I. Isabel: Revizyonlar arasındaki fark

'''Isabel I''', lakabı '''Katolik İsabel''' ([[22 Nisan]] [[1451]] - [[26 Kasım]] [[1504]]), [[Kastilya]] ([[1474]]-[[1504]]) ve [[Aragon Krallığı|Aragon]] ([[1479]]-[[1504]]) kraliçesi Bu iki krallığı [[1479]]'dan sonra kocası Aragon kralı [[II. Fernando]] ile birlikte yönetmiştir. Hükümdarlığı sırasında [[İspanya]]'nın birliğini sağlamış ve [[Kristof Kolomb]]'un [[Yenidünya]]'yı keşfiyle güçlü bir sömürge imparatorluğunun temelleri atılmıştır.

Kastilya kralı [[II. Juan]] ile Portekizli Isabel'in kızı, sonradan babasının yerine tahta çıkan [[IV. Enrique]]'nin ise üyev kardeşiydi. On üç yaşındayken kralın gözetimi altında yetişmesi için saraya getirildi. Kardeşi Alfonso'nun çevresinde toplanmış olan Enrique'nin muhalifleri, onun [[Temmuz]] [[1468]]'de ölümü üzerine Isabel'e yöneldiler. Ama Isabel muhalefetin sözcüsü olmayı kabul etmedi ve Toros de Guisando Antlaşması'yla ([[19 Eylül]] [[1468]]) [[IV. Enrique]] tarafından tahtın varisi ilan edildi.

Tahtın varisi olması nedeniyle, Isabel'in yapacağı evlilik [[İspanya]]'da ve dış ülkelerde yoğun tartışmalara yol açtı. [[Portekiz]], [[Fransa]] ve [[Aragon Krallığı|Aragon]] değişik önerilerde bulundular. Enrique, Isabel'in Portekiz kralı [[V. Alfonso]], Fransızlar ise Guienne dükü ile evlenmesini istiyordu. Ama Isabel, danışmanlarının da etkisiyle Aragon tahtının varisi Fernando ile evlenmeye karar verdi ve Enrique'nin onayı olmadan [[Ekim]] [[1469]]'da [[Valladolid]]'deki Juan de Vivero Sarayı'nda onunla evlendi. Bu evliliğe karşı çıkan bir grup Kastilya soylusu, tahtın gerçek verisinin Isabel değil Enrique'nin la Beltraneja olarak bilinen kızı Juana olduğunu öne sürdüler. Kral da, Isabel'in kendisinin onayını almadan Fernando'yla evlenmekle tahta itaatsizlik ettiğini, böylece [[1468]] anlaşmasını çiğnediğini ileri sürerek bu grubu destekledi ve Juana'nın tahta çıkabilmesi için Guienne dükünün desteğinin sağlamaya çalıştı.Isabel ve Enrique daha sonra uzlaşmaya vardılarsa da, uzun yıllardan beri süren taht mücadelesi, kralın ölümünün ([[1474]]) hemen ardından bir iç savaşa dönüştü.

Savaş çıktığında kendini [[Segovia]]'da kraliçe ilan etmiş olan Isabel, aralarında Kardinal Mendoza ile Kastilya kraliyet ordusu başkomutanı Velasco'nın da bulunduğu bir grup Kastilya soylusunun desteğini almıştı. Juana'yı destekleyen grubun içinde ise [[Toledo]] başpiskoposu, Calatrava tarikatının önderi ve Villene markisi yer alıyordu. Bu arada Juana'yla nişanlanan Portekiz kralı [[V. Alfonso]] da Isabel'e karşı savaşa girişmişti. Isabel'in hükümdarlığının ilk dört yılı boyunca süren iç savaş, Juana'yı destekleyen Kastilyalı soylularun ve Portekiz kralının yenilgisiyle sonuçlandı ([[24 Şubat]] [[1479]]). Aynı yıl Aragon kralı II. Juan'ın ölümü üzerine Kastilya ve Aragon krallıkları Isabel ve Fernando'nun yönetimi altında birleşti.

Böylece modern İspanya'nın temelleri atılmış oldu. Ama kişisel plandaki bu birliğin etkili bir siyasi birliğe dönüşmesi için uzun zaman geçmesi gerekecekti. Fernando ilk vasiyetnamesinde ([[1475]]), Isabel'i Aragon tahtınıon varisi olarak belirlemiş ve uyruklarının Kastilya ile kurulucak bir birlikten büyük yararlar sağlayacaklarını açıkça ilan etmişti. Bununla birlikte, her iki krallık uzun yıllar kendi kurumları ve yasaları uyarınca yönetildi. Isabel ve Fernando [[İber Yarımadası]]'ndaki son [[Müslüman]] kalesi olan [[Granada Krallığı|Gırnata (Granada) Krallığı]]'nı ele geçirerek uzun yıllardan beri süren ''Reconquista'' (İspanya'nın yeniden fethi) mücadelesini sona erdirmeye karar verdiler. Ama [[1482]]'de Gırnata'ya karşı başlatılan ve güçlükle sürdürülen sefer Kastilya'nın mali olanaklarını tüketti. Savaşın yönetimiyle yakından ilgilenen Isabel, [[1491]]'de Fernando'yla birlikte Gırnata yakınlarındaki Santa Fe'de karargah kurdu ve [[2 Ocak]] [[1492]]'de Gırnata'nın düşmesine değin orada kaldı.

Isabel'in hükümdarlığı sırasında [[Andalucia]]'da Enkizisyon kuruldu ([[1478]]) ve [[Hıristiyanlık|Hıristiyanlığı]] benimsemeyen [[Yahudi]]ler ülkeden sürüldü. Öte yandan 15. yüzyılın başlarında uygulanmaya konmuş olan kilise reformları bu dönemde hız kazandı. Isabel son derece dindar bir kişi olmasına ve Papa [[IV. Alexander]] tarafından Fernando'yla kendisine verilmiş olan onursal Katolik unvanını taşımasına karşın, papalığa karşı kararlı bir politika izledi. Bu doğrultuda papanın İspanya'daki arpalıklara kendisinin onayını almadan atama yapmasına ve Kastilya tahtının kilise üzerindeki geleneksel haklarının çiğnenmesine karşı çıktı. Gene bu siyasetin bir parçası olarak boş Cuenca piskoposluğunabir İtalyan kardinalin getirilmesini reddederek, dört yıl sonra bu göreve bir İspanyolun atanmasını sağladı. Ayrıca, papanın yeğeninin [[Sevilla]] piskoposu olmasını önledi.

Isabel'in hükümdarlığının son yıllarında önce tek oğlu ve varisi Juan ([[1497]]), ardından da kızı Portekiz kraliçesi Isabel ([[1498]]), daha sonra da kendisinden İspanya ile [[Portekiz]]'i birleştirmesi beklenen torunu Miguel ([[1500]]) öldü. Bunun üzerine sonradan Deli lakabıyla anılan öteki kızı Juana Kastilya tahtının varisi ilan edildi. Isabel'in son yıllarında kazandığı en büyük başarılardan biri askeri amaçla kurulmuş olan Alcantara, Calatrava ve Santiago tarikatlarına ait geniş toprakların krallığa bağlanması oldu.