Vikipedi

Türkeş Devleti: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Doce (mesaj | katkılar)
Devriyeler
216 değişiklik
Gerekçe: + vandalizm amaçlı değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{düzenle|Şubat 2008}}{{Birleş|Türkeş Devleti}}
{{kaynaksız}}
{{Eski ülke bilgi kutusu
|kendi_dilindeki_adı = Türkeş Devleti
|tam_adı = On-Ok'lar Devleti
|yaygın_adı = Türkeş Devleti
|statü =
|yönetim_biçimi = Monarşi
|kuruluş_yılı = 699
|yıkılış_yılı = 766
|olay1 =
|olay_tarihi1 =
|olay2 =
|olay_tarihi2 =
|olay3 =
|olay_tarihi3 =
|olay4 =
|olay_tarihi4 =
|öncel1 =
|bayrak_öncel1 =
|resim_öncel1 =
|öncel2 =
|bayrak_öncel2 =
|öncel3 =
|bayrak_öncel3 =
|öncel4 =
|bayrak_öncel4 =
|öncel5 =
|bayrak_öncel5 =
|ardıl1 =
|bayrak_ardıl1 =
|resim_ardıl1 =
|ardıl2 =
|bayrak_ardıl2 =
|ardıl3 =
|bayrak_ardıl3 =
|ardıl4 =
|bayrak_ardıl4 =
|ardıl5 =
|bayrak_ardıl5 =
 
|bayrak =
|bayrak_altyazısı =
|bayrak_bağlantısı =
|bayrak_türü =
 
|arma =
|arma_altyazısı =
|arma_bağlantısı =
|sembol_türü =
 
|harita =
|harita_altyazısı =
 
|başkent = [[Balasagun]]
|sürgündeki_başkent =
|latd = |latm = |latNS = |longd = |longm = |longEW =
 
|slogan =
|ulusal_marş =
|yaygın_diller =
|din = [[Tengrism]]
|para_birimi =
 
|yönetici1 = Sulu Çor Kağan
|yönetici2 = Kül Çor
|yönetici3 =
|yönetici4 =
|yönetici_yılları1 = [[717]]-[[738]]
|yönetici_yılları2 = [[738]]-[[766]]
|yönetici_yılları3 =
|yönetici_yılları4 =
|yönetici_unvanı =
|vekil1 =
|vekil2 =
|vekil3 =
|vekil4 =
|vekil_yılları1 =
|vekil_yılları2 =
|vekil_yılları3 =
|vekil_yılları4 =
|vekil_unvanı =
 
|yasama_organı =
|meclis1 =
|meclis_türü1 =
|meclis2 =
|meclis_türü2 =
 
|istatistik_yılı1 =
|yüzölçümü1 =
|nüfus1 =
|istatistik_yılı2 =
|yüzölçümü2 =
|nüfus2 =
|istatistik_yılı3 =
|yüzölçümü3 =
|nüfus3 =
|istatistik_yılı4 =
|yüzölçümü4 =
|nüfus4 =
|istatistik_yılı5 =
|yüzölçümü5 =
|nüfus5 =
|günümüzdeki_durumu =
|dipnotlar =
}}
{{türk tarihi}}
'''Türkeş Devleti''' (kuruluş: [[699]], yıkılış: [[766]]) kısa süren bir zamanda hükmeden Türk devletidir. Diğer adı da Türgiş Devletidir.
 
'''Türkeşler''' veya '''Türgişler''' ([[Çince]]: 突骑施/突騎施; pinyin: tūqíshī, 630 - 766), 6'ncı ve 7'nci yüzyılda [[Göktürk imparatorluğu]]na bağlı olup 630'da Doğu Göktürk Kağanlığın yıkılmasıyla serbest kalan tarihi bir Türk boyu.
== Tarih ==
 
Baga Yunis Temür Han Türgişler Devleti'ni kurdu. {{fact}} Kendi adına para bastı. [[II. Göktürk Kağanlığı]]nın kurulmasıyla yeniden Göktürk egemenliğine girdiler.
Türkeş Devleti, iki defa kurulup yıkılmış bir devlettir. Bu nedenle "I. Türkeş Devleti" ve "II. Türkeş Devleti" olarak bilinmektedir.
 
II. Göktürklerin son dönemlerinde yeniden serbest kalan Türgişlerin başına Su-lu Kağan geçti. Su-lu Kağan [[Emeviler]]e karşı mücadele etti.
== I. Türgiş Devleti ==
 
Türgişler Emevi ordularını durdurarak, Orta Asyanın Araplaşmasını önlediler. 766 yılında Türgiş Devletine [[Karluklar]] son verdi.
Türgiş'ler, [[Göktürkler]]in "On-Ok" boyundandı. [[Issık Gölü]] civarında kuruldular. [[Göktürk İmparatorluğu]]nun kurucusu [[Bumin Kağan]], [[552]] yılında İstemi'yi "On-Ok" boyuna "Bey" olarak tayin etti. [[630]] yılında [[Göktürk İmparatorluğu]] yıkılınca, dönemin beyi "Baka Tarkan" devletinin bağımsızlığını ilan etti. Bütün On-Ok boyundan gelenleri devletine çağırdı. Kısa sürede, bütün On-Ok'lar bu devlette birleştiler ve 140.000 kişilik güçlü bir ordu topladılar. Günümüz [[Kırgızistan]] topraklarının büyük kısmını, hakimiyetine aldılar.
 
== Dış bağlantılar ==
Ancak, [[Göktürk Devleti]] tekrar kurulunca, eski toprakları olan bu bölgeyi almak istediler. Türgişler ise, bu bölgeyi [[Göktürk İmparatorluğu]]na geri vermeyince Türgiş-Göktürk savaşları başladı. [[Tonyukuk]] komutasındaki Göktürk ordusuna yenildiler. Böylece, "I.Türgiş Devleti" yıkıldı ve [[Göktürkler]]'e bağlandı.
 
== II. Türgiş Devleti ==
 
Türgişler, tekrar bağımsızlığına kavuşmak için isyan edince [[Kül Tigin]] kumandasındaki orduya yenildiler. [[717]] yılında, Türgişlerin başına geçen "Sulu Çor Kağan" ile tekrar isyan ettiler ve bu sefer bağımsızlığına kavuştular. [[Balasagun]] şehrinde kuruldular.
 
Sulu Çor Kağan zamanında, [[Emevi]] orduları [[Orta Asya]]'da ilerliyordu. Türgişler, [[Emevi]] hakimiyetine girmemek için kuvvetli bir direniş gösterdiler. [[Semerkant]] yakınında "Kül-Çor" kumandasındaki Türkeş birlikleri, [[Emevi]] ordularını yendi. [[724]] yılında [[Emevi]]ler, [[Orta Asya]]'dan çekildiler. Bunu fırsat bilen Türgişler, [[Buhara]] ve civarını da ele geçirdiler. Ancak, [[732]] yılında bu bölgeyi [[Emevi]]lere bırakmak zorunda kaldılar.
 
== İç Savaş ve Yıkılış ==
 
[[Çin]], Türgişlerin güçlenmesini istemiyordu ve içeride kargaşa yaratmaya çalışıyordu. Bunun sonucu olarak Türgişlerin kağanı Sulu Çor, [[738]] yılında kendi kumandanı Kül Çor tarafından öldürüldü. Bundan sonra devlette iç savaş patlak verdi. Halk "Sarı" ve "Kara" olarak ikiye ayrıldı. Kanlı çatışmalar, savaşlar sonucu olarak Kül Çor komutasındaki "Sarı Türgişler" galip geldi. Kül Çor, adını Baka Tarkan olarak değiştirdi ve kendini Türkeşlerin kağanı ilan etti. "Kara Türgişler"in başında ise Tumoça adlı bir komutan vardı. [[Çin]], bu grubu desteklemekteydi. Bunun üzerine "Kara Türgişler" de bağımsızlığını ilan etti. Böylece, aynı [[Göktürk İmparatorluğu]]nda olduğu gibi ikiye bölündüler: "Sarı Türgiş Devleti", "Kara Türgiş Devleti". Ancak, bu iki devlet de birbiriyle savaşa başlayınca [[Karluklar]] bunu fırsat bildi ve bu iki devlete saldırdı. İç savaştan ve birbiriyle savaşmaktan yorgun çıkmış bu iki devleti de kolayca işgal ettiler (766). Böylece Türgişler, tamamen [[Karluklar]]'ın hakimiyetine girdiler.
 
== Dış Bağlantılar ==
* [http://www.turkcebilgi.com/ansiklopedi/t%C3%BCrgi%C5%9Fler Türgişler]
* [http://www.turktarihim.com/T%C3%BCrke%C5%9Fler_T%C3%BCrgi%C5%9Fler.html Türkeşler (Türgişler)]
 
{{Türk-tarihi-taslak halkları}}
 
[[Kategori:Asya tarihindeki devletler]]
[[Kategori:Türk tarihi]]
[[Kategori:Orta Asya tarihi]]
[[Kategori:Tarihteki Türk devletleri]]
[[Kategori:699'da kurulan bölgeler ve ülkeler]]
[[Kategori:760'da feshedilmiş kuruluşlar]]
 
[[Kategori:Göktürkler]]
[[az:Türgişlər]]
[[Kategori:Kağanlıklar]]
[[en:Turgesh]]
[[Kategori:Tarihteki Türk halkları]]
[[fa:تورگش]]
[[Kategori:8. yüzyılda varlığı sona eren bölgeler ve ülkeler]]
[[it:Turgesh]]
[[nl:Türgesh]]
[[ru:Тюргешский каганат]]
[[zh:突騎施]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Türkeş_Devleti" sayfasından alınmıştır