ref> Hikaye ve masallar İnyupik değerlerini (''Iñupiat Iḷitqusiat'') güçlendirmek için en iyi yollardan biridir.<ref name="refSakakibara">Chie “Siqiñiq” Sakakibara (2006), [http://inuitoralityconference.com/art/Sakakibara.pdf Speaking of Place: Contemporary Iñupiat Storytelling and Place-Making in the Time of Climate Change], INALCO 2009, Proceedings of the 15th Inuit Studies Conference, Orality (Paris, 2006)</ref> Yitip gitmeden yaşlı nesilden derlenen masal ve öyküler topluca yayımlanmıştır.<ref > [http://www.library.state.ak.us/hist/hist_docs/docs/anlm/41710601_2.pdf Unipchaallu Uqaaqtuallu II / Legends and Stories II], 1959</ref> Kuzey ve Kuzeybatı Alaska'daki [[Point Hope, Alaska|Point Hope]] (''Tikiġaq''), [[Anaktuvuk Pass, Alaska|Anaktuvuk Pass]] (''Anaqtuuvak , Naqsraq''), [[Barrow, Alaska|Barrow]] (''Utqiaġvik, Ukpiaġvik''), [[Deering, Alaska|Deering]] (''Ipnatchiaq''), [[Kivalina, Alaska|Kivalina]] (''Kivalliñiq''), [[Kotzebue, Alaska|Kotzebue]] (''Qikiqtaġruk''), [[Noorvik, Alaska|Noorvik]] (''Nuurvik''), [[Selawik, Alaska|Selawik]] (''Siilvik, Akuligaq '') ve [[Shungnak, Alaska|Shungnak]] (''Isiŋnaq , Nuurviuraq'') yörelerindeki hikaye ve masallar Ernest S. Burch tarafından 1969-1970 yıllarındaki saha çalışmalarında derlenmiş ve 1971 yılında yayımlanmıştır.<ref name="refSakakibara">Chie “Siqiñiq” Sakakibara (2006), [http://inuitoralityconference.com/art/Sakakibara.pdf Speaking of Place: Contemporary Iñupiat Storytelling and Place-Making in the Time of Climate Change], INALCO 2009, Proceedings of the 15th Inuit Studies Conference, Orality (Paris, 2006)</ref><ref name="refBurch1971">Ernest S. Burch (1971), “The nonempirical environment of the Arctic Alaskan Eskimos,” Southwestern Journal of Anthropology 27(2): 148-165</ref>

|3.450

|3.814

|3.029

|10.415

|2.500

<div style="background: #B0C4DE; text-align: center; border: 1px solid #676" class="NavHead">'''Alaska'da 1980 ile 1992 yıllarında Eskimo-Aleut dilli halkların nüfusu ve anadillerini konuşabilenlerin sayısı <ref>[http://ir.minpaku.ac.jp/dspace/bitstream/10502/808/1/SES44_012.pdf Panu Hallamaa (1997), Unangam Tunuu and Sugtestun: A Struggle for Continued Life], Northern Minority Languages: Problems of Survival, Senri Ethnological Studies 44 1997, pp 187-223 </ref> '''</div>

Burch (1975) sınıflandırmasına göre aile tipleri : <ref name="ref736">[http://www.uaf.edu/files/snras/bul59.pdf Richard O. Stern and all. (1980), Eskimos, Reindeer, and Land]</ref>

Aile reisi erkektir ve '''umialik''' [tekil] '''umialit / umialgich''' [çoğul] ('kayık kaptanı' yani 'balina avını kayıktan yöneten kişi', harfiyen «kayıklı» < ''umiaq'' «balina avında da kullanılan büyük kayık» + ''-lik'' «-li/-lı»<ref name="refPostbases">http://www.cs.cmu.edu/afs/cs.cmu.edu/project/cmt-40/Nice/Inupiaq/1st%20postbases.doc</ref>) olarak adlandırılmaktadır. Balina avını düzenleyen kişi için kullanılan bu kelime İnyupikçede sonradan mecazen «zengin adam» ve «patron» anlamını da kazanmıştır.<ref name="refPostbases">http://www.cs.cmu.edu/afs/cs.cmu.edu/project/cmt-40/Nice/Inupiaq/1st%20postbases.doc</ref><ref name="refInesdic">Donald H. Webster and Wilfried Zibell (1970), Iñupiat Eskimo Dictionary</ref><ref >Mark S. Cassell (2000), [http://www.jstor.org/discover/10.2307/40492578?uid=2129&uid=2&uid=70&uid=4&sid=21101150824437 Iñupiat Labor and Commercial Shore Whaling in Northern Alaska], The Pacific Northwest Quarterly, Vol. 91, No. 3 (Summer, 2000), pp. 115-123</ref> Umialikler ve eşleri kendi yerel ailelerinin şefleridir. Fakat, umialiklerin "zengin" olabilmesi için yerel ailesinde çok aktif erkek ve kadın avcıların varlığıyla mümkündür. Böyle zengin olan umialiklerin yüksek sosyal pozisyonuyla ancak [[şaman]]lar (''aŋatkuq'') boy ölçüşebilmektedir. Güç ve bilgeliği barındıran bazı umialikler şamanlık da yapmaktadırlar.<ref name="ref699">[http://arcticcircle.uconn.edu/HistoryCulture/Inupiat/1800s.html Norman A. Chance, People and the Land: Early Years]</ref>

Geleneksel olarak, erkek çocuğun sesi değişmeye başladığında kısa pantolonlarına bir stil verilmekte ve ağzın her iki köşesine de [[labret]] takılmaktadır. Bu, evliliğe hazır genç bir erkek görüntüsüdür. Kız çocukları ise ilk adet kanamasını yaptığında bir ay ya da daha fazla izolasyona tabi tutularak bir yere yerleştirilmektedir. Göğüslerin belirginleşmesiyle birlikte kıyafetleri de çocuklarınkinden farklılaşmakta ve alt dudaktan çeneye uzanan beş altı ince çizgi halinde dövme yapılmaktadır. Kuzenler arası evlilik gelenek olsa da günümüzde dış evlilik şehirleşme ve modernleşmenin görüldüğü yerlerde tercih edilebilmektedir. <ref name="ref464" />

İnyupiklerde saldırganlık ve düşmanlıklar, kazanıma göre mevsimseldir ve en verimli aylar olan ilkbahar sonu ile sonbaharda dostça olan ilişkiler, verimsiz aylar olan sonbahar sonundan öteki yılın ilkbaharına kadar uzanan [[kış]] döneminde kuşkulu ve düşmanca ilişkiye dönebilmektedir. Ailelerin nüfusça çokluğu onların diğer hasım ailelerden korunması için bir gereklilik olarak görülmektedir. Topraklarındaki yabancılara karşı aileler ve kabileler çok sert tepki gösterebilmektedirler. Hatta bu tepkiler, ölümcül bir dayak ile sonuçlanabilmektedirler.

Akrabalık dışı kurulan ortaklıklar yaşamın gereği olduğu kadar İnyupik toplumunun sosyalleşmesindeki en büyük unsurlardan da biridir. Güçlü olmayan az nüfuslu ailelerce intikam ve düşmanlıklardan kaçınmak için ya da avlanmanın çok zor olduğu kuzeyin soğuk ikliminde hayatta kalma stratejisi olarak görülür ve birkaç çeşidi vardır:<ref name="refKuuvaŋmiut">Douglas B. Anderson, Wanni W. Anderson, Ray Bane, Richard K. Nelson & Nita Sheldon Towarak (1998), [http://www20.us.archive.org/details/kuuvanmiutsubsis00ande Kuuvaŋmiut Subsistence: Traditional Eskimo Life in the Latter Twentieth Century]</ref>

*'''Aŋuqatigiik''' (< ''aŋuq-'' «karada hayvan tutmak» ya da ''Aŋuniaqqan'' [tekil] < ''aŋuniaq-'' «avlanmak»; İngilizce ''hunting partners''): erkek ya da kadın her ikisi de aynı cinsiyetten avcılık ortaklığıdır. Kadın kadına av ortaklığı daha çok kimsesiz dul kadınlar arasında balık avlamada görülür.<ref name="refKuuvaŋmiut">Douglas B. Anderson, Wanni W. Anderson, Ray Bane, Richard K. Nelson & Nita Sheldon Towarak (1998), [http://www20.us.archive.org/details/kuuvanmiutsubsis00ande Kuuvaŋmiut Subsistence: Traditional Eskimo Life in the Latter Twentieth Century]</ref>

Hafızalara klasik Eskimo evi olarak kaydedilen [[iglu]]lar ya da "kardan evler" bütün dünyada çok iyi bilinse de İnyupiklerde sürekli kalınan barınaklar değil, ancak köy dışında gecelemek zorunda kalan avcıların gecelik kaldıkları yapılardır ve bu kardan evlere İnyupikler ''aputyaq'' adını vermektedirler. İnyupikler ''iglu''<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref><ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref><ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref> adını normal ev için kullanırlar ve çadır tipindeki barınaklara ise ''tupiq'' adı verilmektedir. Karlı bölgelerde köpekler için ''sisigaq'' denen kardan kulübe yapılır.<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref> Umiaq denilen kayığın iskeletleri üzerine kardan yapılan uzun evlere ''umiivik'' adı verilir.<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref>

İçbölgedeki [[Brooks Sıradağları]]nda rengeyiklerinin göç yolunda bulunan ve geyiğin dışkılarıyla kaplandığı için [[Anaktuvuk Pass, Alaska|Anaqtuuvak]] (< ''anaq'' «dışkı»<ref name="ref882">[http://www.cs.cmu.edu/afs/cs/user/lsl/Nice/Inupiaq/combined%20dictionary.doc Iñupiaq Combined Dictionary]</ref>) denilen geçit bölgesinde yaşayan rengeyiği avcısı [[Nunamiut]] kabilesinden İnyupiklerde iki ana barınak tipi görülür. Yıl boyu kalınan ve rengeyiği derileriyle kaplanan çadır tipli ''itchalik'' rengeyiği sürülerinin gelmediği ya da az olduğu kıtlık dönemlerinde kullanılan ve avın peşinden gitmeyi sağlayacak kadar taşınması kolay ev tipidir. Diğer konut tipi ise daha çok avın bol olduğu zamanlarda haftalarca hatta aylarca kalmak üzere yapılan ve yanları ile üstü yosunlu toprak kesekleriyle kaplanan ''ivrulik'' (harfiyen «yosunlu» < ''ivruq'' «yosun» ya da «yosunlu toprak keseği» + ''-lik'' «-li/lı»<ref name="ref882refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.cssil.cmu.eduorg/afssilepubs/csPubs/user928474543482/lsl/Nice/Inupiaq/combined%20dictionarySeiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.docpdf IñupiaqIñupiatun CombinedEskimo Dictionary]</ref><ref name="refSeilerref882">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.silcs.orgcmu.edu/silepubsafs/Pubscs/928474543482user/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16lsl/Nice/Inupiaq/combined%20dictionary.pdfdoc IñupiatunIñupiaq EskimoCombined Dictionary]</ref>) adı verilen barınaktır.<ref name="refDwellings">[http://spmm.nsb-ihlc.com/index.php?option=com_content&view=article&id=47%3Adwellings&catid=1&Itemid=12 Simon Paneak Memorial Museum : Dwellings]</ref> Bu yosunlu kesek evlerin tek kapılı ve uzun olanına ''sivutmuktaaq'' ya da ''sivutmuktaq'', dik çatılı olanlarına ise ''niuvaala'' adı verilir.<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref> İskeleti [[söğüt]] ağacından yapılan deri çadırlara ''qaluuġviḷik'' adı verilir.<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref> Nunamiutlar bu iki temel konut tipi dışında da ihtiyaca göre geçici barınaklar da kullanır. Yumuşak taze kardan yaptıkları evlere ''saggutyaq'' adını verirler.<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref>

'''[[Eskimo köy odası]]''' ([[İnyupikçe]] ''qargi'' (tekil) ''qargik'' (ikil) ''qargich'' ya da ''qargit'' (çoğul); Küçük Diomede şivesinde<ref name="refJolles">Carol Zane Jolles (2006), [http://www.sentimentaltoday.net/UnivPresses/0803226063.University.of.Nebraska.Press.Circumpolar.Lives.and.Livelihood.A.Comparative.Ethnoarchaeology.of.Gender.and.Subsistence.Mar.2006.pdf Iñupiaq Maritime Hunters: Summer SubsistenceWork in Diomede, in Circumpolar Lives and Livelihood, A Comparative Ethnoarchaeology of Gender and Subsistence], edited by Robert Jarvenpa and Hetty Jo Brombach, University of Nebraska Press, Lincoln and London, 2006</ref> ''qaġsriq''; King Adası şivesinde<ref name="refChap2">http://www.ankn.uaf.edu/curriculum/Masters_Projects/Yaayuk/Chap2.html</ref> ''qagzriq'' (tekil) ''qagzrit'' (çoğul); [[Yupikçe]] ''qasgi'' ya da ''qasgiq'' (sg) ''qasgit'' (pl); <ref>[http://www.yupikscience.org/2qasgi/ Qasgimi : In the Qasgi (Yupiklerde)]</ref> [[İngilizce]] ''community house, traditional community house, communal men's house, men’s community house, men's house, ceremonial house, council house, dance house, communal gathering place'') : Alaska'da İnyupikler ile Yupiklerde görülen geleneksel yapı ve yapılanmadır.

Yalnızca erkeklerce kullanılan evlerdir. Ters çevrilmiş korunaklı bir kayık altı da "qargi" olarak kullanılsa da, genelde yarı yarıya toprağa gömülü tek odalı geniş ve büyük evdir. Üstü toprakla örtülü olan qarginin girişi mağara hissini vermektedir <ref>[http://books.google.com.tr/books?id=tfQzWXTtifsC&pg=PA106&lpg=PA106&dq=qargi+house&source=bl&ots=7DhIaZKjGM&sig=5vNiE7hi7qO3u6Ym0Xu6aBtPEcA&hl=tr&ei=2Px5TKvUFoSoOJK97KYG&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CD4Q6AEwBQ#v=onepage&q=qargi%20house&f=false Ernest S. Burch, Jr (2006), Social life in northwest Alaska: the structure of Iñupiaq Eskimo nations]</ref> <ref>[http://books.google.com.tr/books?id=oA-CS_Ja1kEC&pg=PA151&lpg=PA151&dq=qargi+house&source=bl&ots=GnCJAUTsCb&sig=dGLFwWOUDZy49v0nRTrtTXq4KE4&hl=tr&ei=2Px5TKvUFoSoOJK97KYG&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CEEQ6AEwBg#v=onepage&q=qargi%20house&f=false Margaret B. Blackman (1992), Sadie Brower Neakok: An Inupiaq Woman]</ref>

Genelde [[akraba]]lardan kurulu köylerde, nüfusun büyüklüğüne göre bir ya da birkaç qargi bulunabilir. Yalnızca yetişkin erkeklerin ve erkek çocukların alındığı qargiler, İnyupik ve Yupik toplumunun sosyalleşmesinde en önemli yapılanmadır. Burada geçmişin bilgi birikimi ve geleneği yetişkinlerce değişik yöntemlerle çocuk ve gençlere aktarılmaktadır. Erkek erkeğe belden aşağı bilgiler de dahil her türlü bilgi ve deneyimin topluluğa aktarılması direkt bilgilendirici konuşmayla olabileceği gibi [[meddah]] tarzı hikâye anlatımına da yer verilmektedir. Yakında olmuş olaylardan tutun geçmişte olan her türlü olayın yeri geldiğinde anlatıldığı ortamlardır.

Qargi, erkekler arasında oynanan güreş, ağırlık kaldırma, zıplama, minyatür ok ve yay yarışması, kickball gibi değişik oyunların da mekânıdır. Kadınlar, eş ve çocuklarına yiyecek getirmek için ancak qargiye uğrarlar. Fakat dans yapılacağı zaman kız ve kadınların da qargiye girip dansa katılmalarına ses çıkarılmaz.

Kargiler, yarı yarıya toprağa gömülü olduğundan Arktik bölgedeki en önemli ve belirgin arkeolojik kalıntıları oluştururlar. Tarihöncesi dönemlerden kalma kalıntıları bulunmaktadır. <ref>[http://ir.minpaku.ac.jp/dspace/bitstream/10502/3250/1/KH_027_1_004.pdf James M. Savelle (2002), The Umialiit-Kariyit Whaling Complex and Prehistoric Thule Eskimo Social Relations in the Eastern Canadian Arctic], Bulletin of National Museum of Ethnology 27(1): 159–188 (2002) </ref> Geçmişte [[King Adası, Alaska|King Adası]]nda ''Aguliit'', ''Nutaat'' ve ''Qaluilat'' adlarını taşıyan üç köy odası (''qagzrit'') bulunurdu.<ref name="refChap2">http://www.ankn.uaf.edu/curriculum/Masters_Projects/Yaayuk/Chap2.html</ref>

'''[[Davul]]''': İnyupiklerde yuvarlak ''qilaun''/''qiḷaun'' ya da ''sauyaq'' ile dört köşeli ''kalukaq'' olmak üzere iki tip tutamaklı [[def]] benzeri davul kullanılır.

Davulun köşeli olanı (''kalukaq'') yalnızca İnyupiklerde görülür ve Kivgiq bayramında kullanılır. Kalukaq, ''Tiŋmiaqpak'' denilen efsanevi dev kartalın dişisinin (Kartal Ana / Eagle Mother) kalbi olduğuna inanılan tahtadan geniş kutu biçiminde köşeli davuldur.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref> Davulun üst kısmındaki zikzak desenler kartalın tüyünü temsil eder.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref> Barrow'daki davullar daha büyük (36 inç) olurken Wainwright'takiler daha küçük (18 inç = 46 &nbsp;cm) olurlar.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref>

Davulun yuvarlak olanı (''qilaun''/''qiḷaun'' ya da ''sauyaq'') bütün Eskimolarda görülür. Davul için kullanılan kelime (''qilaun'' ya da ''qiḷaun'') etimolojik olarak "şamanın gücü" anlamına gelen kelimeden (''qila'' ya da ''qiḷa'') köken alır. Davul tutamağı kemik, boynuz ya da fildişinden yapılır.<ref name="refDickerson">Daniel Dickerson (2010), [http://www.oneskycenter.org/projects/nida/documents/D.Dickerson-UtilizationofDrummingforAmericanIndiansandAlaskaNativeswithSubstanceAbuseDisorde.pdf Utilization of Drumming for American Indians and AlaskaNatives with Substance Abuse Disorders], 2010 IHS National Behavior Health Conference, July 29, 2010</ref> Davul tokmağı (''kasraun'' ya da ''mipkuq'') ağaçtan kuru dal parçası olabileceği gibi [[balina çubuğu]]<ref name="refDickerson">Daniel Dickerson (2010), [http://www.oneskycenter.org/projects/nida/documents/D.Dickerson-UtilizationofDrummingforAmericanIndiansandAlaskaNativeswithSubstanceAbuseDisorde.pdf Utilization of Drumming for American Indians and AlaskaNatives with Substance Abuse Disorders], 2010 IHS National Behavior Health Conference, July 29, 2010</ref> ya da rengeyiğinin ön bacağından (''tuttuq'') da yapılabilir. [[King Adası, Alaska|King Adası]]nda davul için ''sauyaq'' davulcu (ve şarkıcı) için ''sauyatit'' kelimesi kullanılır.<ref name="refUgiuvaŋmiuraaqtuaksrat">[http://www.ankn.uaf.edu/curriculum/Masters_Projects/Yaayuk/Chap5.html "Ugiuvaŋmiuraaqtuaksrat" Future King Island Speakers]</ref> Eskimo davulunun (''qilaun/qiḷaun'' ya da ''sauyaq'') ana malzemesi sahile vuran kuru odunlardır. Bu odunlar ateşte ya da ateşin dumanında eğrilerek yuvarlak ya da oval biçimli kasnak yapılır. Kasnağa morsun midesinden kaplama yapıldıktan sonra gergi için balina karaciğeri ya da rengeyiğinin kazınmış derisi serilir.<ref name="refDickerson">Daniel Dickerson (2010), [http://www.oneskycenter.org/projects/nida/documents/D.Dickerson-UtilizationofDrummingforAmericanIndiansandAlaskaNativeswithSubstanceAbuseDisorde.pdf Utilization of Drumming for American Indians and AlaskaNatives with Substance Abuse Disorders], 2010 IHS National Behavior Health Conference, July 29, 2010</ref> Bazı şarkılar için önce davulun kasnağına hafifçe vurularak giriş yapılır ve artan ritme bağlı olarak deri gergiye vurulur.<ref name="refDickerson">Daniel Dickerson (2010), [http://www.oneskycenter.org/projects/nida/documents/D.Dickerson-UtilizationofDrummingforAmericanIndiansandAlaskaNativeswithSubstanceAbuseDisorde.pdf Utilization of Drumming for American Indians and AlaskaNatives with Substance Abuse Disorders], 2010 IHS National Behavior Health Conference, July 29, 2010</ref>

[[Dosya:Inuit dance near Nome 1900.jpg|thumb|right|250px|Dans, [[Nome, Alaska]] 1900]]

'''[[Dans]]''': Eskimo dansı (''aularuq, aġġiun''), Batılıların yaptığı danstan (''kanaakkiutuq'') oldukça farklı, seslerin genelde kısa ünlemlerden oluştuğu, bazen de şarkıların (''aġġiñ atuun'' ya da ''aŋayyun'') bulunduğu, çalgı olarak [[def]] benzeri davullarla ritim verilen, nispeten ağır hareketli ve bazen de şamanistik bir törendir. Bir sıra hâlinda davulcular (''qiḷausiraqti'' ya da ''kasrautitaqti'') kıyıda dizilir ön alanda da dansçılar (tekil ''aġġiri'', çoğul ''aġġirit'') dans eder. Danslar ''qargi'' denen [[Eskimo köy odası]]nda kışın yapılmaktadır. King Adasında erkekler kadın kıyafeti giyip kadın gibi dans (''tuġumiq'') ederken, kadınlar da erkek kıyafeti giyip erkek gibi dans (''pualaq'') eder ve bu karşıt cinse bürünüp yapılan dans ''competition dance'' adı verilir.<ref name="Alaska Native Collections : Mask">[http://alaska.si.edu/record.asp?id=138 Alaska Native Collections : Mask]</ref> King Adasında Kurt Dansı yapılırken ''aqłitiik'' adı verilen dans eldivenleri kullanılır.<ref >[http://alaska.si.edu/record.asp?id=181 Alaska Native Collections : Dance mittens]</ref> Dans elbisesi olarak erkek ve kadınlarda ''atıkluk'' denen ve günümüzde pamuklu patiskadan (İng. ''calico''; King Adası İnyupikçesinde:<ref name="refUgiuvaŋmiuraaqtuaksrat">[http://www.ankn.uaf.edu/curriculum/Masters_Projects/Yaayuk/Chap5.html "Ugiuvaŋmiuraaqtuaksrat" Future King Island Speakers]</ref> ''uġiłqaaq'' ya da ''uġałqaaq'') yapılan ince gömlekler, eldiven (King Adası İnyupikçesinde:<ref name="refUgiuvaŋmiuraaqtuaksrat">[http://www.ankn.uaf.edu/curriculum/Masters_Projects/Yaayuk/Chap5.html "Ugiuvaŋmiuraaqtuaksrat" Future King Island Speakers]</ref> ''agzraak'') ve [[kamik]] denen deri çizmeler kullanır.<ref name="refDickerson">Daniel Dickerson (2010), [http://www.oneskycenter.org/projects/nida/documents/D.Dickerson-UtilizationofDrummingforAmericanIndiansandAlaskaNativeswithSubstanceAbuseDisorde.pdf Utilization of Drumming for American Indians and AlaskaNatives with Substance Abuse Disorders], 2010 IHS National Behavior Health Conference, July 29, 2010</ref> İnyupik şarkılı danslarında her zaman önce performans olarak dans sergilenir sonra şarkıya geçilir.<ref name="refDickerson">Daniel Dickerson (2010), [http://www.oneskycenter.org/projects/nida/documents/D.Dickerson-UtilizationofDrummingforAmericanIndiansandAlaskaNativeswithSubstanceAbuseDisorde.pdf Utilization of Drumming for American Indians and AlaskaNatives with Substance Abuse Disorders], 2010 IHS National Behavior Health Conference, July 29, 2010</ref>

Kuzey ve Kuzeybatı Alaska'daki İnyupik Eskimo danslarının Güney ve Güneybatı Alaska'daki [[Yupikler|Yupik]] Eskimo danslarından farkı vardır ve en belirgin olanları şöyledir: davulun çevresine üstten değil aşağıdan vurulur; erkek dansçılar yerde az diz çökerler ve daha çok ayakta dururlar; Yupik kadınlarında dansta görgü gereği bir halkayla parmaklara geçirilen yelpaze biçimli parmak maskeleri (Yupikçe ''tegumiak'') oldukça yaygınken, İnyupiklerde bu uygulama çok az görülür; dans Yupiklerin hayatında yoğun ve önemli tören ögesi iken, İnyupiklerde bu daha az yoğundur.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref>

Kuzeybatı Alaska (Malimiut ve Qawiaraq) İnyupik şarkıları dört ana kategoride toplanır: ''qitkutim atuutua'' (oyun şarkıları / game songs), ''unipkaaq atuutilik'' (kikâyelerdeki şarkılar / songs-within-stories), ''uamipiaq'' (dans şarkıları / dance songs) ve ''angaiyutikun atuutit'' (bayram dans şarkıları / special ceremonial dance songs).<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref>

*1. ''Qitkutim atuutua'' (oyun şarkıları / game songs < ''qitik-'' «oyun oynamak / to play games») sınırlı sürede oyuna eşlik eden ve şarkıcılar için anlamsız kelimelerle dolu olan şarkılardır. Birkaç çeşidi vardır. ''Uyahaaq'' adıyla anılan kısa şarkılar beşik (''cat's cradle'') denen el ipi oyunlarında (''ayaqhaaq'') kullanılır ve bütün İnyupik bölgelerinde geniş alanda yayılır. Beşik oyununda iplerle oluşturulan şekillerin ruhunun itaat etmesi amaçlanır, aksi takdirde o ruh tarafından cezalandırılırlar. Kız ve erkek karışık oyuncular arasında şarkı sözlerine göre asimetrik yapılan hoplamalı zıplamalı ''Mitquliksraq'' adlı oyunda söylenen şarkılar da oyun şarkılarına girer. Bir diğer oyun şarkısı çocuklar arasında oynanan ''Annumi-unnuluuraq'' adlı kovalamaca oyunundaki şarkılardır. ''Pebble juggling'' oyunlarda kullanılan uzun şarkılara ''iglukisuak'' adı verilir.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref>

*2. ''Unipkaaq atuutilik'' (kikâyelerdeki şarkılar / songs-within-stories): Halk masalları (''A Partial Grammar of Eskimo Folktales'' by B. N. Colby<ref >B. N.Colby (1973), [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1525/aa.1973.75.3.02a00010/pdf A Partial Grammar of Eskimo Folktales]), American Anthropologist, Volume 75, Issue 3, pages 645–662, June 1973</ref>) içinde yer alan kısa, sınırlı, bazen de hırıltılı gıcırtılı şarkılardır. Ritmi genelde karmaşık ve beklenmedik olup ton ve tempoda dramatik değişiklikler oluşabiliyor. Masallardaki bu şarkılar, eski kahramanlara ya da efsanevi karakterlere, kıyıya vurmuş balinalara, on ayaklı kutup ayılarına, insanımsı kurt, tilki, kuş ve değişik Arktika hayvanlarına eşlik eder. İnsan dışı karakterler genelde büyü amaçlı şarkı söyler. Kurdun söylediği şarkılar ise tehdit ve saldırı içeriklidir.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref>

*3. ''Uamipiaq'' (dans şarkıları / dance songs): Genelde erkekler tarafından, bazen de kadınlarca seslendirilir. Bu şarkılar, özel günlerde o an için doğaçlama söylenen ''atuutipiaq'' ile söz ve hareketleri önceden bilinen ''sayuun'' tipi olmak üzere iki ana grupta sınıflandırılır. Sayuun şarkıları diğerine göre daha saygın kabul edilir<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref>

**3.1. ''Sayuun'' (sabit hareketli dans şarkıları / dance songs with fixed motions): Sabit ve bilindik hareketlerle yapılan Sayuun şarkıları en değerli dans şarkılarıdır. Çok uzun süreli provalar yapılarak ezberlenir. Hareketler ve şarkılar davulun vuruşuna göre şekillenir. Şarkının uzunluğuna, sözlerin kendi doğasına, dansçıların cinsiyetine göre de davul vuruşu sayısı belirlenir. Kadınların kürek çekme taklidi kol hareketleriyle yaptığı danslara Kuzeybatı Alaska'da ''Taliq'' (''taliq'' kelimesinin asıl anlamı «kol» demektir ve kollarla kürek çekme hareketi yapıldığı için böyle dans etmeye ''taliqtuq'' «kollar, kollama dans yapar», dans esnasında söylenen şarkıya da ''taliun'' «kollama» adı verilir), Kuzey Alaska'da ([[Wainwright, Alaska|Wainwright]]) ''Paagurraqtuq'' adı verilir ve bu dansla birlikte söylenen şarkılara da kürekleme şarkıları (''paddling song'') denir. Efsaneye göre taliq kuzeye mal edilmektedir. Eski zamanlarda kuzeyde yalnızca bir erkek, güneyde ise evli tek bir kadın bulunur. Kuzeydeki erkek güneydeki evli kadını kaçırmak için bir gün uğraşır ve yapılan mücadele sonucu kadının üst parçasına sahip olur, alt parçası ise güneyde kalır. Kadının güneydeki kocası üst kısmını, kuzeydeki kocası da alt kısmını tahtayla tamamlar. Efsane kısa süreli savaşlara ve eş çalmaya gönderme yapar. Taliq dansı kadınlarca yere dizüstü çökülerek el kol hareketiyle yapılır. İnyupiklerde daha az, Yupiklerde ise daha fazla görülen, dansta bir halkayla parmaklara geçirilen yelpaze biçimli parmak maskeleri (Yupikçe ''tegumiak'') kayık küreğini temsil eder. Taliq dansının [[Küçük Diomede Adası]] kökenli olduğu ve buradan da [[Wales, Alaska|Wales]]'a getirildiği düşünülüyor.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref> [[Yupikler]]e de İnyupiklerden geçmiştir ve [[Yupikçe]]de de dans ''taliq'' (fiil ise ''talir-'') adıyla bilinir (fakat Yupikçede «kol» anlamına gelen kelime iki l harfiyledir: tekil ''talliq'', ikil ''tallik'', çoğul ''tallit''). [[King Adası, Alaska|King Adasında]] da ''taliq'' dansı (''bench dance'') yapılır ve dansçılara ''sayuqtit'', erkek usulü dans etmeye ''pualaq'', kadın usulü dans etmeye de ''tuġumiq'' denir.<ref name="refUgiuvaŋmiuraaqtuaksrat">[http://www.ankn.uaf.edu/curriculum/Masters_Projects/Yaayuk/Chap5.html "Ugiuvaŋmiuraaqtuaksrat" Future King Island Speakers]</ref>

*4. ''Angaiyutikun atuutit'' (bayram dans şarkıları / special ceremonial dance songs): Bayramlar gibi özel törenlerde yapılan danslarda seslendirilen ve çoğu gizli içerikli 6 şarkıyı kapsar: ''kiapsaq'' (balina avcılarının topaç dansı şerkısı / whalers’ spinning-top dance song), ''tohoyaqhuuqaun'' (kukla tören dansı şarkısı / puppet ceremony dance song), gizli olmayan ''nalukatuun'' (Nalukataq bayramında zıplatma gösterisinde söylenen şarkı / whalers’ skin-toss dance songs), ''uingarung'' (balina avcılarının maskeli dans şarkısı / whalers’ masquerade dance songs), ''kigugiyataun'' (Kutup ışıkları dansı şarkısı / Northern Lights dance songs), ''kalukhaq'' (köşeli davul dansı şarkısı / box-drum dance songs). Bunlar şamanistik kökenli şarkılardır ve adları da zaten ona yöneliktir: ''angaiyutikun atuutit'' harfiyen «transta yapılmış şeyler grubu şarkıları / songs of group of things done in a trance»<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref>

**4.1. ''Kiapsaq'' (balina avcılarının topaç dansı şerkısı / whalers’ spinning-top dance song): [[Point Hope, Alaska|Point Hope]] (''Tikiġaq'') yöresinde yılın son günü [[Yılbaşı]] arefesinde (''New Year’s Eve'') dört kez yapılır. Yere bağdaş kurarak dizleri üstüne çöken şarkıcı [[topaç|topacın]] (''kaivsarraq'' ya da ''kaipsaaq'' denilen topaç [[Dall yaban koyunu]]nun boynuz ucunun alt kısmının derin delinip içine sivri kemik parçasından sap takılarak yapılır<ref >[http://anthropology.si.edu/accessinganthropology/alaska/gallery_top.html Smithsonian National Museum of Natural History : Inupiaq ceremonial spinning top]</ref> [http://anthropology.si.edu/accessinganthropology/alaska/images/E089807_from_Murdoch_lg.jpg viki-dışı resmi]) alt parşasındaki oyuğa gevşek takılmış olan [[kar baykuşu]]nun beyaz tüylerinin serbest kalması için topacı döndürür (''kiavluktuq''). Gelecek sezonun balina avcılığının bereketli geçmesine yöneliktir ve topacın ilk dönmesinde tüyler serbest kalmaz ve başarısız olunursa uğursuzluk sayılır. Eskiden ''ungasiksikkaaq'' locasından balina avcılarınca sonbaharda ''qugmaqtuuk'' locası davet edilirken yapılırdı. Günümüzde her iki loca da var olmasına rağmen, danslar şimdi Yılbaşı arefesinde ve Haziran ayındaki balinacılık festivalinde yapılmaktadır.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref>

**4.2. ''Tohoyaqhuuqaun'' (kukla tören dansı şarkısı / puppet ceremony dance song): Günümüzde müzikli topaç ritüeli ile birlikte yapılır. Kukla (''iñuŋŋuaq'') dönen topacın yanında hareket ettirilir.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref>

**4.3. ''Nalukatuun''<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref> ya da ''Nallukkataun''<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref> (Nalukataq bayramında zıplatma gösterisinde söylenen şarkı / whalers’ skin-toss dance songs): Başarılı bir [[balina avcılığı|balina avı]] sonrası (daha çok haziran ayının üçüncü haftasında) balina seferini yöneten umialik tarafından organize edilen [[Nalukataq]] bayramında dört [[sakallı fok]] derisinin birbirine dikilmesiyle yapılan bir deri battaniyeyi [[trambolin]] gibi kullanarak insanları yukarı doğru fırlatırken<ref name="refAhgeak">Edna Ahgeak MacLean, [http://www.arcticlanguages.com/papers/Maclean%20Culture%20and%20Change%20for%20Inupiat%20and%20Yupiks.pdf Culture and Change for Iñupiat and Yupiks of Alaska]</ref> söylenen şarkılardır.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref> Bu fırlatma gösterisine ''nalukataq'' (Kuzey Alaska İnyupikçesi) ya da ''nallukkataq''<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref> (Kuzeybatı Alaska İnyupikçesi) denir.

**4.4. ''Uingarung'' (balina avcılarının maskeli dans şarkısı / whalers’ masquerade dance songs): [[Point Hope, Alaska|Point Hope]] (''Tikiġaq'') yöresinde yılın son günü [[Yılbaşı]] arefesinde (''New Year’s Eve'') balina avcılarınca karşı cinsin [[giyim kuşam]]ı giyilip kuşanıldıktan sonra adaşlar arasında hediyeleşme bayramında yapılan maskeli dansta söylenen şarkılardır.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref>

**4.5. ''Kigugiyataun'' ([[Kutup ışıkları]] dansı şarkısı / Northern Lights dance songs): Kutup işiklarının büyüsünün kırılması için yapılan dansta söylenen şarkılardır<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref>

**4.6. ''Kalukhaq'' (köşeli davul dansı şarkısı / box-drum dance songs): Kivgiq bayramında ''Tiŋmiaqpak'' denilen efsanevi dev kartalın dişisinin (Kartal Ana / Eagle Mother) kalbi olduğuna inanılan tahtadan geniş kutu biçiminde köşeli davul eşliğinde yapılan dansta (''Box-drum Dance'',<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref><ref name="refWesternfolklore">Deanna M. Kingston, Lucy Tanaqiq Koyuk and Earl Aisana Mayac (2001), [http://www.jstor.org/discover/10.2307/1500408?uid=3739192&uid=2129&uid=2134&uid=364520941&uid=2&uid=70&uid=3&uid=364520931&uid=60&sid=21100993058043 The Story of the King Island Wolf Dance, Then and Now], Western Folklore, Vol. 60, No. 4 (Autumn, 2001), pp. 263-278</ref> ''Eagle-Wolf Dance'',<ref name="refWesternfolklore">Deanna M. Kingston, Lucy Tanaqiq Koyuk and Earl Aisana Mayac (2001), [http://www.jstor.org/discover/10.2307/1500408?uid=3739192&uid=2129&uid=2134&uid=364520941&uid=2&uid=70&uid=3&uid=364520931&uid=60&sid=21100993058043 The Story of the King Island Wolf Dance, Then and Now], Western Folklore, Vol. 60, No. 4 (Autumn, 2001), pp. 263-278</ref> ''Wolf Dance''<ref name="refWesternfolklore">Deanna M. Kingston, Lucy Tanaqiq Koyuk and Earl Aisana Mayac (2001), [http://www.jstor.org/discover/10.2307/1500408?uid=3739192&uid=2129&uid=2134&uid=364520941&uid=2&uid=70&uid=3&uid=364520931&uid=60&sid=21100993058043 The Story of the King Island Wolf Dance, Then and Now], Western Folklore, Vol. 60, No. 4 (Autumn, 2001), pp. 263-278</ref>) söylenen şarkılardır. Günümüzde hâlâ kuzeydeki [[Wainwright, Alaska|Wainwright]] ile [[Barrow, Alaska|Barrow]] yörelerinde görülebilmektedir. Davulcu başına [[dalgıç kuşu]] derisinden maske geçirir.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref>

'''Piuraaġiaqta''' (<ref name="refSkills">[http://nsbsdbeta.schoolwires.net/site/handlers/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiaq Knowledge and Skills]</ref> < ''piuraaq'' «oyuncak», İngilizce ''Spring Festival, Spring Carnival''): Kuzeydeki [[Barrow, Alaska|Barrow]] yöresinde balina avında kulanılan kayıkların (''umiaq'') denizde rahat ilerliyebilmesi için deniz buzunun kırıldığı zamanda, genelde nisan ortalarında (15-17 nisan) [[maklak]] yarışları, [[iglu]] yapımı, [[kızaklı köpek yarışı]], [[kar motosikleti]] yarışları, kaz çağırma yarışması, lagün buzu üstünde golf, sanat gösterileri ve diğer açık hava aktiviteleriyle kutlanan bayramdır.<ref >[http://www.city-data.com/forum/alaska/297930-piuraagiaqta-barrows-spring-festival.html Reload this Page Piuraagiaqta, Barrow's Spring Festival ]</ref><ref >http://echonsb.org/docs/BarrowVisitorsGuide2006.pdf </ref>

'''[[Nalukataq]]''' ya da '''Qagruġniq-Nalukataġniq'''<ref name="refSkills">[http://nsbsdbeta.schoolwires.net/site/handlers/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiaq Knowledge and Skills]</ref> (< ''naluk-'' 'to throw it underhand; to toss it up' + ''kataq'', İngilizce ''Blanket Toss Celebration'' ya da ''Whaling Celebrations'':<ref name="refSkills">[http://nsbsdbeta.schoolwires.net/site/handlers/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiaq Knowledge and Skills]</ref>) [[İlkbahar]] ([[Barrow, Alaska|Barrow]]) ya da [[sonbahar]]da ([[Nuiqsut, Alaska|Nuiqsut]]) başarılı bir [[balina avcılığı|balina avı]] sonrası yapılan bayramdır. Avı gerçekleştiren ''umialik'' ve ailesi tarafından organize edilmektedir. En karakteristik eğlencesi bir deriyi [[trambolin]] gibi kullanarak insanları yukarı doğru fırlatmaktır.<ref name="refAhgeak">Edna Ahgeak MacLean, [http://www.arcticlanguages.com/papers/Maclean%20Culture%20and%20Change%20for%20Inupiat%20and%20Yupiks.pdf Culture and Change for Iñupiat and Yupiks of Alaska]</ref> Şenliklerde taze tüketilen balina eti ile ''[[maktak]]'' (yağlı deri altı katmanıyla birlikte balina derisi), ''quaq'' (dondurulmuş et), ''mikigaq'' (fermente balina ya da fok etli deri) ikram edilmektedir. Yiyecek ziyafetiyle başlayan şenlikler günün ilerleyen saatlerinde ise trampolin gösterisiyle devam etmekte, ikindi ya da akşam vakti de geceye kadar dansla sürdürülmektedir. <ref>[http://www-static.shell.com/static/usa/downloads/about_shell/strategy/major_projects/alaska/north_slope_newsletter16.pdf Siḷalliq, Fall 2008]</ref> Eğer balina avı hüsranla sonuçlanırsa bayram yapılmamaktadır. Bugün açık havada yapılan şenlikler, eskiden ''qargi'' içinde olur ve öldürülen balinanın ruhunun yatışması için şamanlarca ritüel yapılırdı.<ref name="ref620">[http://arcticcircle.uconn.edu/HistoryCulture/Inupiat/beyondkin.html Norman A. Chance, Beyond Kin: Social and Cultural Life]</ref> Bir asır önce Point Hope (Tikiġaq) yöresinde altı qargi bulunur ve bayram birkaç gün sürerdi.<ref name="refFroelich">Froelich G. Rainey (1947), [http://digitallibrary.amnh.org/dspace/handle/2246/125 The Whale hunters of Tigara], Vol 41, part 2, Anthropological Papers of the American museum of Natural History, New York, 1947</ref> Nalukataq trambolin zıplatması [[Dünya Eskimo-Kızılderili Olimpiyatları]]nda (''World Eskimo-Indian Olympics'') yer alır.<ref>[http://www.weio.org/the_games.html World Eskimo Indian Olympics]</ref>

[[Dosya:Genuine kunik.jpg|thumb|left|250px|Nalukataq bayramında torununu öpen büyükanne (''aana''), Barrow, 2007. İnyupiklerde öpüşme (''puvipsuk'') [[Eskimo öpüşmesi]] adıyla bilinen burun değdirme yöntemiyle yapılır]]

'''Kivgiq''' ([[North Slope Borough]] şivesinde<ref name="refSkills">[http://nsbsdbeta.schoolwires.net/site/handlers/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiaq Knowledge and Skills]</ref> ''Kivgiġñiq'', [[King Adası, Alaska|King Adası]] şivesinde<ref name="refChap2">http://www.ankn.uaf.edu/curriculum/Masters_Projects/Yaayuk/Chap2.html</ref> ''Kivgiqsuat''; [[Yupikçe]] ''Kevgiq'', İngilizce ''Messenger Feast''): Alaska'da [[St. Lawrence Adası]]ndaki [[Sibirya Yupikleri]] ile [[Küçük Diomede Adası]]ndaki İnyupikler dışında yalnızca [[Yupikler|Alaska Yupikleri]] ve İnyupiklerde görülen iki köy arasında hediyeleşme ve dans bayramıdır.<ref name="ref571">[http://books.google.com.tr/books?id=OIYToTsac9MC&pg=PA204&lpg=PA204&dq=Kevgiq+%28invitation+ceremony%29+%22yup%27ik%22&source=bl&ots=2kBK1SUz8z&sig=fArnC2lAm8KLbmp8MRSqdl_NfE0&hl=tr&ei=T4-bTImsHYK94AaJppk0&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CDQQ6AEwBA#v=onepage&q&f=false GOOGLE Book : Lawrence E. Sullivan (2003), Native religions and cultures of North America: Anthropology of the sacred]</ref><ref name="refHikuta">Hiroko Ikuta (2007), [http://www.erudit.org/revue/etudinuit/2007/v31/n1-2/019736ar.pdf Iñupiaq pride: Kivgiq (Messenger Feast) on the Alaskan North Slope], Études/Inuit/Studies, vol. 31, n° 1-2, 2007, p. 343-364</ref><ref name="refSusanrefWesternfolklore">SusanDeanna WM. FairKingston, Lucy Tanaqiq Koyuk and Earl Aisana Mayac (2002001), [http://www.jstor.org/discover/10.2307/5420431500408?uid=3739192&uid=2129&uid=2134&uid=364520941&uid=2&uid=70&uid=43&uid=364520931&uid=60&sid=2110114328495721100993058043 The InupiaqStory Eskimoof Messengerthe Feast:King ''Celebration,Island DemiseWolf Dance, Then and PossibilityNow], TheWestern JournalFolklore, ofVol. American60, FolkloreNo. 4 (Autumn, 20002001), pp. 263-278</ref><ref name="refWesternfolkloreref571">Deanna[http://books.google.com.tr/books?id=OIYToTsac9MC&pg=PA204&lpg=PA204&dq=Kevgiq+%28invitation+ceremony%29+%22yup%27ik%22&source=bl&ots=2kBK1SUz8z&sig=fArnC2lAm8KLbmp8MRSqdl_NfE0&hl=tr&ei=T4-bTImsHYK94AaJppk0&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CDQQ6AEwBA#v=onepage&q&f=false MGOOGLE Book : Lawrence E. KingstonSullivan (2003), LucyNative Tanaqiq Koyukreligions and Earlcultures Aisanaof MayacNorth America: Anthropology of the sacred]</ref><ref name="refSusan">Susan W. Fair (2001200), [http://www.jstor.org/discover/10.2307/1500408542043?uid=3739192&uid=2129&uid=2134&uid=364520941&uid=2&uid=70&uid=3&uid=364520931&uid=604&sid=2110099305804321101143284957 The StoryInupiaq ofEskimo theMessenger KingFeast: Island Wolf Dance''Celebration, ThenDemise, and NowPossibility], WesternThe Folklore,Journal Vol.of 60,American No. 4 (AutumnFolklore, 2001), pp. 263-2782000</ref> Genellikle ticari ortaklar, evlilik yoluyla akraba olanlar ve ortaklar arasında<ref name="refPamela2">Pamela R. Stern (2004), [http://books.google.com.tr/books?id=Xa_Pq8X_MIsC&pg=PA102&lpg=PA102&dq=%22messenger+feast%22+inupiat&source=bl&ots=YmEWuWQCeV&sig=nKvRJy1FDk6_Jq1Eg_MiMKWZ7qw&hl=tr&sa=X&ei=LAopUPq-Ao_Osgbq0IHYDA&ved=0CFAQ6AEwATgU#v=onepage&q=%22messenger%20feast%22%20inupiat&f=false Historical Dictionary of the Inuit]</ref> ve [[qargi]] içinde yapılır<ref name="ref620">[http://arcticcircle.uconn.edu/HistoryCulture/Inupiat/beyondkin.html Norman A. Chance, Beyond Kin: Social and Cultural Life]</ref> Kısmen ticaret fuarı, kısmen festival, kısmen atletik, kısmen de dini gösteridir.<ref name="refPamela">Pamela R. Stern (2010), [http://books.google.com.tr/books?id=cngl1Ho6uFwC&pg=PA111&lpg=PA111&dq=%22messenger+feast%22+inupiat&source=bl&ots=7p9PK3_RhR&sig=-sOOLRhufCmdJoVRa_AeE9Lrw6s&hl=tr&sa=X&ei=VgkpUMHDAcTktQbu4IH4CA&ved=0CHcQ6AEwCTgK#v=onepage&q=%22messenger%20feast%22%20inupiat&f=false Daily Life of the Inuit]</ref> North Slope Sahil İnyupiklerinde (''Taġiumiut'') umialik tarafından finanse edilirdi. Olağanüstü başarılı balina avı mevsiminde umialik bu başarısını kutlamak için komşu köyün ahalisini kendi köy odasında (''qargi'') ağırlamak ister. Komşu köye iki ''Kivgak'' (ikil hâli ''Kivgak'', tekil hâli: ''Kivgaq'' «haberci/messenger») gönderip ahaliyi davet eder ve ne tür hediyeler almak istediklerini öğrenir. Köylüler de bu hediyeler karşılığında ne almak istediklerini Kivgak aracılığıyla umialiğe bildirir. Karşılıklı hediyeleşme panayır havasında değiş tokuş yöntemiyledir. İnsanlar arasındaki ticari muazzam bir toplantı olan Kivgiq, aynı zamanda akrabalık ve ortaklık bağlarını güçlendirdiği gibi dans ve hikayelerle dolu keyifli bir gün geçirmeyi de sağlar. Balina avlamasalar da İçbölge İnyupikleri (''Nunatamiut'') de Kivgiq kutlar.<ref name="refHikuta">Hiroko Ikuta (2007), [http://www.erudit.org/revue/etudinuit/2007/v31/n1-2/019736ar.pdf Iñupiaq pride: Kivgiq (Messenger Feast) on the Alaskan North Slope], Études/Inuit/Studies, vol. 31, n° 1-2, 2007, p. 343-364</ref> Sosyal, ekonomik ve Hristiyanlığı yaymaya çalışan [[misyoner]]lerin çevre baskısı yüzünden 20. yüzyılın başlarında Kivgiq kutlamaları kesildi.<ref name="refHikuta">Hiroko Ikuta (2007), [http://www.erudit.org/revue/etudinuit/2007/v31/n1-2/019736ar.pdf Iñupiaq pride: Kivgiq (Messenger Feast) on the Alaskan North Slope], Études/Inuit/Studies, vol. 31, n° 1-2, 2007, p. 343-364</ref> En sonki geleneksel Kivgiq kutlaması 1914 yılında yapılmıştır.<ref name="refPamela">Pamela R. Stern (2010), [http://books.google.com.tr/books?id=cngl1Ho6uFwC&pg=PA111&lpg=PA111&dq=%22messenger+feast%22+inupiat&source=bl&ots=7p9PK3_RhR&sig=-sOOLRhufCmdJoVRa_AeE9Lrw6s&hl=tr&sa=X&ei=VgkpUMHDAcTktQbu4IH4CA&ved=0CHcQ6AEwCTgK#v=onepage&q=%22messenger%20feast%22%20inupiat&f=false Daily Life of the Inuit]</ref> Hızla yayılan [[alkolizm]]e karşı İnyupik değerlerinin (''Iñupiat Iḷitqusiat'') korunması adına yeniden canlandırılması için 1987 yılında [[North Slope Borough]] ilçesinin [[belediye başkanı]] George N. Ahmaogak tarafından yapılan çabanın sonucu olarak 74 yıl aradan sonra ilk modern kutlama 2.000 kişinin katılımıyla 1988 yılında yapıldı.<ref name="refRiccio">Thomas Riccio, [http://utdallas.academia.edu/ThomasRiccio/Papers/621192/A_Message_from_Eagle_Mother_The_Messengers_Feast_of_the_Inupiat_Eskimo A Message from Eagle Mother: The Messenger's Feast of the Inupiat Eskimo], The Drama Review, 37, no 1, 1993</ref><ref name="refHikuta">Hiroko Ikuta (2007), [http://www.erudit.org/revue/etudinuit/2007/v31/n1-2/019736ar.pdf Iñupiaq pride: Kivgiq (Messenger Feast) on the Alaskan North Slope], Études/Inuit/Studies, vol. 31, n° 1-2, 2007, p. 343-364</ref><ref name="refRiccio">Thomas Riccio, [http://utdallas.academia.edu/ThomasRiccio/Papers/621192/A_Message_from_Eagle_Mother_The_Messengers_Feast_of_the_Inupiat_Eskimo A Message from Eagle Mother: The Messenger's Feast of the Inupiat Eskimo], The Drama Review, 37, no 1, 1993</ref> Günümüzde iki ya da üç yılda bir ocak sonu şubat başında düzenlenmektedir.<ref name="refHikuta">Hiroko Ikuta (2007), [http://www.erudit.org/revue/etudinuit/2007/v31/n1-2/019736ar.pdf Iñupiaq pride: Kivgiq (Messenger Feast) on the Alaskan North Slope], Études/Inuit/Studies, vol. 31, n° 1-2, 2007, p. 343-364</ref> King Adası İnyupikleri 1930 yılından beri yapılmayan ya da çeşitli baskılarla yapılması engellenen bayramı 1982 ve 1991 yıllarında iki kez yeniden canlandırdılar.<ref name="refWesternfolklore">Deanna M. Kingston, Lucy Tanaqiq Koyuk and Earl Aisana Mayac (2001), [http://www.jstor.org/discover/10.2307/1500408?uid=3739192&uid=2129&uid=2134&uid=364520941&uid=2&uid=70&uid=3&uid=364520931&uid=60&sid=21100993058043 The Story of the King Island Wolf Dance, Then and Now], Western Folklore, Vol. 60, No. 4 (Autumn, 2001), pp. 263-278</ref> Kökü arkaik çağlara uzanır, zira kalukaq (box drum) dans gösterisi Yupiklerde görülmez, yalnızca İnyupiklerde bulunur. Efsane olarak birçok varyantı vardır. Kuzey Alaska'da [[Barrow, Alaska|Barrow]] yöresindeki en popüler efsane şöyledir: ''Uzun zaman önce, Kartal Ana (''Eagle Mother'') insanların yalnız olduğunu öğrenmiş, zira insanlar dans etmesini ve şarkı söylemesini bilmiyorlarmış. Bu durumu düzeltmek için oğluna genç bir avcıyı kaçırmasını söylemiş. Kartal Ana kaçırılan genç avcıya büyük bir [[qargi]] kurmayı ve qilaun (round drum) ile kalukaq (box drum) yapmasını ve bunlarla dans edip şarkı söylemesini öğretmiş. Kartal Ana avcıya misafirlerini ağırlamak için Kivgiq bayramı düzenlemesini söyler. O zamanlarda genç avcının yakınında yaşayan insanlar yokmuş. Kartal Ana da bunun üzerine çevredeki değişik hayvanları insana dönüştürmüş. Bayram bittiğinde genç avcının çok mutlu olduğu görülmüş''.<ref name="refHikuta">Hiroko Ikuta (2007), [http://www.erudit.org/revue/etudinuit/2007/v31/n1-2/019736ar.pdf Iñupiaq pride: Kivgiq (Messenger Feast) on the Alaskan North Slope], Études/Inuit/Studies, vol. 31, n° 1-2, 2007, p. 343-364</ref> Batı Alaska'da [[Seward Yarımadası]]ndaki Kawerak (Qawiaraq) versiyonu ise şöyledir: ''Sert bir rüzgâr altında Toolik adlı avcının üzerine bir gölge düşer; başını kaldırıp bakınca ''Tiŋmiaqpak'' («büyük kuş/kartal») görür ve okuyla o dev kartalı öldürür. Bu sırada davul sesi duyulmaya başlar. Qawiaraq'taki köyüne geri dönerken davul sesi de gitgide artar. Yolda Toolik bir ses duyar, hayalet ruh şöyle seslenir: "Davulun sesini dinle. Bu ses anne dev kartalın kalp atışının sesidir. Öldürdüğünüz için o şoka girdi ve çok üzüldü. Annenin kalbinin sakinleşmesi için tek bir yol var, o da ruhunun anne kartala geri gönderilmesidir". Hayalet ruh anne kartalın ruhunun evine gönderilmesi için nasıl dans edileceğini gösterir. Anne kartalın kalp atışını davul çıkardığı için davul yapmasını öğretir. Nasıl giyineceğini de gösterir ve diğer komşu köylere iki haberci (''kivgak'') göndermesini ve kendi köyünde kartal-kurt dansıyla bezeli Kivgiq bayramı yapmasını söyler.<ref name="refShamn">Larry Jorgenson (1990), [http://wordandworld.luthersem.edu/content/pdfs/10-4_Cultures/10-4_Jorgenson.pdf From Shamans to Missionaries: The Popular Religiosity of the Inupiaq Eskimo], Word & World 10/4 (1990)</ref>

*'''Eskimo futbolu''' (''aġraurraun'';<ref name="ref882">[http://www.cs.cmu.edu/afs/cs/user/lsl/Nice/Inupiaq/combined%20dictionary.doc Iñupiaq Combined Dictionary]</ref> [Point Hope], ''aqsraurraq''<ref name="ref366">[http://www.echospace.org/articles/355/sections/927 Niġliq: Site of an Ancient Trade Fair ]</ref> ''aqsrautraq-''<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref> ya da ''aqsraurraq-'' [Point Hope: ''aġraurraq-''] 'tekme vurumlu el tutumlu futbol oynamak' ; İng. ''Aqsaqtuk<ref >[http://www.davis.k12.ut.us/2653202108433363/lib/2653202108433363/Outdoor%20Study%20Guide.pdf Soccer Study Guide]</ref>, Iñupiaq soccer<ref name="ref882">[http://www.cs.cmu.edu/afs/cs/user/lsl/Nice/Inupiaq/combined%20dictionary.doc Iñupiaq Combined Dictionary]</ref>, Eskimo soccer, Eskimo football''<ref name="ref366ref464">[http://wwwarcticcircle.echospaceuconn.orgedu/articlesHistoryCulture/355Inupiat/sections/927growingup.html Niġliq:Norman SiteA. ofChance, anGrowing AncientUp Tradein Fairan Inupiat Village]</ref><ref name="ref464ref366">[http://arcticcirclewww.uconnechospace.eduorg/HistoryCulturearticles/Inupiat355/growingup.htmlsections/927 NormanNiġliq: A.Site Chance,of Growingan UpAncient inTrade anFair Inupiat Village]</ref><ref name="refStenek">[http://shishmaref.bssd.org/index.php?option=com_content&task=view&id=89&Itemid=1 Shishmaref School : Eskimo Football by Ken Stenek]</ref>) : Kışın yapılan [[Amerikan futbolu]] ve [[ragbi]] gibi yumuşak bir topu uzaktan tutmaya dayalı geleneksel İnyupik oyunudur. 8 inç çapında yumuşak bir el topuyla (''aqsraaq'' ya da ''aġraq''; [http://www.echospace.org/assets/1265 viki-dışı resmi]) oynanır. Top, tam olarak yuvarlak değildir ve fok derisinden sinir kirişleri ile dikilerek içi kurutulmuş kara yosunları ile doldurulur ya da ren geyiği derisinden yapılır içi de ren geyiğinin tüyleriyle doldurulurdu. Sonradan deri yerine yelken ya da çadır bezi de kullanılmış, içi de kumaş ya da kürk ile doldurulmuştur. Oyun, bir oyuncunun topa tekme vurmasıyla başlar. Topu eliyle yakalar ya da bedeniyle durdurur, fakat o topu atamaz ya da yukarıda tutarak onunla koşamaz. Ayrıca, topu tekmelemek için uzaktan gelen rakip oyuncuyu yere atması ya da onu yıkması gerekir. Sahanın diğer kıyısına kadar topu elinde tutup rakibine kaptırmayan takım oyunu kazanır. Hakem olmadığı için erkekler arasında oynanan oyun kıran kırana geçen bir hırs ve güç gösterisidir. Esas olarak güçlülerin oyunu olsa da, kadın ve çocuklar da oynar. Fakat bunların oyunları hem küçük sahada olur hem de özellikle kadınlarınki kahkahaların eksik olmadığı bir curcuna şeklinde geçer. Erkekler arasında oynanan oyun sık sık birkaç kilometre uzunluğunda olur ve oyun bazen saatlerce hatta günlerce sürebilir.<ref name="ref366">[http://www.echospace.org/articles/355/sections/927 Niġliq: Site of an Ancient Trade Fair ]</ref> Eski zamanlardaki İnyupikler bugün yaptıkları gibi [[basketbol]] oynamazlardı; oynadıkları oyun sadece Eskimo futbolu idi.<ref name="refKiana">[http://jukebox.uaf.edu/kiana/html/kianaibstory.html Kiana Village History Project ]</ref> İnyupik değerlerinin (Iñupiat Iḷitqusiat) korunması için Alaska'daki İnyupik okullarında oynanması teşvik edilmektedir.<ref name="refStenek">[http://shishmaref.bssd.org/index.php?option=com_content&task=view&id=89&Itemid=1 Shishmaref School : Eskimo Football by Ken Stenek]</ref> [[Point Hope, Alaska|Point Hope]] (''Tikiġaq'') futbol takımları (hepsi aynı maçta sahada kendi bölümlerinde olur) : ''Qapkuaġmiut'' : Yaşlıların oluşturduğu iki takımdan biri; kuzeye doğru iç bölgeye topu tekmeler; ''Umikturuat'' : Yaşlıların oluşturduğu iki takımdan biri; Point Hope'de noktaya doğru topu tekmeler; ''Umŋiḷaurat'' : Gençlerin oluşturduğu takım; Point Hope'den karaya doğru topu tekmeler; ''Utkuaġmiut'' : Point Hope'de noktaya doğru topu tekmeler; ''Apkuaġmiut'' : Deniz yönününe doğru topu tekmeler.<ref name="ref882">[http://www.cs.cmu.edu/afs/cs/user/lsl/Nice/Inupiaq/combined%20dictionary.doc Iñupiaq Combined Dictionary]</ref>

*'''Kulak çekme oyunu''' (İng. ''Ear pull'')<ref >[http://books.google.com.tr/books?id=VP0DAAAAMBAJ&pg=RA1-PA40&lpg=RA1-PA40&dq=%22ear+pull%22+++%22inupiaq%22&source=bl&ots=sVPFCv7lNk&sig=5KHzl7lrNdi3tZUcy22lYnlp_ZM&sa=X&ei=HU01UK7nF4fdtAaliYGACg&ved=0CBEQ6AEwAA#v=onepage&q=%22ear%20pull%22%20%20%20%22inupiaq%22&f=false Scouting], September 1993</ref>: yüzyüze ayakları yere uzatıp oturarak birisinin sağ diğerinin sol kulağına geçirilmiş bir halka iple kulak çekişmece sporudur.

*'''Igḷukisaaq'''<ref name="refSkills">[http://nsbsdbeta.schoolwires.net/site/handlers/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiaq Knowledge and Skills]</ref> (İng ''juggling'') :

*'''Aatchakisaaq'''<ref name="refSkills">[http://nsbsdbeta.schoolwires.net/site/handlers/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiaq Knowledge and Skills]</ref> (İng ''jumping board'') :

*'''Tuunġauraq'''<ref name="refSkills">[http://nsbsdbeta.schoolwires.net/site/handlers/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiaq Knowledge and Skills]</ref>

*'''Agrauraqti'''<ref name="refSkills">[http://nsbsdbeta.schoolwires.net/site/handlers/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiaq Knowledge and Skills]</ref>

*'''Qiputaq'''<ref name="refSkillsrefSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://nsbsdbetawww.schoolwiressil.netorg/sitesilepubs/handlersPubs/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Iñupiaq KnowledgeEskimo and SkillsDictionary]</ref><ref name="refSeilerrefSkills">Wolf A. Seiler (2012), [http://wwwnsbsdbeta.silschoolwires.orgnet/silepubssite/Pubshandlers/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiatun EskimoIñupiaq DictionaryKnowledge and Skills]</ref> (İng. ''Eskimo horse-shoes'') : İngilizcede [[:en:Horseshoes|horseshoe (atnalı)]] denilen oyuna benzer, yalnız atılan şey [[at nalı]] biçiminde değil sopa biçimindedir. Yere dikilen bir kazığa doğru atılan ve ''qiputaq'' denilen 5-7 [[inç]] uzunluğundaki sert sopalarla oynanır. Sopasını kazığa en yakın atan kazanır.<ref name="refSkillsrefSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://nsbsdbetawww.schoolwiressil.netorg/sitesilepubs/handlersPubs/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun IñupiaqEskimo Knowledge and SkillsDictionary]</ref><ref name="refSeilerrefSkills">Wolf A. Seiler (2012), [http://wwwnsbsdbeta.silschoolwires.orgnet/silepubssite/Pubshandlers/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiatun EskimoIñupiaq DictionaryKnowledge and Skills]</ref>

*'''Manna Mannaa''':<ref name="refSkillsrefSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://nsbsdbetawww.schoolwiressil.netorg/sitesilepubs/handlersPubs/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun IñupiaqEskimo Knowledge and SkillsDictionary]</ref> <ref name="refSeilerrefSkills">Wolf A. Seiler (2012), [http://wwwnsbsdbeta.silschoolwires.orgnet/silepubssite/Pubshandlers/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiatun EskimoIñupiaq DictionaryKnowledge and Skills]</ref> iki takım hâlinde oynanan bir tür kovalamaca yakalamaca oyunu. Her takımın yere çizilmiş büyük daire biçiminde bir kalesi ve küçük daire biçiminde de hapishanesi olur. Yakalanmadan karşı takımın kalesine giren dokunulmaz olur, yakalanan hapse atılır. Amaç hapisteki arkadaşları da kurtarmaktır. En yüksek puanı alan oyunu kazanır.

*'''Iriġauraq''':<ref name="refSkillsrefSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://nsbsdbetawww.schoolwiressil.netorg/sitesilepubs/handlersPubs/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun IñupiaqEskimo Knowledge and SkillsDictionary]</ref><ref name="refSeilerrefSkills">Wolf A. Seiler (2012), [http://wwwnsbsdbeta.silschoolwires.orgnet/silepubssite/Pubshandlers/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiatun EskimoIñupiaq DictionaryKnowledge and Skills]</ref> çocukların oynadığı [[Saklambaç (oyun)|saklambaç]] oyunudur.

*'''Ayaqhaaġniq'''<ref name="refSkills">[http://nsbsdbeta.schoolwires.net/site/handlers/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiaq Knowledge and Skills]</ref> ya da '''ayaqhaaq''',<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref> '''itiquuraq'''<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref> (İng. ''Cat's cradle'' and ''telling stories using string figures'') : Parmak ipiyle oynanan [[Beşik (parmak ipi)|beşik]] oyunu ve bu oyunda yapılan şekillerle (''ayakhaun''<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref>) uyumlu hikâye anlatımı.<ref name="refSkills">[http://nsbsdbeta.schoolwires.net/site/handlers/filedownload.ashx?moduleinstanceid=727&dataid=344&FileName=ILFComm.pdf Iñupiaq Knowledge and Skills]</ref> Oynanırken kısa oyun şarkıları da söylenir.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref>

[[Şamanizm]] bütün Eskimo halklarının [[Hristiyanlık]] öncesi geleneksel dinidir ve etkileri günümüzde az da olsa görülmektedir. Şamanist İnyupiklerde '''Siḷam iñua''' (okunuşu: ''silyam inyua'', anlamı: spirit governor of the atmosphere<ref name="refInesdic">Donald H. Webster and Wilfried Zibell (1970), Iñupiat Eskimo Dictionary</ref>) [[Tanrı]] kavramıyla örtüşebilecek tek kelimedir. ''Siḷam iñua'' harfiyen «göğün/havanın insanı» demektir ve ''siḷa'' «gök/hava» kelimesinin ''relative'' hâli ''siḷam'' ile ''iñuk'' «insan» kelimesinin ''absolutive'' hâli olan ''iñua'' kelimelerinden kurulmuştur.<ref name="refInesdic">Donald H. Webster and Wilfried Zibell (1970), Iñupiat Eskimo Dictionary</ref> Bu kelime [[Kanada İnuitleri]]ndeki ''Sillap inua, Hillap inua'', [[Yupikler]]deki ''Ellam yua'', [[Nunivak Çupikleri|Çupikler]]deki ''Ellam cua'' ve [[Supikler]]deki ''Llam sua'' <ref>[http://alutiiqmuseum.org/index.php?option=com_content&task=view&id=359&Itemid=82 ]</ref> terimleriyle etimolojik olarak aynıdır. Yupiklerde olduğu gibi İnyupiklerde de [[Bayağı kuzgun|kuzgun]] (''Corvus corax principalis'', İnyupikçe ''tulugaq'') dünyayı ve insanı yaratan olarak bilinir.<ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171.</ref> King Adasında kuzgunlar asla öldürülmez ve saygı gördüğü gibi kuzgun taklidi maskeler de danslarda kullanılır.<ref >[http://alaska.si.edu/record.asp?id=715 Alaska Native Collections : Mask]</ref>

'''[[Şaman]]''' (tekil ''Aŋatkuq'', ikil ''Aŋatkuk'', çoğul ''Aŋatkut''; [[Batı Kanada İnuitçesi|Batı Kanada İnuitlerinde]] ''Angatkuq'' ; [[Doğu Kanada İnuitçesi|Doğu Kanada İnuitlerinde]] ''Angakkuq'' ᐊᖓᑦᑯᖅ ) : Ruhlara dönüşme ya da onları kontrol etme yeteneği olduğuna inanılan erkek ya da kadın ruh liderleridir. Hastadaki büyüyü defeden şamanlara ''iḷisiiḷaq'' adı verilir.<ref name="refInesdic">Donald H. Webster and Wilfried Zibell (1970), Iñupiat Eskimo Dictionary</ref> Şamanlara, aile ruhlarını (''tuunġaqtaq'') kullandıkları için ''tuunġaqtalik'' («tuunġaqtaq'lı») adı da verilir. Ruhlarla irtibat kuran [[medyum]]lara «şamanımsı» anlamına ''aŋatkuġnaq'' adı verilir.<ref name="refInesdic">Donald H. Webster and Wilfried Zibell (1970), Iñupiat Eskimo Dictionary</ref> Erkek şamanlar olduğu gibi kadın şamanlar da bulunabilir.<ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref> Kötü niyetli şaman ya da ruhlarca hastalıklar oluştuğuna inanılır.<ref name="ref620" /> Kara büyü yaparak kişileri öldürebilir.<ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref> Şamanizm, daha çok şamanların gücüne (''qila'' ya da ''qiḷa'') göre ilerler ve büyü aktivitesine (''aŋatkuułiq'') göre de gelişir. Şamanlar, elleriyle vücuttaki zararlı ruhu çıkarırken, vücudun yeniden iyileşmesi için, hastanın vucudunun içini görmek için, hastanın kayıp ruhunu bulmak için hep güç harcar. Bu gücü trans hâline geçerek doğaüstü güçlerden transfer eder. Hayvan ruhlarından da yardım alır. Şamanlar aynı anda iki ayrı yerde (''bilocation'') olabilir, kayıp kişilerin ya da eşyanın yerini bulabilir ve rüyada gelecek olaylara dair bilgi alabilir.<ref name="refEturner">Edith Turner, [http://www.penn.museum/documents/publications/expedition/PDFs/46-1/Shamanism%20and%20Spirit.pdf Shamanism and Spirit]</ref><ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref><ref name="refEturner">Edith Turner, [http://www.penn.museum/documents/publications/expedition/PDFs/46-1/Shamanism%20and%20Spirit.pdf Shamanism and Spirit]</ref> Şamanlar iki insan arasında sevgi ya da aşk büyüsü yapabilir.<ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref> Şamanlar [[tabu]] olan (''agliġnaqtuq'' "tabudur, yasaktır") şeyleri ya da avcılık faaliyetlerini denetler ve ihlâl edip toplumsal yapıyı bozanları tespit eder ve gereğini yaparlar.<ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref> Şamanlar genelde tek çalışırlar ve diğer şamanlarla rekabet hâlindedirler. Yardımcı ya da çırak kullanan şamanlar azdır ve bazen karı koca birlikte şamanlık yaparlar. Şamanlar hem doktor gibi şifa dağııtıcı hem de korkulup sakınılan kimselerdi.<ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref> Şamanlar büyülü şarkı (''atuatuułłuk, atuułłuk, atuutluk'') söylerler.<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref>

[[Kutup ışıkları]]ndan (''kiuġuya'' [tekil], ''kiuġuyat'' [çoğul], ''kiguġuya'', ''kiguġayak'' «spirits who gnaw with their teeth» < ''kigun'' «diş») genelde korkulur. Ölen bir Eskimonun ruhu dans eden ışıkların arasında devam eden bir Eskimo futbolu oyununa katılır; oyun alanı Kutup ışıkları, topu ise mors kafasındandır.<ref >Kaye Shinker, [Polaris, The Aurora Borealis and Alaska]</ref> Kaybedildiği zaman topun yerine açıktaki Eskimolardan birinin kafasınn kullanıldığına inanılır.<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref> Bundan korunmak için çocuklar ışığa köpek dışkısı fırlatırlar<ref name="refThomasmusic">Thomas F. Johnston (1976), [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic29-1-7.pdf The Eskimo Songs of Northwestern Alaska]), Arctic, Vol 29, No 1 (1976), pp. 7-19 </ref> ya da ışıklar göründüğünde çocuklara eve gitmeleri söylenir, aksi takdirde futbol topu (''aqsraaq'' ya da ''aġraq'') olarak kullanmak üzere başlarını koparacağına inanılır.<ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref> Yetişkinler de baş ve boyun ağrısı getirecek diye korkarlar.<ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref><ref >Dawn Elaine Bastian and Judy K. Mitchell (2004), [http://books.google.com.tr/books?id=IsyQu1kDK-kC&pg=PA50&lpg=PA50&dq=%22Aurora+Borealis%22+%22inupiat%22&source=bl&ots=YHt6oaM-Zi&sig=mGi-KylWV_yWu_DpWh14PrkfJg8&hl=tr&sa=X&ei=EHosUJmpI4744QSD0ICoBg&ved=0CFYQ6AEwAQ#v=onepage&q=%22Aurora%20Borealis%22%20%22inupiat%22&f=false Handbook of Native American Mythology]</ref> Bu ağrılara maruz kalması istenmeyen kişinin arkasından bıçak sallamak gerekir.<ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref> Işıkların zararından korunmak için şarkı (''kigugiyataun'') da söylenir.<ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref>

[[Muska]] (ya da Amulet): Avlanan erkekler vücutları üzerinde ya da elbiseye takılı olarak ''tupitkaq'' ya da ''aanġuraq'' denilen ve bir hayvanın kuyruğu ya da burun derisinden veya fildişi oyuncak muska taşırlar.<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref><ref name="refFroelich">Froelich G. Rainey (1947), [http://digitallibrary.amnh.org/dspace/handle/2246/125 The Whale hunters of Tigara], Vol 41, part 2, Anthropological Papers of the American museum of Natural History, New York, 1947</ref><ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref>

Doğaüstü ve mitolojik karakterler:<ref name="refBurch1971">Ernest S. Burch (1971), “The nonempirical environment of the Arctic Alaskan Eskimos,” Southwestern Journal of Anthropology 27(2): 148-165</ref><ref name="ref882" /><ref>[http://inuitoralityconference.com/art/Sakakibara.pdf Chie “Siqiñiq” Sakakibara (2006), Speaking of Place: Contemporary Iñupiat Storytelling and Place-Making in the Time of Climate Change], Inalco 2009, Proceedings of the 15th Inuit Studies Conference, Orality, Paris, 2006</ref> <ref name="ref882" />

*'''Tiŋmiaqpak''' («büyük kuş», günümüzde "kartal" anlamında kullanılır; İngilizce ''Thunderbird, Giant Eagle''): pençeleriyle koskoca balinayı kaldırabilen kartal tipinde efsanevi kuş.<ref >Allen P. McCartney (1984, [http://arts.eldoc.ub.rug.nl/FILES/publications/general/archarctic/1984/h.k.jacob/Arcticwhaling2.pdf History of native whaling in the Arctic and subarctic], in ''Arctic whaling : proceedings of the International Symposium Arctic Whaling February 1983''</ref> Kivgiq bayramında Kartal-Kurt Dansında da tasvir edilir.

Bütün Eskimo halkları gibi İnyupikler de [[avcı ve toplayıcı]]dır. Geçimlerini [[balıkçılık]] ve [[balina avcılığı]] gibi ağır işlerde çalışarak sağlarlar. İnyupikler, diğer [[Eskimo]] halkları gibi, avdan avcılar dışında ava katılmayan köy halkının da hak aldığı bir sistem geliştirmişlerdir. Avcı ya da avcılarca avlanan her türlü av köyün ortak malıdır. Bu ortaklık sistemi Eskimo coğrafyasının zor ve çetin doğası gereği oluşmuştur.

Avlanma mevsimi ilkbahardır. Bu dönemde [[Kotzebue, Alaska|Kotzebue]] yöresinde erkekler buz üzerinde [[fok]] avcılığı yaparken, kadınlar da kısa bir süre sonra ''[[Stenodus leucichthys]]'' (''sii'') balıklarını toplarlar. Daha kuzeyde kıyı avcıları [[Point Hope, Alaska|Point Hope]] (''Tikiġaq''), [[Wainwright, Alaska|Wainwright]] (''Ulġuniq'') ve [[Barrow, Alaska|Barrow]] (''Utqiaġvik'' ya da ''Ukpiaġvik'') yörelerinde balina avcıları (''aġviqsiuqtit'') [[Grönland balinası]] (''aġviq'') avlarken, iç bölge avcıları da [[Utukok Nehri|Utukok]] (? ''Utuqqaq'') ve [[Colville Nehri|Colville]] ırmaklarının (''Kuukpik'') yukarılarında [[ren geyiği]] (''tuttu'') aramakla meşgul olurlar. Haziran ayından Temmuz'un başına kadar olan dönemde [[North Slope Borough|North Slope]] İnyupikleri [[fok]] (''natchiq'') ve [[ördek]] (''mitqit'') avlama kampları kurarlar. Bunlar burada bir aydan fazla zaman geçiriken, diğerleri Colville Irmağının ağzında ve [[Kaktovik, Alaska|Kaktovik]] adasında (''Qaaktuġvik'') kurulan [[panayır]]a giderler. Haziran sonunda ya da daha geç bir zamanda iç bölge İnyupikleri kıyıya inerler. Temmuzda balık kampından dönenler ren geyiği avına giderler. Kadınlar ise daha sonra kısıtlı olan bitkilere yönelirler ve yenebilecek böğürtlensi meyve ve sebzeleri toplamaya başlarlar. <ref name="ref699" />

Daha güneyde [[Kotzebue Sound]] yöresinde, [[beyaz balina]] (''sisuaq'' ya da ''qiḷalugaq'') avı yapılır. Zorlu geçen avdan sonra [[Sheshalik, Alaska|Sheshalik]]'te (İnyupikçe ''Sisualik'' «beyaz balinalı» < ''sisuaq'' «beyaz balina»<ref>William Bright, [http://books.google.com.tr/books?id=5XfxzCm1qa4C&pg=PA438&lpg=PA438&dq=%22sheshalik%22+++%22beluga%22+sisuaq&source=bl&ots=ZSfyq-fiqp&sig=Vj0KqLMfpQezQfdrrtmQuvsXODU&hl=tr&sa=X&ei=9PcmUKTCCuWk4ATjwIGgCQ&sqi=2&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q=%22sheshalik%22%20%20%20%22beluga%22%20sisuaq&f=false Native American Placenames of the United States]</ref>) kurulan panayıra katılırlar. İnyupik coğrafyasındaki en büyük ticari oluşumlardan olan bu panayır Sibirya Yupiklerinden kıyı ve iç bölge İnyupiklerine kadar iki bin ya da daha fazla insanın elde ettikleri ürünleri panayırın pazarlarında satmak ya da değiş tokuş etmek için toplanmasına sebep olur. <ref name="ref699" />

Daha kuzeyde [[North Slope Borough|North Slope]] yöresinde ise Haziran ayında [[Colville Irmağı]] deltasındaki Niġliq'te ikinci büyük panayır kurulur.<ref name="ref699" /> Burası Antik çağdan beri ticaret merkezidir. <ref name="ref366" />

Kıyı İnyupiklerin geleneksel ana geçim kaynağı Grönland balinası avcılığıdır. İnyupiklerin '''aġviq''' dediği [[Grönland balinası]] (''Balaena mysticetus'') [[Alaska]]'da yalnızca on yerleşim yerinde [[Uluslararası Balinacılık Kurulu]] (IWC) tarafından izin verilmektedir. Bu on yerleşimden sekizi, [[Barrow, Alaska|Barrow]] (''Utqiaġvik''), [[Kaktovik, Alaska|Kaktovik]] (''Qaagtuviġmiut''), [[Kivalina, Alaska|Kivalina]] (''Kivalliñiq''), [[Küçük Diomede Adası]] , [[Nuiqsut, Alaska|Nuiqsut]] (''Nuiqsat''), [[Point Hope, Alaska|Point Hope]] (''Tikiġaq''), [[Wainwright, Alaska|Wainwright ]] (''Ulġuniq''), [[Wales, Alaska|Wales]] (''Kiŋigin'') İnyupik coğrafyasına aittir. Diğer ikisi ise [[Sibirya Yupikleri]]ne aittir : ([[Savoonga, Alaska|Savoonga]]) ve ([[Gambell, Alaska|Gambell]]).<ref>[http://www.tikigaq.com/inupiaq_people/hunting.shtml Tikigaq : Hunting ]</ref> Alaska Eskimo Balinacılık Komisyonu (''Alaska Eskimo Whaling Commission'') çoğunlukla İnyupiklerden oluşur.

[[King Adası, Alaska|King Adası]] İnyupiklerinin gözde avı Pasifik [[mors]]u ('''aiviq''' , ''Odobenus rosmarus divergens'') olup avı kıyıda ya da denizdeki buz üzerinde eskiden geleneksel olarak zıpkın ve mızrak kullanarak yapılır ve '''umiak''' adı verilen geniş büyük kayıklarla taşınırdı. Bugün ise dıştan motorlu alüminyum teknelerle ve tüfekle yapılmaktadır. 12 yaşlarında genç bir avcının ilk avı mors yavrusu olur ve bunu köyün en yaşlılarından birine hediye eder. Mors, günümüzde de King Adası sakinlerinin en değerli avlarıdır. Yılda yaklaşık 40 mors avlanır. Adada yaşları 30 ilâ 80 olan 30 kadar mors avcısı bulunur.<ref name="ir.library.oregonstate.edu">[http://ir.library.oregonstate.edu/jspui/bitstream/1957/4255/1/Cardinal_ocr.pdf Jessica I. Cardinal (2005), Pacific Walrus Management in a World of Changing Climate: Experiences and Observations from King Island Walrus Hunters]</ref>

|Mayıs

Kuzey Alaska'da [[North Slope Borough]] ilçesindeki İnyupiklerin kültürel takvimi: Ocak ayında tuzaklama, fok avcılığı, fok derisi tabaklama, Kutup ayısı avı, kayık (qayaq ve umiaq) yapım ve tamiri; Şubat ayında tuzaklama, rengeyiği derilerini kurutma, fok derilerini kurutma ve tabaklama; Mart ayında bazen Kutup ayısı avlama, fok avlama, tilki, kurt ve Kutup porsuğu tuzaklama, kadınların fok derisini kayık yapmak için dikmesi, av araç ve gereç tamiri, dişi kutup ayılarının yavrularını inden çıkarması; Nisan ayında tuzaklama mevsiminin sonu, balina mevsimine giriş, içbölgelerde rengeyiği ve gelengi avı; Mayıs aynda balina avına devam, içbölgelerde kaz ve kar kekliği avı, buz üzerinde ördek avı, nehirlerdeki buzun parçalanmaya başlaması, sakallı fokların yavrulaması; Haziran ayında rengeyiğinin yavrulama dönemi, balina avcılığı yapılan yörelerde ([[Kaktovik, Alaska|Kaktovik]], [[Nuiqsut, Alaska|Nuiqsut]], [[Barrow, Alaska|Barrow]], [[Point Hope, Alaska|Point Hope]]) [[Nalukataq]] bayramı, yaz kampı, nehir ve göllerde balıkçılık başlangıcı, fok avcılığı, Kaktovik'te balıkçılık; Temmuz ayında kamp ve avcılığa devam, balıkçılığa devam, rengeyiği avcılığı, Point Hope yöresinde yaban kuşlarının yumurtalarını toplama, sakallı fok ile mors avlama, et kurutma ve fok yağı yapımı, fok derilerinin kayık yapımı için hazırlanması; Ağustos ayında kayıklarla (bazen de kar motosikletleriyle) rengeyiği avlama, sakallı fok ve mors avına devam, sakallı fok derilerini kayıklar ve çizme tabanı için hazırlama, bazıları hâlâ balıkçılık ve avcılık yaz kampında, Piġniq yöresinde ördek avı, kayıkların tahta iskeltinin hazırlanması, Wainwright yöresinde kaz avı, taktaq yapma zamanı, nehirde balıkçılık, [[böğürtlen]] ve [[yaban mersini]] meyvelerini toplama; Eylül ayında bazen ördek avı, sonbahar Grönland balinası avı başlıyor, [[sığın]] avlama, Barrow sahillerine küçük balıkların gelmesi; Ekim ayında sonbahar balina avı, nehir ve göllerde buz balıkçılığı, ayın ilk yarısında rengeyiği avı, kıyı şeridi boyunca [[morina]] avcılığı; Kasım ayında kıyı şeridinde Kuutp ayısı avlama, fok avcılığı, bazıları hâlâ balık kampında, Şükran Günü kutlamaları; Aralık ayında tilki, kurt ve Kutup porsuğu tuzaklama, fok avlama, Kutup ayısı avlama, Noel kutlamaları, geleneksel Eskimo beceri ve dayanıklılık oyunları, Yeniyıl için evleri ve buzdan kilerleri temizleme.<ref >[http://nsb-ihlc.com/images/stories/Documents/Language/Pronounciation_Guide.pdf Cultural Calendar]</ref>

[[Dall yaban koyunu]] (''Ovis dalli'') (Kuzey Alaska ''imnaiq'', Kuzeybatı Alaska ''ipnaiq'') da çok değerli olmasına karşın, düzenli avlanan en önemli kara hayvanı [[ren geyiği]] (''Rangifer tarandu'') (''tuttu'') olup, deniz kıyısındaki İnyupikler için balina ve fok nasıl önemliyse, İç bölge İnyupikleri için de ren geyiği o kadar önemlidir. Avlar kadınlar tarafından dağıtılır.<ref name="ref177" />

Günümüzde, topraklarındaki [[petrol]] ve [[doğalgaz]] kaynakları İnyupikler için gelir kaynağı değildir ve işgücünün yarısından fazlası işsizdir. Olanların da çoğu mevsimlik işçilerdir. Bu, Alaska yerlilerinin genelinde görülen bir işsizlik manzarısıdır.<ref name="ref234" /> <ref>{{Kitap kaynağı| son = Kleinfeld, Kruse, Travis | ilk = Judith , Jack , Robert | yazarurl = | yardımcıyazarlar =

| yıl = 1983 | başlık = Inupiat Participation in the Wage Economy: Effects of Culturally Adapted Jobs| yayımcı = Arctic Anthropology, Vol. 20, No. 1, pp. 1- 21 | yer = | id = | dil = İngilizce}}</ref> ANCSA yasası öncesi (1971) petrol ürünlerine bağımlı olmayan Eskimolar bu tarihten sonra hızla konut ısıtımından kar motosikleti ile motorlu tekne yakıtlarına kadar petrole bağımlı hâle geldiler.<ref >Joseph G. Jorgensen (1990), [http://ark.cdlib.org/ark:/13030/kt567nb8vs/ Oil Age Eskimos], Berkeley: University of California Press</ref> Kuzey Alaska İnyupikleri arasında sanayi işçiliği daha çok endüstriyel balina avcılığında görülür. Kayda geçmiş ilk İnyupik sanayii işçisi Poka'dır.<ref >Mark S. Cassell (2005), [http://www.sha.org/publications/SHA_volume_indices/contents_abstracts_vol_39.cfm The Landscape of Iñupiat Eskimo Industrial Labor], Historical Archaeology, 39(3): 132-151</ref>

*'''Qayaq''' (tekil) '''Qayat''' (çoğul): Okyanustaki deniz memelilerinin ve su kuşlarının geleneksel avı için [[Eskimo kayığı]] adı da verilen üstü kapalı kayak (''qayaq'') kullanılır.<ref >David W. Zimmerly (2000), Qayaq / Kayaks of Alaska and Siberia, Fairbanks: University of Alaska Press, 2000. 2nd ed.</ref> Kayak tek ya da çift kişilik olur ve kişi sayısına göre bele oturacak kadar yuvarlak bir açıklık bırakıldıktan sonra üstü kapatılan kayıktır ve daha çok uzun çift uçlu kürek (''paaġutik'' ya da ''paaŋuutik'') ile sürülür. Fakat, [[Norton Sound]] bölgesindeki kayaklarda tek uçlu kürekler çift uçlu küreklerden daha fazladır.<ref name="refAlaskative">[http://alaska.si.edu/record.asp?id=246 Alaska Native Collections : Kayak (model)]</ref>

Umiaq'lar tahta iskeleti sakallı fok ya da mors derisiyle kaplanan büyük fakat hafif kayıklardır. 10.7 m (35 [[fit]]) uzunluğunda olup balina ve mors avında kullanılır. Gövdesi su altındaki balina gibi canlıları ürkütmez. Umiaq içerisinde mürettebat ile birlikte av için gerekli [[şamandıra]], fırlatıcılı zıpkın gibi malzemeler de bulunur.<ref name="refBoatmodel">[http://alaska.si.edu/record.asp?id=705 Alaska Native Collections : Boat (model)]</ref> Umiaq'ın kıç tarafına yerleştirilen ve kayığı yönlendiren dümencinin oturduğu koltuğa ''iktuġaq'' adı verilir.<ref name="refiktugaq">[http://alaska.si.edu/record.asp?id=298 Alaska Native Collections : Boat steerman’s seat]</ref> Umiaq sahibine ve balina avını bu kayıktan yöneten kişiye «umiaq'lı» (< ''-lik'' «-li/-lı»<ref name="refPostbases">http://www.cs.cmu.edu/afs/cs.cmu.edu/project/cmt-40/Nice/Inupiaq/1st%20postbases.doc</ref>) anlamına ''umialik'' denir ve toplumda lider pozisyonundadır.<ref name="refBoatmodel">[http://alaska.si.edu/record.asp?id=705 Alaska Native Collections : Boat (model)]</ref> King Adası İnyupiklerinin gözde avı [[mors]] olup avı kıyıda ya da denizdeki buz üzerinde eskiden geleneksel olarak qayaq adı verilen üstü kapalı kayıkla zıpkın ve mızrak kullanarak yapılır ve ''umiak'' adı verilen geniş büyük kayıklarla taşınırdı.<ref>[http:// name="ir.library.oregonstate.edu"/jspui/bitstream/1957/4255/1/Cardinal_ocr.pdf Jessica I. Cardinal (2005), Pacific Walrus Management in a World of Changing Climate: Experiences and Observations from King Island Walrus Hunters]</ref>

[[Dosya:Massey-north.jpg|thumb|left|150px|Üzerine insan ve yük taşınan kaburgasız kızak]]

*'''[[Kızak]]''' (kaburgalı '''Qiḷġich''' ile kaburgasız '''Uniat'''): Kara avları için kışın ulaşım ve taşımada kızaktan yararlanılır. Kızaklar, çok amaçlı kullanılır. En yaygın kullanımı özellikle içbölgelerde [[köpek kızağı]]yla seyahat ederken ya da [[kızaklı köpek yarışı]]nda olur. Ayrıca av etini taşımada kullanıldığı gibi yedek yakıt taşırken de kullanılır. İki temel kızak tipi vardır: yanları kaburgalı ''qiḷġich'' (İngilizce ''basket sled'') ile yanları kaburgasız ''uniaq'' [tekil] ''uniak'' [[ikil]] ''uniat'' [çoğul] (İngilizce ''plank sled'').<ref name="refKuuvaŋmiut">Douglas B. Anderson, Wanni W. Anderson, Ray Bane, Richard K. Nelson & Nita Sheldon Towarak (1998), [http://www20.us.archive.org/details/kuuvanmiutsubsis00ande Kuuvaŋmiut Subsistence: Traditional Eskimo Life in the Latter Twentieth Century]</ref> Esas Eskimo kızak tipinin kaburgasız (''uniat'') olduğu ve kaburgalı (''qilġich'') kızağın madenciler ve araştırmacılarca tanıtılmış olabileceği düşünülüyor.<ref name="refKuuvaŋmiut">Douglas B. Anderson, Wanni W. Anderson, Ray Bane, Richard K. Nelson & Nita Sheldon Towarak (1998), [http://www20.us.archive.org/details/kuuvanmiutsubsis00ande Kuuvaŋmiut Subsistence: Traditional Eskimo Life in the Latter Twentieth Century]</ref> Kızağın geleneksel ana malzemesi [[huş]] ağacı olup deri kayışlarla bağlanır ve kısmen deriyle örtülür. Günümüzde kaburgalı kızaklar [[hikori]] ya da [[meşe]]den kısa yapılıp kar motosikleti arkasında taşınmak için tasarlanıyor. Köpek çekimli kızaklar buna göre daha ağır ve serttir.<ref name="refKuuvaŋmiut">Douglas B. Anderson, Wanni W. Anderson, Ray Bane, Richard K. Nelson & Nita Sheldon Towarak (1998), [http://www20.us.archive.org/details/kuuvanmiutsubsis00ande Kuuvaŋmiut Subsistence: Traditional Eskimo Life in the Latter Twentieth Century]</ref> Kaburgasız kızaklar eskiden köpek çekimli olarak yapılırken 20. yüzyılın başlarında kullanımı azalmış olup günümüzde daha çok kar motosikletiyle taşımacılık yaparken kullanılır.<ref name="refKuuvaŋmiut">Douglas B. Anderson, Wanni W. Anderson, Ray Bane, Richard K. Nelson & Nita Sheldon Towarak (1998), [http://www20.us.archive.org/details/kuuvanmiutsubsis00ande Kuuvaŋmiut Subsistence: Traditional Eskimo Life in the Latter Twentieth Century]</ref> 1975 yılında Yukarı Kobuk yöresindeki aileler arasında yapılan bir araştırmaya göre sadece yedi aile kızaksız, [[Kiana, Alaska|Kiana]]'da 41 ailede 27 kaburgalı ve 9 kaburgasız kızak, [[Noorvik, Alaska|Noorvik]]'te 26 ailede 22 kaburgalı ve 4 kaburgasız kızak olduğu kaydedilmiştir.<ref name="refKuuvaŋmiut">Douglas B. Anderson, Wanni W. Anderson, Ray Bane, Richard K. Nelson & Nita Sheldon Towarak (1998), [http://www20.us.archive.org/details/kuuvanmiutsubsis00ande Kuuvaŋmiut Subsistence: Traditional Eskimo Life in the Latter Twentieth Century]</ref>

Kayık tipi deniz taşıtlarını karadan taşımak için kızaklardan yararlanılır. Qayaq taşınan kızağa ''qayyirautit'', Umiaq taşınan kızağa da ''umiirautit'' [çoğul] ''umiiraun'' [tekil] ya da ''qamutit'' adı verilir.<ref name="ref882">[http://www.cs.cmu.edu/afs/cs/user/lsl/Nice/Inupiaq/combined%20dictionary.doc Iñupiaq Combined Dictionary]</ref> Umiaq çekme kızakları fildişinden yapılır, zira fildişi kar ve buz üzerinde çok kaygan olduğu için fazla zahmet çekmeden hızlı ulaşım sağlar.<ref >[http://alaska.si.edu/record.asp?id=467 Alaska Native Collections : Boat sled]</ref>

[[Dosya:Toboggan (PSF).png|thumb|right|150px|''Uniqqat'' ya da ''[[Toboggan]]'']]

[[Dosya:NPRA F1lg.gif|thumb|260px|right|NPRA (Alaska Milli Petrol Rezervi)</br />ANWR (Arktik Milli Yaban Hayatı Sığınağı)]]

'''Parka''' olarak çeşit çoktur. Geleneksel parka olarak içi kürklü olan kazak (''pullover'') tipli ''atigi'' denen parkadır ve yakası yele gibi kabarık kürkten yapılır.<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref> Atigilerin içi daha çok rengeyiği ya da tavşan postundan imal edilir ve yakası (''isiġvik'' ya da ''siġvik'') da tilki, kurt ya da Kutup porsuğu postundan kabarık yele biçimlidir.<ref name="refCloting">[http://www.asdk12.org/schools/williamtyson/pages/Pages/Museum%20Pages/InupiatGalley/Inupiaqclothing.html Inupiaq Clothing]</ref> Parkalar daha çok başlıklı (''nasaq'') yapılır. Kanada İnuitlerinin stilinde şapkası uzun parkalara ''nasaqpalik'' denir. Başlıklı kürk parka gömleği (''[[Qaspeq|atikłuk]]'' ; İngilizce ''snowshirt'') ''atigi'' denen parkanın üstüne giyilir ve günümüzde daha çok kumaştan imal edilir. Avcıların beyaz parka gömleği (''qatiġniñ'') de ''atikłuk'' türüdür ve kar üzerinde kamuflaj olarak kullanıldığı gibi, kilise yaşlılarının da elbisesidir. Kadınların kullandığı ''atikłuk'' erkeklerinkinden faklı olarak etekli ve sivri başlıklıdır. Atikluklar parka üstünden giyildiği için parka eskimeden eskirler ve yenileriyle değiştirilirler.<ref name="refCloting">[http://www.asdk12.org/schools/williamtyson/pages/Pages/Museum%20Pages/InupiatGalley/Inupiaqclothing.html Inupiaq Clothing]</ref> Parka stili elbise ya da gömlekler (''atikłuuraq''), fok derisinden parka (''natchiġruaq''), yeni doğmuş ren geyiği yavrusunun derisinden yapılan parka (''nuġġayuat''), ren geyiklerinin kışlık derisinden yapılan ağır kürk parka (''qusuŋŋaaġruk''), alt kenarı beyaz deriyle kaplı parka (''akuqtuaġutilik'') da kullanılır. Sırtında bebek taşıma cebi olan ''amaaġun'' ya da ''amaunnaq'' (Kanada İnuitlerinde ''amauti'') [http://ik.wikipedia.org/wiki/Amaa%C4%A1un] denilen parka çocuklu kadınlarca makbuldür. Nunamiutlar ''mitiġruat'' (''mitiġiruat'' ya da ''mitiġruit'') denilen parkayı kuş derisinden, ''atigiġruaq'' denilen parkayı ise [[pufla kazı]]nın derisinden yaparlar. Parkalarda astar olarak sugeçirmez balık derisi (''qayułuk'') bile kullanılır. Parka biçimli yağmurluk (''siḷaŋŋaaq'') fok bağırsağından yapılır.<ref name="refSeiler">Wolf A. Seiler (2012), [http://www.sil.org/silepubs/Pubs/928474543482/Seiler_Inupiatun_Eskimo_Dictionary_LCDD_16.pdf Iñupiatun Eskimo Dictionary]</ref>

'''Ayakkabı''' olarak daha çok bot ya da çizme kullanılır. Yerli stilde yapılmış botlar ''[[kamik]]'' adıyla anılır. Bu ad aynı zamanda İnyupikçede ayakkabının genel adı olarak da kullanılır. Tüysüz fok derisinden yapılan su geçirmez uzun konçlu çizme (''qaqłik'' ya da ''iqaqłik''), fok derisinden yapılan sert tabanlı uzun konçlu çizme (''ugruligaak'' ya da ''ugrullak''), ren geyiği derisinden yapılan içi kürklü su geçirmez uzun konçlu çizme (''ulitchuiḷaq''), ren geyiğinin yazlık derisinin bacak kısmından yapılan beyaz çizgili uzun konçlu kadın çizmesinin (''sivuġaligaak'') dip kısmında ''aquptitak'' denen rengeyiğinin bir çift ayağından kısa bir bot eklidir. Tabanı ren geyiği kürküyle kaplı bot (''tuttuligaak'' ya da ''tuttullak'') rengeyiğinin bacak derisinin tersyüz edilmesiyle yapılır.<ref name="refCloting">[http://www.asdk12.org/schools/williamtyson/pages/Pages/Museum%20Pages/InupiatGalley/Inupiaqclothing.html Inupiaq Clothing]</ref> Beyazların stiliyle yapılmış botlar (''ukiuqsiutik'') da kullanılır.

İnyupikler ''tagluk'' denen uzun [[kar ayakkabısı|kar ayakkabılarını]] tundaradaki çalılık alanlarda yumuşuk karda kullanırken, ''puyyugiak'' denen kısa kar ayakkabıları daha çok kaba deniz buzu üzerinde yürümek içindir<ref name="refAlasnatcoll">[http://alaska.si.edu/record.asp?id=235 Smithsonian Institution: Alaska native Collections]</ref>. Eskimolar kar ayakkabılarını yörelerindeki malzemeyi kullanarak yaparlar. Kuzey Alaska İnyupikleri [[Grönland balinası]]nın [[balina çubuğu]] denen çok uzun esnek lifli dişlerini kullanır. Kuzeybatı Alaskadaki Malimiut İnyupikleri ise ise [[söğüt]] dallarından yaparlar. Çerçevesi (kasnağı) [[ladin]] ya da [[Melez (bitki)|melez]] ağacı daha yeşil taze iken bükülerek yapılır ve [[rengeyiği]] ya da [[fok]]un derisinden kayışlarla örülür. Topuk ve burun kısımları rengeyiğinin sinir ipliğiyle çok sarmalanır<ref name="refAlasnatcoll">[http://alaska.si.edu/record.asp?id=235 Smithsonian Institution: Alaska native Collections]</ref>.

[[Alaska yerli sanatı]] içinde [[Yupikler]] ve İnyupikler, balık derisi, kuş derisi ya da fok bağırsağı gibi oldukça farklı malzemeden yaptıkları çoğu kullanımlık ürünlerle bilinirler. Ürünler arasında [[ok]], [[yay]], [[zıpkın]], [[şamandıra]], deri kazıyıcı, yağ sökücü, [[kaşık]], [[halat]], [[kemer]] ve diğer giyim aksesuarları sayılabilir.<ref>{{Kitap kaynağı| last = Bockstoce | first = J.R. | başlık = Eskimos of Northwest Alaska in the Early Nineteenth Century | publisher = Oxprint Limited | year = 1977 }}</ref><ref > Amber Lincoln, John Goodwin, Pearl Goodwin, Faye Ongtowasruk, Ron Senungetuk, Barbara Weyiouanna, [http://www.nps.gov/akso/beringia/beringia/library/Living-with-old-things.pdf Living With Old Things: Iñupiaq Stories, Bering Strait Histories]</ref> Bunlar, balık derisi, rengeyiği derisi, kutup ayısı derisi, [[balina çubuğu]] ve morsun ya da [[mamut]]un (''kiligivak, kiḷigvak'') [[fildişi]]nden yapılır.<ref name=eskart>Ray, Dorothy Jean. ''Eskimo Art: Tradition and Innovation in North Alaska.'' Seattle: University of Washington Press, 1977. ISBN 978-0-295-95518-6.</ref> [[Maske]]ler törenlerde kullanılmak üzere yapılır ve dekoratif değildir.<ref name=eskart/> Avcılar için ufak çocuk biçiminde [[muska]] heykelcikler yapılır.<ref name=eskart/> Nesneler genellikle [[kömür]]le boyanır ve [[balık yağı]] ile [[vernik]]lenir. Ayakkabı ve parkalar kadınlar tarafından yapılır ve bu sanata "deri-dikiş" (''skin-sewing'') adı verilir.<ref name=eskart/>

'''[[Eskimo maskeleri]]''' (''Kiiñaġuq'' ya da ''Kigiñaŋŋuaq'', King Adası şivesinde<ref name="refUgiuvaŋmiuraaqtuaksrat">[http://www.ankn.uaf.edu/curriculum/Masters_Projects/Yaayuk/Chap5.html "Ugiuvaŋmiuraaqtuaksrat" Future King Island Speakers]</ref> ''kiinauq'' (< ''kiiñaq'' 'surat' + ''-ġuq''), temsil ettikleri ruhlara dönüşüm için en pratik araçtır. ''Eski şamanların maskelere ihtiyacı yoktu; çünkü onlar kendileri maskede ifade edilen ruha bizzat dönüşebiliyordu''.<ref>[http://english.grimoar.cz/?Loc=dl&Lng=2&Lng=2&Back=key&UID=1586: 729.551 Jean-Loup Rousselot, Yupik and Inupiaq Masks (Alaska)]</ref> Şamanizmin yıkılmasından sonra maskelerin kullanım yeri öncelikle danslardır ve maskenin temsil ettiği doğaüstü kimliğe bürünme belirgin değildir.<ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref> Maskeler törenlerde kullanılmak üzere yapılır ve dekoratif değildir.<ref name=eskart/> ''Kivgiq'' bayramında giyilen maskeler [[dalgıç kuşu]] derisinden ya da [[kuzgun]] başından oluşur.<ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref> Dalgıç kuşlarının eti yense de daha çok maske yapımı için avlanılır.<ref name="refSpencer">Robert F. Spencer (1959), [http://hdl.handle.net/10088/15465 The North Alaskan Eskimo, a study in ecology and society], Smithsonian Institution, Bureau of American Wthnology Bulletin 171</ref> Balina avcısı İnyupiklerin maskeli bayramları vardır ve bu bayramlarda maskeler kullanılır. Fakat, 20. yüzyılın başlarında Hristiyan misyonerlerin baskısıyla bu maskele törenler yapılmaz olmuştur.<ref >[http://alaska.si.edu/record.asp?id=638 Alaska Native Collections : Mask with plaque]</ref> King Adası dansçıları Mors Dansı (''Walrus Dance''), Kurt Dansı (''Wolf Dance'', Kutup Ayısı Dansı (''Polar Bear Dance'') gibi dansları maske kullanarak qargi içinde yapardı.<ref >[http://alaska.si.edu/record.asp?idname=138 "Alaska Native Collections : Mask]<"/ref>

[[Seward Yarımadası]]ndaki Kauwerak (Qawiaraq) şamanları maske yapımında sahile vuran kuru ağaç kütüklerini kullanır. Boya olarak da [[kızılağaç]] kabuğundan elde edilen kırmızı ile [[söğüt]] ağacından elde edilen siyah renk kullanılır.<ref >[http://alaska.si.edu/record.asp?id=535 Alaska Native Collections : Mask]</ref>

[[Balina çubuğu]] (''suqqaq, qupitalik, savigaaq'') işlemeciliği ve bundan sepet<ref >http://www.burkemuseum.org/static/baskets/idgame/bnae.html</ref> (''aguummak, aguummaq'') örümü, [[deri]] işçiliği ve otlardan sepet yapımı diğer elsanatları arasında yeralır.<ref>http://destinationalaska.com/shoppinginfo.shtml</ref> Balina çubuklu sepet ilk önce turistik amaçlı olarak 1914-1918 yılları arasında üretilmiş olup zamanla farklı stiller geliştirilmiştir. Önceleri erkeklerce yapılan sepetçilik 1970 lerden beri daha çok kadınlarca yapılmaktadır.<ref >Molly Lee (1998), [http://books.google.com.tr/books?id=TnERMJah-vcC&pg=PR12&lpg=PR12&dq=%22inupiaq%22++%22baleen+basketry%22&source=bl&ots=q94HxwVWxW&sig=m5yb560CjFKG2eUZqIiz060r6_w&sa=X&ei=grs1UNiVEojNsgbYhIHoAw&ved=0CB0Q6AEwAg#v=onepage&q=%22inupiaq%22%20%20%22baleen%20basketry%22&f=false Baleen Basketry of the North Alaskan Eskimo]. University of Washington Press, Seattle</ref><ref >http://natural-history.uoregon.edu/collections/web-galleries/inupiaq-baleen-baskets</ref> Point Hope yöresinde sepetlerde tutamak olarak St. Lawrence Adasındaki Sibirya Yupikleri ya da King Adası İnyupiklerinin yaptığı fildişi oyma heykelcikler kullanılır.<ref>http://oomakpak.wordpress.com/2010/11/22/northwest-alaska-inupiaq-baleen-basketry/</ref>

İngiliz donanma gemisi HMS Blossom 1826-1827 yıllarında [[Kotzebue Sound]] körfezinde demir atmış ve yöredeki araç gereç ve giyecek gibi İnyupik etnografik eserlerini yanlarında Avrupa'dan getirdikleri demir, boncuk ve su ısıtıcıları karşılığında değiş tokuş yapıp toplamış ve [[Büyük Britanya]]'ya getirmiştir. Bugün bu eserler üç müzede, [[İngiltere]]'de [[Londra]]'da [[British Museum]], [[Oxford]]'da [[Pitt Rivers Museum]] ve [[İskoçya]]'da [[Edinburgh]]'da [[National Museums Scotland]] sergilenmektedir.<ref >A. Lincoln, [http://arcticmuseum.com/en/files/Lincoln_ENG.doc Inupiaq artifacts, Bering Strait history: sharing knowledge and cultural resources between Inupiaq communities and British Museums]</ref>

Beyazların yiyecekleri (''Taniktaq'') ile karşılaşmadan önce İnyupikler kendi yiyeceklerini (''Iñupiaqtaq'') iklim ve coğrafi koşullara göre şekillendirmişlerdi. En temel besin maddesi [[et]] (''niqipiaq'' 'gerçek yiyecek' > ''niqi'' 'yiyecek' + ''-piaq'' 'gerçek') olup, bunu ateşsizliğin çaresizliğiyle değişik yöntemlerle yenebilir kılmışlardır. Ana besin maddesi deniz memelilerinden (balina ve fok, mors) ya da kara memelilerinden (ren geyiği) elde edilir. Kısa süren yaz aylarında böğürtlensi ufak zemin meyveleri C vitamini alımında önemlidir.<ref name="refCarthwright">Lorin A. Carthwright and René Revis Shingles (19569, [http://books.google.com.tr/books?id=8h3xUjOs5H0C&pg=PA90&lpg=PA90&dq=%22inupiats%22&source=bl&ots=1tCgiGqSvN&sig=6kQOdbgq3W2-A8EkyoyEgV65n-Q&hl=tr&sa=X&ei=OkEfUPXtIeqO4gSNq4GYBg&ved=0CDcQ6AEwAzgy#v=onepage&q=%22inupiats%22&f=false Cultural Competence in Sports Medicine]</ref> Eskimo mutfağı büyük ölçüde balık ve deniz memelileri etlerinin bir süre fermente edilmesiyle çiğ olarak tüketilen besinlere dayandığından [[botulizm]] Eskimo sağlığında besin kökenli tehlikelerin başında gelir. Alaska'da 1985 yılından beri botulizm vakalarında sürekli bir artış yaşanmaktadır ve ABD'de diğer eyaletlerdeki vakalardan daha fazladır.<ref name=Alaska>{{Web kaynağı |url=http://www.phppo.cdc.gov/phtn/botulism/alaska/alaska.asp |başlık=Why does Alaska have more botulism |yayımcı=Centers for Disease Control and Prevention (U.S. federal agency) |erişimtarihi=18 July 2011}}</ref>

'''Puiñiq''' : toz haline getirilen rengeyiği kemiklerinden elde edilen kemik yağı. Yapımı oldukça zahmetlidir ve Nunamiut İnyupiklerinde görülür. Rengeyiğinin yılda iki sefer ilkbahar ve sonbahardaki göçlerinde yapılır. İşlenmiş kemik yağı (''kaukkam puiñġa'') rengeyiği midesinden yapılan saklama kaplarında muhafaz edilir.<ref >[http://www.echospace.org/articles/363/sections/1007 Making Bone Grease or Puiñiq]</ref>

'''[[Akutaq]]''' : Erimiş [[ren geyiği]] yağı ile ince kıyılmış ren geyiği etinden bulamaç gibi hazırlanıp bir tepsiye dökülüp çiğ yenir. Mevsimine göre malzeme değişkenlik gösterebilir ve de eklenebilir. Bunlar içinde en makbulü, böğürtlensi ya da üzümsü meyvelerin de dahil edilmesidir.

İngilizcede Eskimolar sözkonususöz konusu olduğunda "Eskimo dondurması" (''Eskimo ice cream '') ya da Kızılderililer sözkonususöz konusu olduğunda da "Kızılderili dondurması" (''Indian ice cream'') denen Akutaq, Türkçedeki külahlı "[[dondurma]]" kavramıyla uyuşmaz.

'''Sikumi''' («buz üzerinde») : İnyupikçe seslendirilen kısa metrajlı filmdir. İnyupik film yapımcısı Andrew Okpeaha MacLean tarafından yazılıp yönetilen filmin yıldızı Brad Weyiouanna'dır. 2008 Sundance festivalinde ödül kazanmıştır. <ref>[http://www.sikumifilm.net/ Sikumi Film]</ref>

Alaska Eskimoları [[Kanada İnuitleri]]nden daha uzun boylu ve çok simetrik halktır. Erkeklerin boyu yaklaşık 158 sm dir ve Kanada İnuitlerinden 10 &nbsp;cm daha uzundur. Alaska Eskimo kadınlarının boyu (ortalama 158 &nbsp;cm) Kanada'dakilere göre daha uzun ve ince olup yüz genişliği de oldukça azdır. Büyük boylu Eskimolar genellikle Alaska'nın kuzeyinde görülür. Eskimoların [[çene]]si son derece ağır ve güçlü olmasına rağmen [[diş]]leri alışıldık büyüklükte değildir.<ref name="refSkeletal">Ernest William Hawkes (1916), [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1525/aa.1916.18.2.02a00050/abstract Skeletal Measurements and Observations of the Point Barrow Eskimo with Comparisons with Other Eskimo Groups], American Anthropologist, Volume 18, Issue 2, pages 203–244, April-June 1916</ref> İnyupiklerin % 12 sinde [[omurga]]da 24 yerine 25 [[omur]] bulunur. Bu yüzden lordoz (''lordosis'') ve sırt ağrısı sık görülebilir. ''Torus protuberance'' lar bütün Alaska Yerlilerinde uzundur ve % 50 sinde görülebilir. İnyupiklerde uzun kemikler Beyazlara göre daha az yoğundur. Deri rengi açık kahverengidir. Saçlar siyah, gözler koyu renktedir. Elmacık kemikleri çıkıktır.<ref name="refCarthwright">Lorin A. Carthwright and René Revis Shingles (19569, [http://books.google.com.tr/books?id=8h3xUjOs5H0C&pg=PA90&lpg=PA90&dq=%22inupiats%22&source=bl&ots=1tCgiGqSvN&sig=6kQOdbgq3W2-A8EkyoyEgV65n-Q&hl=tr&sa=X&ei=OkEfUPXtIeqO4gSNq4GYBg&ved=0CDcQ6AEwAzgy#v=onepage&q=%22inupiats%22&f=false Cultural Competence in Sports Medicine]</ref>

Bütün Alaska yerlileri gibi İnyupiklerde de en sık görülen sağlık sorunları arasında [[alkolizm]], [[siroz]], Tip 2 [[diyabet]], [[intihar]], [[kardiyovasküler hastalıklar]] ve laktoz intoleransı (süt alerjisi, süt ve süt ürünlerini sindirememek ya da bunda güçlük çekmek) sayılabilir.

Alaska'da sağlık sorunları arasında ilk sırayı [[alkolizm]] alır. Alaska Yerli komisyonu (''Alaska Native Commission'') tarafından 1994 yılında yapılan bir uyarıya göre alkol tüketimi Alaska yerlileri arasında böyle devam ederse kalıcı sosyal, kültürel ve duygusal bozunuma uğrayacağı kaçınılmaz sonuçtur.<ref name="refSuicide">Catherine Swan Reimer, [http://www.swancircle.com/Suicide%20.html What is the relationship of suıcıde, alcohol abuse, and spirituality among the Inupiat], May 15, 2002</ref> Özellikle alkol kullanımı Alaska'nın soğuk ikliminde ölümcül olabilmektedir ve [[Northwest Arctic Borough]] ilçesinin birçok kasabasında ([[Ambler, Alaska|Ambler]]<ref name="ref679">{{Web kaynağı| url = http://www.nwabor.org/ambler.html | başlık = Ambler Alaska| erişimtarihi = 22 Ağustos 2012 | yayımcı =Northwest Arctic Borough| dil = İngilizce }}</ref>, [[Buckland, Alaska|Buckland]]<ref name="ref522">{{Web kaynağı| url =http://www.nwabor.org/buckland.html| başlık=Buckland Alaska| erişimtarihi = 22 Ağustos 2012 | yayımcı =Northwest Arctic Borough| dil = İngilizce }} </ref>, [[Deering, Alaska|Deering]]<ref>http://www.nwabor.org/deering.html </ref>, [[Kiana, Alaska|Kiana]]

<ref name="ref376">http://www.nwabor.org/noatak.html</ref>) alkol satışı ve ithalâtı yasaktır. [[Kotzebue, Alaska|Kotzebue]]'de ise satışı, ithalâtı ve bulundurulması 2009 yılında serbest bırakıldı.<ref>http://www.nwabor.org/kotzebue.html </ref> [[Barrow, Alaska|Barrow]]'da alkolizm çok yaygındır.<ref>[http://www.northpennfamilymedicine.com/cms/files/barrow_essay_pdf_ID39926.pdf American Native Inupiat (Eskimo) Medicine]</ref> Alkolizm, İnyupik değerlerinin (''Iñupiat Iḷitqusiat'') korunmasında sosyal sorundur.<ref >Steven MacNabb (1991), [http://www.jstor.org/discover/10.2307/40316277?uid=2129&uid=2&uid=70&uid=4&sid=21101150824437 Elders, Iñupiat Ilitqusiat, and Culture Goals in Northwest Alaska], Arctic Anthropology, Vol. 28, No. 2 (1991), pp. 63-76</ref>

Son kırk yıl içerisinde [[intihar]] İnyupikler arasında artan bir sorun olarak karşımıza çıkar.<ref name="refSuicide">Catherine Swan Reimer, [http://www.swancircle.com/Suicide%20.html What is the relationship of suıcıde, alcohol abuse, and spirituality among the Inupiat], May 15, 2002</ref> [[Alaska yerlileri]] diğer [[Amerika yerlileri]]ne göre daha fazla intihar oranına sahiptir.<ref >Berman, M.; Hull, T./ May, P.(1997). Alcohol control and injury death in Alaska Native Communities: Wet, damp and dry under Alaska’s local option law. Journal of Studies on Alcohol, 61(2) 311-319</ref> Alaska Yerlileri ile Amerika Yerlileri arasında intihar daha çok [[ergenlik]] ve sonrası dönemdeki genç yetişkinlerde görülür.<ref name="refSuicide">Catherine Swan Reimer, [http://www.swancircle.com/Suicide%20.html What is the relationship of suıcıde, alcohol abuse, and spirituality among the Inupiat], May 15, 2002</ref> Avrupa'da yaygın olan "''Eskimolar yaşlılar ile verimsiz insanları öldürürler ya da kendileri intihar ederler''" biçimindeki inanış ise tipik bir [[şehir efsanesi]]dir ve gerçeklikten oldukça uzaktır.<ref>{{Dergi kaynağı|title=Book reviews |journal=Canadian Historical Review |volume=79 |issue=3 |page=591 |year=1998 |month=September |doi=10.3138/CHR.79.3.577 |url=http://utpjournals.metapress.com/content/f874574400118740/fulltext.pdf |format=PDF |issn=0008-3755}}</ref><ref>"Senilicide and Invalidicide among the Eskimos" by Rolf Kjellstrom in Folk: Dansk etnografisk tidsskrift, volume 16/17 (1974/75)</ref><ref>{{Dergi kaynağı|author=Leighton,Alexander H.; Hughes, Charles C. |title=Notes on Eskimo Patterns of Suicide |journal=Southwestern Journal of Anthropology |volume=11 |issue=4 |pages=327–38 |date=Winter 1955 |jstor=3628908}}</ref><ref>Eskimos and Explorers, 2d ed., by Wendell H. Oswalt (1999)</ref> İntiharı tetikleyen etkenlerin başında [[alkolizm]] gelir. Bütün İnyupik intiharlarının ana faktörleri arasında boşanma (% 29.4) ilk sırayı alır.<ref name="refSuicide">Catherine Swan Reimer, [http://www.swancircle.com/Suicide%20.html What is the relationship of suıcıde, alcohol abuse, and spirituality among the Inupiat], May 15, 2002</ref> Maniilaq kuruluşu tarafından 1990 ile 1999 yılları arasında yapılan bir araştırmaya göre intihar yöntemi olarak erkeklerde ateşli silahlarla vurulma ve boğulma ön sıradadır. Kadınlar daha çok ilaç alımını tercih ederler.<ref name="refSuicide">Catherine Swan Reimer, [http://www.swancircle.com/Suicide%20.html What is the relationship of suıcıde, alcohol abuse, and spirituality among the Inupiat], May 15, 2002</ref>

[[Inuit Circumpolar Council]] tarafından sıklıkla dile getirilen [[küresel ısınma]] ve buna bağlı [[iklim değişikliği|iklim değişiklikleri]] bütün Eskimo halkları gibi İnyupiklerin de geleneksel yaşam tarzlarını tehdit eden en önemli etkendir.<ref >[http://inuitcircumpolar.com/index.php?ID=421&Lang=En Inuit Circumpolar Council: Indigenous people describe real perils of global warming]</ref><ref >[http://www.inuitcircumpolar.com/index.php?Lang=En&ID=316 Inuit Circumpolar Council: Inuit Petition Inter-American Commission on Human Rights to Oppose Climate Change Caused by the United States of America]</ref><ref name="refCochran">Patricia A.L. Cochran (2008), [http://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/EGM_cs08_Cochran.doc The Arctic: Indicator of Global Change], A Presentation for the International Expert Group Meeting on Indigenous Peoples & Climate Change, April 2-4, 2008, Darwin, Australia</ref> Eskimolar iklim değişikliğinden etkilenen halkların başında gelir ve [[Arktika]] için iklim değişikliği artık teori değil gerçektir.<ref name="refCochran">Patricia A.L. Cochran (2008), [http://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/EGM_cs08_Cochran.doc The Arctic: Indicator of Global Change], A Presentation for the International Expert Group Meeting on Indigenous Peoples & Climate Change, April 2-4, 2008, Darwin, Australia</ref> Buzlanmanın gecikmesi ve olanların da ince olması deniz buzu üzerindeki fok avcılığını olanaksız kılacak kadar zorlaştırabilmektedir.<ref name="refCochran">Patricia A.L. Cochran (2008), [http://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/EGM_cs08_Cochran.doc The Arctic: Indicator of Global Change], A Presentation for the International Expert Group Meeting on Indigenous Peoples & Climate Change, April 2-4, 2008, Darwin, Australia</ref>