Karya: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Ufak düzenleme yapıldı |
{{Anadolu tarihi kronolojik bilgi kutusu}}{{Anadolu tarihi}} |
||
1. satır:
{{Anadolu tarihi kronolojik bilgi kutusu}}
[[Dosya:Turkey ancient region map caria.JPG|thumb]]▼
'''Karya''' veya '''Karia''' güneybatı [[Anadolu]]'da ana hatlarıyla günümüzdeki [[Büyük Menderes Nehri]] güneyi, [[Muğla (il)|Muğla]] ili kuzey kısımları ve içerideki bölgeye denk gelen coğrafyanın eski çağlardaki ismi. Bölgenin oluşumu [[eski Yunan]] kavimlerinin Anadolu'nun [[Ege Denizi|Ege]] kıyılarında koloniler kurmaya başlamalarından öncesine dayanmaktadır ve bir uygarlık düzeyi yaratmış olan [[Karyalılar]]ın [[Anadolu]]'nun bir yerli halkı olduğu konusunda tarihçiler arasındaki mutabakat genişlemektedir.
▲[[Dosya:Turkey ancient region map caria.JPG|sol|350px|thumb|Anadolu'daki '''Karya''' Bölgesi'nin konumu.]]
== Karyalılar ==
{{ana madde|Karyalılar}}
[[Dosya:Anatolia Ancient Regions base.svg|330px|left|thumb|Anadolu'daki '''Karya''' Bölgesi'nin konumu]]▼
[[Herodot]]'a göre, Karyalıların ismi efsanevi kurucu kralları Kar'dan türemiştir. Dilbilim araştırmaları Karya dilinin, komşu [[Lidyalılar|Lidya]] ve [[Likyalılar|Likya]] ve daha kuzeydeki [[Misya]] dilleri gibi, [[Hitit]]lerin ardılı [[Luvi]] dilinden türemiş yerli bir Anadolu dili olduğunun kanıtlarını ortaya koymuştur. Bizzat Karyalıların Anadolu'nun yerlileri olduğu inancını taşıdıkları yine Herodot tarafından belirtilmektedir.
===Kökenleri===
[[Homeros]], [[İlyada|İlyada Destanı]]'nda, sonradan bir [[İon Uygarlığı|İyonya]] kenti haline gelen [[Milet]]'in ([[Miletos]]; [[Balat köyü, Didim|Balat]]) [[Troya Savaşları]] zamanında bir Karya kenti olduğunu belirtmektedir. Bizzat Karyalıların, Anadolu'nun daha eski bir halkı ([[Hint-Avrupa dil ailesi|Hint-Avrupa kavimleri]] öncesi) olan [[Lelegler]] ile henüz tabiatı tam olarak belirginleştirilememiş bir ilişkileri olduğuna dair işaretler bulunmaktadır. Karyalıların [[Ege Adaları]]na yayıldıkları ilk yüzyıllarında hakimiyetleri altına girmiş bir yerli halk olduğu düşünülen ve Yunanistan'ın en eski sakinleri olan [[Pelasglar]]ın ardılı olabilecek Lelegler hakkında [[Strabo]], Karyalıların ve Leleglerin aralarında birbirlerini ayırd edemeyecek ölçüde karışmış olduklarını yazmaktadır. Buna göre eski Yunanlıların yayılmasıyla Karyalılar ve Lelegler bir arada Anadolu'ya çekilmişlerdir. Yine de, Leleglerin en azından bir kısmının uzun süre özgün bir kimlik taşıdıkları, Mausolus'un Halikarnas'ı başkent edindikten sonra çevredeki isimleri bilinen 8 Leleg yerleşiminin nüfusunu yeni başkentinde iskan etmiş olmasından anlaşılmaktadır. Ayrıca Karya ülkesi içinde, [[Likya]] sınırlarında yer alan [[Kaunos]] ([[Dalyan, Ortaca|Dalyan]]) şehrinin halkı, [[Girit]] adası ile ilişkili olması muhtemel özgün bir etnik kimliği Karya tarihi boyunca korumuştur.▼
▲Bizzat Karyalıların, Anadolu'nun daha eski bir halkı ([[Hint-Avrupa dil ailesi|Hint-Avrupa kavimleri]] öncesi) olan [[Lelegler]] ile henüz tabiatı tam olarak belirginleştirilememiş bir ilişkileri olduğuna dair işaretler bulunmaktadır. Karyalıların [[Ege Adaları]]na yayıldıkları ilk yüzyıllarında hakimiyetleri altına girmiş bir yerli halk olduğu düşünülen ve Yunanistan'ın en eski sakinleri olan [[Pelasglar]]ın ardılı olabilecek Lelegler hakkında [[Strabo]], Karyalıların ve Leleglerin aralarında birbirlerini ayırd edemeyecek ölçüde karışmış olduklarını yazmaktadır. Buna göre eski Yunanlıların yayılmasıyla Karyalılar ve Lelegler bir arada Anadolu'ya çekilmişlerdir. Yine de, Leleglerin en azından bir kısmının uzun süre özgün bir kimlik taşıdıkları, Mausolus'un Halikarnas'ı başkent edindikten sonra çevredeki isimleri bilinen 8 Leleg yerleşiminin nüfusunu yeni başkentinde iskan etmiş olmasından anlaşılmaktadır. Ayrıca Karya ülkesi içinde, [[Likya]] sınırlarında yer alan [[Kaunos]] ([[Dalyan, Ortaca|Dalyan]]) şehrinin halkı, [[Girit]] adası ile ilişkili olması muhtemel özgün bir etnik kimliği Karya tarihi boyunca korumuştur.
Karya sözcüğü, Luvi dilinde ''"uç ülke, sarp ülke"'' anlamına gelen ''"karuwa"'' sözcüğünün [[eski Yunanca]]'ya geçmiş şeklidir.
Satır 17 ⟶ 16:
== Karya tarihi ==
▲[[Dosya:Anatolia Ancient Regions base.svg|
[[Dosya:Mausoleum of Halicarnassus.jpg|thumb|Ünlü Karya anıtı:Halikarnas mozolesi]]▼
Karya [[MÖ 11. yüzyıl]]dan [[MÖ 545]]'e kadar bağımsızlığını muhafaza etti ve özellikle başlangıçta denizcilikle uğraştılar. Kıyılarda eski Yunan kolonilerinin kurulmaya başlamasından sonra da, iç bölgelerde Karya hakimiyeti ve kültürü devam etti.
[[MÖ 545]] sonrasında Karya [[Pers İmparatorluğu]]'nun Karka [[satrap]]lığı haline gelmiştir. Yerli hanedanın ve Pers satrapının yaşadığı en önemli şehri [[Halikarnassos|Halikarnas]] ([[Bodrum]]) olmuş, diğer önemli yerleşimleri arasında [[Mylasa]] ([[Milas]]), Latmus [[Heraclea]]'sı (günümüzde [[Bafa Gölü]] üzerindeki [[Kapıkırı, Milas|Kapıkırı]] köyü), [[Laodicea]]'u ([[Denizli]]),[[Tabae - Kale]] [[Mindos]] ([[Gümüşlük, Bodrum|Gümüşlük]]), ve [[Alabanda]] ([[Çine, Aydın|Çine]]) yer almıştır. Bir Karya [[mermer]] ocağı olarak kurulmuş [[Afrodisias]] da, Karya bölgesinin [[MÖ 334]]'de [[Büyük İskender]] tarafından fethedilmesinden sonraki dönem sonrasında, önemini [[Bizans İmparatorluğu]] dönemine kadar sürdürmüş bir antik çağ merkezi haline gelmiştir.
▲[[Dosya:Mausoleum of Halicarnassus.jpg|thumb|300px|Ünlü Karya anıtı:[[Halikarnas mozolesi]].]]
Tarihi kayıtların özellikle Pers işgalinden ve Perslerle eski Yunanlılar arasındaki savaşların sürdüğü dönemde zenginleşmesi nedeniyle Karya tarihinin daha iyi bilinen dönemi MÖ 6. yüzyıl sonrasıdır. Bu dönemde ilki [[Halikarnassos|Halikarnas]]'da ([[Bodrum]]) hüküm sürmüş, ikincisi ise [[Mylasa]] ([[Milas]]) merkezli kurulduktan sonra Karya'nın bu en avantajlı liman kentine sonradan taşınmış iki hanedan öne çıktı. [[İdima]]'da ([[Akyaka, Muğla|Akyaka]]) üçüncü bir hanedanın hüküm sürmüş olabileceğine dair ihtimaller öne sürülmektedir.
37. satır:
{{Ahameniş vilayetleri}}
{{Roma İmparatorluk Eyaletleri}}
{{Anadolu tarihi}}
[[Kategori:Karya| ]]
[[Kategori:Anadolu tarihi]]
| |||