Orhaneli: Revizyonlar arasındaki fark

İlçenin merkezi olan kasabanın eski adı olan Beyce,1934'e dek kullanılmıştır.Doğu Roma (Bizans) döneminde piskoposluk merkezi olan Orhaneli, [[1325]]’de Orhan Bey'in emri ile [[Turgud Alp]] طرغود آلپ (Turvud, Turud طرود >>> Durgut, Durud درود) tarafından Osmanlı Beyliği'ne katılmıştır. İlce merkezindeki Durdu Bey Camisi'nin adı buradan gelir; mescidin kaybolmuş orijinal vakfiyesine sözlü aktarımla yeniden yazılan vakfiyelerde Turgud adının yanlış okunması yüzünden Durdu diye bilinmektedir.

Ertuğrul Bey (Eski kroniklerde, meselâ Âşıkpaşazâde'de, Erduñrıl اردڭرل, şimdiki söylenişiyle Erdumrul diye yazılıdır.) [[1188]]-[[1281]] ile oğlu Ataman [[1258]]-[[1325]] (sonradan Hüdâvendigâr takma adlı 1. Murat ile oğlu Yıldırım takma adlı I. Bâyezîd بایزید , Türkmenler'in takma adla Ede-Balı ya da Edeb-âlî diye andığı Adana doğumlu Suriye'den göçmüş, Hicazlı Kureyşli bir aileden gelen Arap olan büyük dedesi Şeyh'in soyundan gelmeyi şeref saydığından, dedeleri Ataman'ın adını fermanlarına Osmân (عثمان)diye yazdırdılar. Ünlü gezgin İbn-i Battuta Arapça seyahatnamesinde Bursa'ya gidip Orhan Bey ile tanışmasını anlatırken, babasının adını "Atman آطمان" diye yazar, İbn-i Battuta "Osman عثمان" adını ya da Arap yazısını bilmiyor olmadığına göre Orhan'ın babasının adı Osman olamaz. Öte yandan Orhan Bey ile çağdaş,zamanında 1340 yılında Arap seyyah İbn Fazlullâh el-Ömerî, Mesâlikü'l Ebsâr adlı kitabında Orhan'ın babasının adını "Tuman طمان" diye yazar. Osman ve Orhan ile çağdaş bütün Bizans ve Venedik tarihçileri ise "Ottoman" diye yazarlar.)

Ertuğrul/Erduñrıl Bey, [[1279]]'dan başlayarak Anadolu Selçuklu Devleti'ne tabi "Uçbeyi" idi, [[1299]]'da Ataman, gene Anadolu Selçuklu Devleti'ne bağlı "Büyük Uçbeyi" oldu, oğlu Orhan Bey de "Büyük Uçbeyi" idi, 1318'de artık Anadolu Selçuklu Devleti, İlhanlı Devleti'ne katıldığından Orhan Bey, İlhanlılar'a tabi olarak, İlhanlı Meliki Ebu'l Gazi Bahadır Han ölünceye dek durdu, Ebu'l Gazi Bahadır Han'ın [[1335]]'te ölümünden sonra da istiklalini ilan etti, böylece "sultan" unvanını kullanmaya başladı. [[1320]]'den beri ordunun başında bulunan Orhan Bey, devlet kurumlarını kurdu, daha önce devlet kurumları yoktu, bunları Adranos mıntıkasında yaptı, bu yüzden de asıl devlet kuruluşunun yapıldığı yere daha sonra Adranos İdare Meclisi kararının Hüdavendigâr İdare Meclisi'nce onaylanıp, Padişah'a sunulması ile 12 Zi'lhicce 1331 [[12 Kasım 1913]] tarihli, irâde-i seniyye ( Padişah fermanı) ile kazaya '''Orhan İli''', kaza merkez kasabaya da "Beyce" adı verildidendi. (Başbakanlık Osmanlı Arşivleri BOA.DH.İD . 371-2, 20)

Kazanın tapu kayıtlarında şimdi bile Orhan Bey'in mülkü olan köyler vardır, İlbese (Süleymanbey, Baş, Orta, Koçu) ve Danişmend-i AtîkAtik (Eski Danişment) gibi. Orhan Bey'den mülk olarak aldığı Cebel (Dağ) mıntıkasını vakıf yapan 1. Murad'ın vakfına yerli halk hâlâ, vakıf kelimesinden bozma "makıf" der. Bu arazi, şimdiki Keles (Kleos, Keles-i Cedid, Kilise-i Cedid, Cebel-i Cedid) ilcesi, şimdiki Osmangazi'ye bağlı [[Soğukpınar, Osmangazi|Soğukpınar]] beldesi ile Orhaneli Çayı'nınÇayının kuzeyinde kalan bütün arazidir ya da başka ifadeyle Adranos Çayı ile Uludağ arasındaki bölgedir, buraya eskiden Cebel nahiyesi denirdi. Bu vakıf arazisi köylerin Tanzimat'tan sonra kurulmuş tapu idaresi kayıtları ilk defterlerinde "Hüdâvendigâr Gâzî vakfıdur, evkâf-ı Hümâyûn'a mazbûtdur خداوندگار غازى وقفيدر. اوقاف همايونه مظبوطدر" yazar. 1835 yılından bir arşiv belgesine göre; Sultân Murâd Hüdâvendigâr vakıflarına üstte yazılanlardan başka aşağıdakiler de vardır ancak bu liste, muhtemelen zamanın Adranos Voyvodası Yazıcızâde Alî Bey'in vergi topladığı yerlerdir, Alî Bey'in vergi kayıt defterlerine göre İstanbul'dan gelen görevlinin bunları eklediği bellidir. Beyce, Mekri/Meyri (daha sonra Muhâcirîn Komisyonu'nca adı Şükriye yapıldı), Çerçiler (şimdi Serçeler deniyor), Delibalılar, Çöreler, Köpek Çayırı da içinde olmak üzere Akçabük, Girencik, Burmu (şimdiki Gümüşpınar), Çivili, Sağırlar (şimdiki Altıntaş), İkizoluk, Yeşiller, Sadağ, Kusumlar, Çakıryenice, Turhasan, Armudcuk, Orhanlar (Orhan-ı Kebîr, şimdiki Büyükorhan) ve Ortacılar, Yenice, Hacılar, Kuşlar, Karaçukur, Ericek, Karalar, Güney (şimdiki Dursunbey'deki Bayıryüzügüney), Osmanlar, Teymürler (Demirler), Veledler, Akçesaz, Tekerler, Çavuş ile birlikte Karaağız, Kınık, Çeribaşı, Bıñarı (şimdiki Pınarköy), Perçin, Gedikler, Kayapa, Balaban, Gürleği, Danişmend (şimdiki Eskidanişment), Söğüd, Küçük Orhanlar, Teymürci (Demirci), Mahaller (öteki adıyla Küçük Hacı/(veya Has) Beğler), Emir, Balıoğlu (Teymürci Balı), Semerci (Semerci Balı), Geyiklü (şimdiki adıyla Hacı Ahmedler), Celepler, Dere, Argın, Kadı (öteki eski adıyla BüyükadıylaBüyük Has Beğler), Karaoğlanlar, Danacılar, Sarnıç, Karaoğlanlar yakınındaki piyade toprağı, Kabaklar.

Daha önce Hadrianoi, Hadrianea, Hadrianus ad Olympum, Hadrianea ad Olympum, (öteki Adrianos'lardan ayırt etmek için Olympos (Ολυμποσ)/Keşiş Dağı/Uludağ'daki Adrianos denmiştir. (Benzeri olarak Olympos'un Roma İmp.luğu'ndaki öteki Olympos adlı yerler ile karıştırmamak için Olympus ad Mysia, (Misya'daki Olimpos denmiştir.) Hadrianoi (Rumca Adrianoi αδρίανοί), Hadrianea, ve yerli Rum ağzında bozularak "Adranos" ve Türkmen ağzı ile "Adırnaz" adlarıyla bilinen ilçenin merkezi Beyce kasabasıdır. (Ayni durum, Balıkesir ili, Balya ilçesinin Adranos/Adırnaz (şimdiki adıyla Tilkicik) köyü için de vardır.) Eski Yunan'ın meşhur hatibi Aristides, ya buralıdır ya da Balıkesir'de yeri henüz bilinmeyen "Hadrianoutherai"'dendir. [[1325]]'ten

[[19131911]]'de Hüdavendigar Eyalet Meclisi adını Orhan İli ( اورخان ايلي) olarak değiştirinceye değin ilçenin (kaza) adı "Adranos" (yanlış imlâ yüzünden yanlış okunarak Atranos, ادرنوس ya da yanlış imla ile اطرنوس) idi. (Eski Anadolu Türkçesi'nde Türkçe'deki kalın D sesi, sürekli olarak Arap alfabesindeki ط harfi ile yazılır ve bu harf Arapça'da kalın T sesidir, Adranos keliemsi Türkçe olmamasına rağmen bu eski imlâ kuralına göre yanlış olrak Atranos yazılmıştır.) [[1934]] yılında İl Genel Meclisi kararı ile Beyce ( بكجه) kasabasının adı da Orhaneli yapılmıştır.

[[1869]] ile [[1881]] arasında Adranos Kazası Cebel (Keles) nahiyesi ile birlikte, Brusa (بروسا ya da yanlış imlâ ile بروسه) Sancağı merkez kazaya bağlı nahiye yapıldı, Harmancık Nahiyesi [[1869]]-[[1870]]'de 1 yıl için kaza yapıldı ama Adranos nahiyesi Bursa'ya bağlandı, [[1871]]-[[1881]] arasında Harmancık ve [[Gökçedağ, Dursunbey|Gökçedağ]] nahiyeleri [[Karacabey, Bursa|Kite (Karacabey)]] Kazası'na bağlı kaldı, [[1882]]'de yeniden eski idari sisteme dönülüp, Adranos yeniden kaza yapıldı; Cebel (Keles), Harmancık, Gökçedağ nahiyeleri Adranos Kazası'na bağlandı. Daha sonra 9 Ağustos 1934 tarihli ve 2773 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan karar ile Gökçedağ nahiyesi,Dursunbey'e bağlanarak, Orhaneli'nden ayrıldı, bu arada Gökçedağ nahiyesine bağlı birkaç köy Dursunbey merkeze bağlandı. 1943'te Artıranlar, Nusretler, Elmaağacı, Köseler, Burhan, Eşen, Soğucak, Kızılçukur, Bucan, Karamanlar, Dümrek, Hüseyin Paşa, Madanlar, Aliova (şimdi Uluçam) köyleri [[Tavşanlı]]'ya bağlanarak ayrıldı. 3 Mart 1953 tarihli 8349 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 27 Şubat 1953 Tarihli 6068 sayılı yasayla [[Keles]] nahiyesi,kaza yapıldı. 4 Temmuz 1987 tarihli 19507 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanan yasayla Harmancık ve Büyükorhan beldeleri, ilçe oldu.

[[8 Temmuz]] [[1920]],’de [[2Yunan Mayıs]]işgaline [[1921]]uğramış ve [[21 Mayıs]] [1921]]'de birkaç günlüğüne ve sonra [[2 Temmuz]] [[1921]]'den [[9 Eylül]] [[1922]]’e dek Yunan’de işgalindeişgalden kalmıştırkurtulmuştur.