Vikipedi

Székesfehérvár: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
Devriyeler
539.209 değişiklik
Hiroşi (mesaj | katkılar)
Devriyeler
38.354 değişiklik
k Osmanlı dönemi kaynakça eklenerek düzenlendi.
1. satır:
{{kaynaksız}}
{{Yerleşim bilgi kutusu
| ad =
|görüntü =Megyeszékhely - Fejér megye - Székesfehérvár.jpg▼
| resmi_ad = Székesfehérvár▼
|görüntü_açıklaması = Şehir Merkezi
| yerli_ad =
|arma =HUN_Székesfehérvár_COA.jpg
| diğer_ad =
|altbölüm_türü = [[Ülkeler listesi|Ülke]]▼
| takma_ad =
|altbölüm_adı = {{HUN}}▼
| slogan =
|zaman_dilimi=[[Orta Avrupa Zaman Dilimi|OAZD]]▼
| yerleşim_türü = Şehir
|utc_offset=+1▼
▲ | görüntü =Megyeszékhely - Fejér megye - = Székesfehérvár montage 2.jpgpng
|zaman_dilimi_DST=[[Orta Avrupa Yaz Zaman Dilimi|OAYZD]]
| görüntü_boyutu = 270px
|utc_offset_DST=+2▼
| görüntü_açıklaması= Soldan itibaren: Árpád Kaplıcası, Müzikal Saat ve Saat Müzesi, Merkezi Tren İstasyonu, St. Stephen Katedrali, Ottokár Prohászka Anı Kilisesi, Belediye Meydanı ve Cistercian Kilisesi, Şehir Meydanı ve Piskoposluk Sarayı, Belediye Binası, Bory Kalesi
|pushpin_map harita =Hungary
|pushpin_label_position =
| harita_boyutu = 270px
|pushpin_map_caption =Location of Székesfehérvár
| harita_açıklaması =
|pushpin_mapsize =
| raptiye_harita = Hungary
▲|resmi_ad=Székesfehérvár
| raptiye_etiket_konum =
|map=<!--[[Dosya:Coat of Arms of Székesfehérvár.jpg|100px]]<br><div style="position: relative">[[Dosya:FejérMegye.png|275px]]<div style="position: absolute; left: 92px; top: 86px">[[Dosya:Red_Dot.gif]]</div></div>-->
| raptiye_harita_boyutu =
|altbölüm_türü1=[[Macaristan'ın illeri|İl]]
| raptiye_harita_açıklaması = Székesfehérvár' ın [[Macaristan]]'daki konumu
|altbölüm_adı1=[[Fejér ili|Fejér]]
| bayrak =
|yüzölçümü_toplam_km2=170.89
| bayrak_boyutu = 150px
|nüfus_toplam=101465|population_footnotes=
| damga =
|nüfus_as_of=2005|nüfus_yoğunluğu_km2=593.74▼
| damga_boyutu =
|posta_kodu_türü=[[Posta kodu]]▼
| arma = HUN Székesfehérvár COA.jpg
|posta_kodu=8000▼
| arma_boyutu =
|alan_kodu=22▼
▲ | altbölüm_türü = [[Ülkeler listesi|Ülke]]
▲ | altbölüm_adı = {{HUNbayraksimge|Macaristan}} [[Macaristan]]
| altbölüm_türü2 = Bölge
| altbölüm_adı2 = [[Fejér]] İli
| altbölüm_türü3 =
| altbölüm_adı3 =
| altbölüm_türü4 =
| altbölüm_adı4 =
| parts =
| kuruluş_sıfatı =
| kuruluş_tarihi =
| önder_türü = Belediye Başkanı
| önder_adı = Dr. Cser-Palkovics András<ref>[http://www.valasztas.hu/dyn/ov10/outroot/onktjk2/07/tjk07094.htm]</ref>
| önder_parti = FIDESZ
| önder_türü1 =
| önder_adı1 =
| önder_parti1 =
| yüz_ölçümü_toplam_km2 = 170.89
| yüz_ölçümü_su_km2 =
| nüfus_as_of = 2012
| nüfus_not =
| nüfus_urban = 101,722 <ref>[http://www.ksh.hu/apps/!cp.hnt2.telep?nn=31501 MAGYARORSZÁG HELYSÉGNÉVTÁRA, 2012]</ref>
| nüfus_toplam =
▲ |nüfus_as_of=2005| nüfus_yoğunluğu_km2 =593 595.7425
| nüfus_yoğunluğu_urban_km2 =
| nüfus_yoğunluğu_metro_km2 =
| nüfus_metro =
▲ | zaman_dilimi =[[Orta Merkezi Avrupa Zaman Dilimi|OAZD [[CET]]
▲ | utc_offset = +1
| zaman_dilimi_DST= CSET
▲ | utc_offset_DST = +2
| latd=47 |latm=11 |lats=44 |latNS=N
| longd=18 |longm=24 |longs=32 |longEW=E
| rakım_m =
▲ | posta_kodu_türü=[[Posta kodu]]=
▲ | posta_kodu = 8000
▲ | alan_kodu = 22
| plaka_kodu =
| website = [http://www.szekesfehervar.hu/ www.szekesfehervar.hu]
}}
 
'''Székesfehérvár''' ({{IPA|seːkɛʃfɛˈheːrvaːr}}), [[Osmanlı Türkçesi]]: İstolni Belgrad, [[Almanca]]: Stuhlweißenburg, [[Latince]]: Alba Regia, [[Sırpça]]: Stolni Beograd, [[Slovakça]]: Stolicný Belehrad, [[Çekçe]]: Stolicný Belehrad, [[Hırvatça]]: Stolni Biograd, [[Lehçe]]: Białogród Królewski. İstolni Belgrad), [[Macaristan]]'daki [[Fejér]] ilinde bir şehirdir.
 
Macar halk diliyle: Fehervar, [[Macaristan]]'ın merkezinde, [[Budapeşte]]'nin 65&nbsp;km (40 mil) güneybatısında yer alan bir şehirdir. Şehir merkezi nüfusu 106,346 (2001) iken kendisine doğrudan bağlı bölgelerle birlikte toplamda 138,995 nüfusa sahip olup Fejer eyaletinin ve Merkez TransTuna bölgesinin merkezidir.[[Orta Çağ]]'da şehir bir kraliyet ikamet yeriydi ve [[Macaristan]]'ın en önemli şehriydi. 37 kral ve 39 kraliçe burada taç giydi ve. 15 hükümdar buraya gömüldü ve kraliyet mücevherleri burada tutuldu.
 
== İsmin etimolojisi ==
Satır 36 ⟶ 76:
== Tarih ==
=== Macar öncesi dönem ===
Şehirde yerleşim, milattan once 5. Yüzyılayüzyıla kadar uzanmaktadır. [[Roma]] döneminde yerleşim yerleri ''Gorsium'' ya da ''Herculia'' olarak adlandırılmıştı. Yaklaşık 5. yüzyılda Slav kabileler bölgeye geldiler ve bölge ,büyük Moravian dönemi boyunca bir merkez haline gelerek, Belehrad ya da Belegrad olarak adlandırıldı. [[Orta Çağ]]’daki Latin adı ''Alba Regialis/Alba Regia''’ydı. Şehir, [[Balaton]] Gölü ve [[Velencei Gölü]] arasındaki önemli bir kavşak noktasıydı ve buradan geçen birkaç ticaret yolu [[Balkan]]lara ve [[İtalya]]’ya, Buda ve [[Viyana]]’ya gidiyordu (Bugün şehir yediden fazla demiryolunun kesiştiği bir merkezdir).
 
=== Erken Macar dönemi ===
Macar şehri 972’de Yüksek Prens Geza tarafından Gaja ve Sarviz bataklıklarının fundalıklarının üzerindeki dört ada üzerinde kuruldu. Ayrıca bir de taş kale inşa ettirdi. Szekesfehervar’dan ilk defa 1009’da Veszprem Piskoposluğu Alba Civitas olarak bahsetmiştir.
Yaygın inanışın aksine, Geza’nın oğlu Aziz Stephen burada taç giymedi çünkü bazilika onun ölümünden bir yıl sonarsonra ancak 1039’da tamamlanabilmişti. Stephen yönetim haklarını yerleşim yerine verdi, şehri destekleyici bir duvar ile çevirdi, bir okul ile yüksek öğrenim merkezi inşa ettirdi ve bazilikanın inşası onun yönetimindeyken başladı (1003-1038 yılları arasında inşa edilmişti.) Yerleşim yerinin o zamanki yaklaşık nüfusu 3500 kişiydi ve şehir yüzlerce yıl kraliyet merkezi olarak kaldı. Szekesfehervar’da 43 kral taç giydi (sonuncusu 1526’da) ve buraya 15 kral gömüldü (sonuncusu 1540).
 
12. yüzyılda şehir refaha kavuştu, kiliseler, manastırlar ve evler inşa edildi. Burası Kutsal Toprak yolu üzerindeki önemli bir istasyondu. 2. Andrew [[Altın Boğa]]’yı burada 1222’de ilan etti. Boğa’da soyluların hakları, ve kralın görevleri de yer aldı ve bu, 1848’e kadar Macar [[Anayasa]]sı’nın temellerini teşkil etti. Sıklıkla ondan sadece yedi yıl once ilan edilen İngilizlerin [[Magna Carta]]’sı ile karşılaştırılır.
Satır 47 ⟶ 87:
 
=== Osmanlı Dönemi ===
[[Dosya:Székesfehérvár ostroma 1601.jpg|thumb|left|200px|Székesfehérvár Kuşatması,1601]]
[[Osmanlı]]lar şehri 1543’teki uzun bir kuşatmadan ve sadece şehrin zenginlerinin uzun kuşatmanın Osmanlıların öfkesini alevlendireceği korkusuyla kumandan [[György Varkoch]] da dahil olmak üzere savunucuların çoğunu şehrin kapılarını kilitleyip dışarıda bırakmalarından sonra geçirdiler. Ancak şehrin zenginleri ancak teslim olduktan sonar Osmanlıların şovalyelik ruhuna sahip olduklarını anlayabildiler ve şehrin savunucularını şehrin dışında bırakanlar Osmanlılar tarafından idam edildi.
[[I. Süleyman]] tarafından 20 Ağustos' ta başlayan kuşatma sonucunda 4 Eylül [[1543]] yılında fethedildi. Fetih sonrasında [[Budin Eyaleti]]' nin sancağı oldu. 9 Eylül [[1601]] yılında Brindisi Lawrence komutasındaki [[Habsburg]] ordusu tarafından ele geçirien kale 6 Ağustos [[1602]] yılında [[Sokolluzade Lala Mehmed Paşa]] tarafından yeniden fethedilerek [[Osmanlı]] topraklarına katıldı. 6 Eylül [[1688]]’te [[Habsburglar]] tarafından işgal edilene kadar tam 145 yıl Osmanlıların elinde [[sancak]] olarak kaldı.<ref>[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1267/14566.pdf Macaristan'da Osmanlı Hakimiyetinin ve İdari Teşkilatının Kuruluşu ve Gelişmesi, Sadık Müfit Bilge]</ref> Osmanlılar şehri [[Belgrad]] (Beyaz Kale) olarak isimlendirdi ve camiler inşa etti. 16. ve 17. yüzyıllarda şehir tam bir [[müslüman]] şehri görünümündeydi. Orijinal nüfusun çoğu bölgeden ayrılmıştı.
 
 
 
 
 
Şehir, 1601’deki Brindisi Lawrence’ı komutasındaki bir ordu tarafından kısa bir süreliğine tekrar ele geçirilmesi dışında , 1688’e kadar tam 145 yıl Osmanlıların elinde kaldı. Osmanlılar Osmanlılar şehri [[Belgrad]] (Beyaz Kale) olarak isimlendirdi ve camiler inşa etti. 16. Ve 17. Yüzyıllarda şehir tam bir [[müslüman]] şehri görünümündeydi. Orijinal nüfusun çoğu bölgeden ayrılmıştı.
 
=== Avusturya İmparatorluğu Dönemi ===
Satır 118 ⟶ 162:
 
{{Macar Şehirleri}}
{{coord|47|11|44|N|18|24|32|E|region:HU_type:city|display=title}}
 
[[Kategori:Székesfehérvár| ]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Székesfehérvár" sayfasından alınmıştır