Ağrı ayaklanmaları: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k başlık düzenlemeleri |
|||
31. satır:
== Birinci Ağrı İsyanı ==
{{ana|Birinci Ağrı Ayaklanması}}
Şeyh Abdülkadir (Kotan); Iğdır, Doğubeyazıt
ve Makü üçgenine yerleşik Sakan aşiretinin
tartışmasız en üst otoritesi idi. (Özellikle
1920’den 1946’da vefatına kadarki dönemde)
Şeyh Abdülkadir’i tarihsel kişilik olarak
ön plana çıkaran üç önemli olay vardır:
Milli Mücadele Yılları (1919-1920):
Şeyh Abdülkadir, Kazım Karabekir Paşa’nın
yakın dostluğunu kazanmış, Milli Mücadelenin
Doğubeyazıt ve Iğdır hattında örgütlenmesi ve
saldırıya geçilmesi konusunda üzerine düşen görevi başarıyla üstlenmişti.
Mecit Hun, Pamukova gazetesinin 12 Kasım 1952 tarihli sayısında Şeyh Abdülkadir’in
askeri konumunu şu cümleyle anlatır:
“ (...) Kültepe-Yarmalar hattı: Şeyh Abdülkadir idaresindeki Celâli
Hamidiye; Karakoyun-Taşburun hattı: Ahmet Bey oğlu İsa Bey (Konyar) ve
İbrahim Ağa (Çoktin) idaresindeki iki Celâli Hamidiye ve Taşburun-Hasanhan
hattı da Ali Mirza Bey (Yiğit) idaresindeki fahri Celâli Alayları tarafından
tutulmuş (...)”
Ağrı Dağı İsyanı Yılları (1929-30): Şeyh Abdülkadir’in Ağrı Dağı
İsyanı’ndaki önemi ve ağırlığını gözler önüne sermek için isyancıların durumuna
göz atmak gerekir. Sayıları 2000-3000 arasında değişen savaşçıların
büyük çoğunlukla Sakan aşiretinden olduğu gerçeğini göz önüne alırsak - aşiret
milliyetçiliği çabası- Şeyh Abdülkadir, kitlenin sevk ve idaresinde son sözü
elinde tutan en önemli şahsiyet olarak ön plana çıkar.
Makü Eyalet Valisi Yılları (1945-46): İkinci Dünya Savaşı sonunda
İran’da otorite boşluğunun neden olduğu siyasi süreçte Azerbaycan ve Kürt
Cumhuriyetleri kurulmuştu. Şeyh Abdülkadir, Kürt Cumhuriyetinde, Celali
aşiretinin yoğun olduğu bölgenin eyalet valisi olarak görev üstlenmiş, siyasi
nüfuzunu bir kez daha hissettirmişti.
== Hoybun ==
5 Ekim 1927'de [[Taşnak]] lideri [[Vahan Papazyan]]'ın desteğiyle bugünkü [[Lübnan]]'da [[Bihamdun]]'da [[Hoybun]] örgütü kurulmuştu. Hoybun sadece Kürdistan'ın bağımsızlığını değil, "Yüce ulusal organ... Tüm güçleri ve uluslararası güce sahip güç" formuna dönüştürmüştür.{{fact}} Ağrı isyanları dışarıdan finansal ve silah desteği de buldu.<ref name="soner"/> Ermeniler ve en başta [[Ermeniler|Ermeni]] [[Ermeni Devrimci Federasyonu|Taşnak partisi]] isyanın planlanmasında ve maddi bakımdan desteklenmesinde önemli rol oynadı.<ref name="soner">Soner Çaǧaptay: [http://books.google.at/books?id=C0xU7NjkkqAC&vq=%22Vahan+Cardashian%22&dq=%22ararat+rebellion+10000+rifles%22&hl=de&source=gbs_navlinks_s ''Islam, secularism, and nationalism in modern Turkey: who is a Turk?''], Taylor & Francis, 2006, ISBN 0415384583, sayfa 38. {{en}}</ref> Hatta [[New York]]'ta yaşayan Ermeni kökenli bir [[Ermeni Devrimci Federasyonu|Taşnak]]çı olan Vahan Cardashian [[ABD Dışişleri Bakanlığı]]'na gönderdiği bir mektupta, Ağrı'daki operasyonların başında birkaç Ermeni [[subay]] ve [[teknisyen]]lerinden destek gören bir [[Ermeniler|Ermeni]] olduğunu yazdı.<ref name="soner"/> Ayrıca Ağrı isyanlarının devam ettiği sırada, Ağrı'daki isyancılara müttefik olan aşiretler [[Suriye]]'den eşzamanlı saldırılar gerçekleşti.<ref name="soner"/> Ağrı isyanlarına katılanlar arasında [[Süryaniler]]'de vardı.<ref name="soner"/>
| |||