Diyalektik materyalizm: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Gerekçe:: vandalizm |
k Yazım/Biçem, değiştirildi: sözkonusu → söz konusu AWB ile |
||
3. satır:
'''Diyalektik materyalizm''' (diğer adları: '''eytişimsel maddecilik''', '''eytişimsel özdekçilik'''). [[Marksizm|Marksist felsefe]]nin adlandırılma biçimi ya da [[Marksizm]]in [[felsefi öğreti]]si.
[[Karl Marx|Marx]]'ın ve [[Friedrich Engels|Engels]]'in öncülük ettiği, ancak Marx'tan çok -sistematik bir [[felsefe]] olarak- Engels'te açılımları bulunabilecek [[felsefe]] akımı. Engels, Marx daha hayattayken
Marx, Diyalektik yöntemin üstünlüğünü ve Hegel'de "idealist bir kabuk" içinde saklı ve "başaşağı çevrilmiş" olarak bulunan diyalektiğin rasyonel özünü ortaya çıkarabilmek için onu tamamen materyalist temelde yeniden ele almak gerektiğini savunmuştur. Bu anlamda, Marx'ın diyalektik materyalizmden söz ettiği ve onu calışmalarında kullandığı bilinir, ancak sistematize edilmiş ''bir disiplin ya da yöntem olarak'' diyalektik materyalizm daha çok Marx'ın ardılları tarafından onun teorik çalışmalarından ve analizlerinden yararlanılarak geliştirilmiştir.
17. satır:
== Rus-Sovyet Marksizmi ve Diyalektik Materyalizm ==
Rus Marsksizminin kurucusu [[Georgi Plehanov]] ve ardından [[İlyiç Lenin]] diyalektik felsefi materyalizmi çeşitli eserlerinde geliştirmeye çalıştılar. Plehanov ''Militan Materyalizm'', ''Monist Tarih Anlayışının Gelişimi'' gibi eserlerinde, Marks ve Engels'in ölümlerinin ardından Avrupa Marksizminde etkisini giderek arttıran "[[yeni-Kantçılık]]" eğilimine savaş açtı. E. Bernstein gibi düşünürlerin başını çektiği bu yeni eğilimin Marksist felsefeyi ileriye değil, geriye götüren bir hareket olduğunu kanıtlamaya çalıştı. Lenin de onun izinden giderek materyalist diyalektiğin çok yönlü ve gelişmiş bir bilimsel yöntem olarak vazgeçilmezliğini savundu. Rusya'da kapitalist üretim biçiminin gelişimi üzerine ayrıntılı çalışmalarında bu yöntemi uygulamaya çalıştı ve diyalektik materyalizmin yeterince kavranamamasından doğan yanlış anlayışları göstermeye çalıştı. Lenin bir dizi makalesinde ''Felsefe Defterleri'''nde Marks, Engels ve Plehanov'un izinden giderek diyalektik düşünceye Hegel'in yaptığı katkıların önemini ve büyüklüğünü vurguladı.
Lenin'in bu alandaki en önemli katkısı 1908 tarihinde yayınlanan ''Materyalizm ve Ampriokritisizm'' oldu. Burada Lenin bir tür [[fideizm]] olarak gördüğü ve özellikle Avusturyalı fizikçi [[Ernst Mach]]'ın felsefi çalışmalarının etkisinde kalan [[Bogdanov]], [[Bazarov]], [[Lunaçarski]] gibi bazı önde gelen Rus Marksistlerinin "diyalektik materyalizmi aşan" ve "en yeni bilimsel bulgulara uygun bir felsefe" olarak sundukları yeni-Kantçı "Ampiriokritisizm" felsefelerini kıyasıya eleştirdi. Bu eser aynı zamanda Lenin'in 1905 Rus devriminin yenilgisinden sonra gerek halk kesimleri, gerekse de aydınlar arasında hızla yaygınlaşan kaderci, fideist, tanrı-yaratıcı görüşlere karşı sert bir tepki niteliğindeydi. Lenin'in eseri Rus Marksistleri ve devrimci çevreleri arasında derhal büyük bir yankı uyandırdıysa da, Avrupa'daki Marksistler arasında Lenin'in uluslararası işçi hareketinin önde gelen bir otoritesi olarak kabul göreceği Ekim devrimi sonrasına kadar hemen hiç bilinmeden kaldı. Lenin bu eserinde ayrıca Marx, Engels ve Plehanov'un çalışmalarından olduğu kadar, "diyalektik materyalizm" felsefesini Marx ve Engles'den bağımsız olarak geliştiren işçi-filozof [[Joseph Dietzgen]]'in eserinden de yararlandı, büyük Rus devrimci yazar [[Çernişevski]]'nin bu alandaki katkılarını tekrar hatırlattı.
25. satır:
Sovyet düşüncesinde oturmuş olan anlayışa göre : ''"Materyalist diyalektik, doğayı ve toplumu incelemenin felsefi yöntemidir. Nesnel gerçekliğin karmaşık niteliğini, bilimin gelişmesinin her aşamasında, mutlak ile göreli'nin, sabit ile değişir'in unsurları arasındaki ilişkiyi; bir dizi genelleştirme formundan, daha derin diğer formlara geçişin anlaşılmasını yalnız ve yalnız diyalektik yaklaşım tarzı sağlar. Hiçbir katılaşma ve kalıplaşma taşımayan materyalist diyalektik'in devrimci özü, toplumun yeniden kurulmasında anahtar vazifesi görür."'' (M. Rosenthal, P. Yudin, Materyalist Felsefe Sözlüğü)
SSCB'de diyalektik materyalizmin toplum bilimlerinde olduğu kadar doğa bilimlerinde de uygulanması -her zaman eşit başarıyla olmasa da- teşvik edildi.
Geç sovyet felsefesinde özellikle [[Evald İlyenkov]] özgün çalışmalarıyla SSCB'de ve dışında adından söz ettirebildi. İlyenkov, Hegel diyalektiğini inceledi, bir dizi çalışmasında, Marx, Engels ve Lenin'in, eserlerinde diyalektik yöntemi çeşitli olguların analizine nasıl uyguladıklarını ayrıntılı olarak göstermeye çalıştı ve Lenin'in izinden giderek, yeni-Kantçı ve yeni-pozitivist okulların çağdaş biçimlerini diyalektik materyalizm açısından eleştirisine girişti.
| |||