Vikipedi

Çengel işareti: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Buzancar (mesaj | katkılar)
Devriyeler
23.654 değişiklik
Buzancar (mesaj | katkılar)
Devriyeler
23.654 değişiklik
62. satır:
==Çengelli bazı harfler==
*'''[[Ķ]]''': Gırtlaktan çıkan ve Q sesine oldukça yakın olan kalın bir K sesi olarak okunur ve söylenir. Örneğin: ''Ķurt, Ķoyun, Ķardaş'' (Kardeş). K sesleri gırtlaktan ve kalın olarak çıkarılır. Kazakça ''Қасқыр'' (''Ⱪasⱪır'': Kurt), ''Қой'' (''Ⱪoy'': Koyun) sözcüklerinde olduğu gibi. Bu sözcüklerdeki K sesleri gırtlaktan ve kalın olarak çıkarılır. Başkurtça'daki ''Ҡалын'' (Kalın) sözcüğünün çevirisi ''Ⱪalın'' olarak yapılır ve okunuşu Qalın (Kalın/Galın) biçimindedir. Baştaki K veya G sesi gırtlaktan ve kalın bir tonla söylenir. Türkçedeki İnceltme İmi ile yazılan bazı sözcüklerin okunuşunda aslında K harfinin de incelmesi söz konusudur. Örneğin: ''Ⱪar'' ve ''Kâr''... Pek çok lehçe ve şivede Q sesine dönüşmüştür. Örneğin: ''Qayın (Kayın)…'' Yüzyıllarca Osmanlı Devleti tarafından yönetilmiş olan Tunus ve Cezayir Arapçasında Türkçedeki gırtlaktan söylenen K harfine benzeyen bir sesi karşılamak için üç noktalı <big> '''[[ڨ]]''' </big> harfi kullanılır.
*'''[[Ț]]''': ''Gagavuzca’da ve Moğolca’da kullanılır.'' Türkçe’de bulunmayan sert bir T harfidir. TS ('''[[Ț|ʦ]]''': '''[[ṪT]]'''+'''[[ṠS]]''') olarak da seslendirilir. Moğolca’da ve Rusça’da, Slav dillerinde, ayrıca Kiril alfabesini kullanan pek çok dilde Ç harfinin türevi olan bir sestir (Kiril '''[[Ц]]''', Tse). Gagavuzca’da ve diğer Türk dillerinde Slav kökenli kelimelerde yer alır. Ancak öz Moğolca sözcüklerde de sık sık kullanılır. Örneğin: Moğolcadaki ''Ţag'' sözcüğü (Çağ, “Tsag” okunur), ''Ţeţeg'' (Çiçek, “Tsetseg” gibi okunur). AynıBu mahreçlerden (kaynaklardan) çıkan Arapçadaki ''Sad/Tsad'' ('''[[ص]]''') harfinin verdiğiharfin ses dedeğerini yaklaşıken aynıgüzel olduğugösteren içinsözcüklerden bubirisi harfle karşılanır. Örneğin:Gagavuzcadaki ''MaţdarSoţial'' şeklinde yazılan (Mastar:Sosyal, "MatstarSotsyal" gibi okunur). Bazı dillerde ('''[[Ҭ]]''') biçimiyle yer alırkelimesidir.
*'''[[Ḑ]]''': ''Ses olarak Boşnakça'da, Macarcada ve Bulgarcada yer alır.'' Türkçe’de bulunmayan sert bir D harfidir. DZ ('''[[Ḑ|ʥʣ]]''': '''[[ḊD]]'''+'''[[ŻZ]]''') olarak da seslendirilir. Slav dillerinde, ayrıca Kiril alfabesini kullanan bazı dillerde J harfinin türevi olan bir sestir (Kiril '''[[Ӡ]]''', Dze). Gagavuzların da kullandığı Moldova alfabesinde (ve birebir aynı olan Rumen alfabesinde) resmi olmayan harfler arasındadır. Bu dillerdeki eski metinlerde birebir Noktalı D biçimiyle rastlanır. Günümüzde ise genelde bu harfin arkasından gelen bir Z ile birlikte kullanılır. Örneğin Macarcadaki ''Bodza'' (Boḑa: Mürver Meyvesi). Farklı ama yakın mahreçlerden (kaynaklardan) çıkmakla birlikte Arapçadaki ''Dad/Zad'' ('''[[ض]]''') harfinin verdiği ses de yaklaşık aynı olduğu için bu harfle karşılanır. Örneğin: ''Kaḑı (Kadı)''.
*'''[[Z̦]]''': Türkçedeki J sesidir. Uygur Türkleri tarafından da kullanılmakta olan, [[Pinyin]] adı verilen ve Çinceyi Latin alfabesine çevirmekte kullanılan sistemin Uygur alfabesine uyarlanmış biçiminde Türkçedeki J sesini karşılar.
*'''[[Ḩ]]'''. Boğazın sıkılmasıyla ortaya çıkan bir sestir. Arapçadaki Ha ('''[[ح]]''') harfidir. Gırtlaktan çıkan ve hafif hırıltılı bir H olarak okunur ve söylenir. Boğazdan gelen gırtlaksı bir H sesidir. Normal H sesinden biraz daha kalın, boğumlu ve hırıltılıdır. H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken, bu ses boğazın orta kısmında titreşir. Örneğin: ''Maḩrem (Mahrem)''... Bu sese en uygun örneklerden birisi de ''Ḩacı (Hacı)'' sözcüğüdür. Anadolu Türkçesinin halk ağzındaki ve Azericedeki kullanımında Arapçadaki Hı ('''[[خ]]''') harfi ile olan farkı çoğu zaman ortadan kalkmıştır ('''[[X]]''').
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Çengel_işareti" sayfasından alınmıştır