Hendek: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k düzen |
k başlık düzenlemeleri |
||
1. satır:
'''Hendek''', özellikle kale, bina veya kenti çevreleyen geniş, derin ve genellikle suyla dolu [[tahkimat]]tır. Bazı örneklerde su engeli olarak da daha karmaşık yapay göllere evrildiği görülmüştür. Modern dönemlerde hendek veya su engelleri artık önleyici etkileri kaybolduğundan görsel olarak tercih edilmeye başlanmıştır.
== Geliştirilmesi ve kullanımı ==
=== Savunma amaçlı ===
==== Antik Çağ ====
Bilinen en eski hendekler [[Mısır]]'daki kazılarda ortaya çıkmıştır. [[Antik Mısır]]'ın [[Nubiya]] bölgesindeki [[Buhen]] tahkimatı bunun örneklerindendir. [[Babil]], [[Asur]] uygarlıklarında da hendek görülmüştür.
==== Orta Çağ ====
Orta Çağ boyunca [[kale]]lerin etrafına açılan hendekler tahkimatı artırmak amacıyla kullanılmaya başlanılmıştır. Uygun koşullarda hendekler suyla doldurulurdu. Hendek sayesinde kuşatmada kullanılan silahların kale [[sur]]larına yaklaşmasına engel olunur. Ayrıca istihkamcıların yerin altından surlara yaklaşması da engellenmiş olur. Sonraki dönemde özellikle topçuluğun gelişmesiyle hendek yerine kale savunmasında ilave koruma sağlayan [[tabya]] ortaya çıkmıştır. [[Yıldız kale]] tasarımlı kalelerde hendekler kullanılmaya devam edilmiştir.
==== Afrika ====
Günümüzde [[Nijerya]] sınırları içindeki [[Benin]] kentinin savunma tahkimatında sur ve hendek kullanılmıştır.<ref>Uzunluk olarak [[Çin Seddi]]nden sonra en uzun insan yapısıdır, 16 bin km uzunluğundadır. Yapımı MÖ 800 - MS 1400 arasında sürmüştür. İngilizler tarafından 1897 yılında yıkılmıştır.</ref>
==== Asya ====
Japonya'da kalelerin etrafındaki su dolu hendekler yoğunlukla kullanılmıştır. Kentin merkezinde yeralan bu kaleler sayesindeki hendekler su yoluyla taşıma konusunda da kullanılmıştır. Hendekler [[Çin]]'deki [[Yasak Şehir]], [[Hindistan]]'daki [[Vellore]], [[Kamboçya]]'daki [[Angkor Vat]] ve [[Tayland]]'daki [[Chiang Mai]]'de hendek kullanılmıştır.
==== Amerika ====
Amerika kıtasında [[Kolomb öncesi sanat#Mississipi Kültürü)|Mississipi kültürü]]nde tahkim edilmiş köylerin dışına hendekler yapıldığı bilinmektedir.<ref>Günümüze kadar gelebilmiş bu yapılar [[Arkansas]]'daki ''Parkin Archeological State Park'' bünyesindedir [http://www.arkansasstateparks.com/parkinarcheological/ Resmi internet sitesi] {{En}} 29 Nisan 2013 tarihinde erişilmiştir</ref> Bunun yanısıra [[Mayalar]] [[Becan]] kentinde hendek kullanmıştır.
=== Modern kullanım ===
Hendekler günümüzde askeri tahkimat olarak kullanılmasa da modern tehlikelere göre halen engel olarak kullanılmaktadır. Ayrıca birçok özel kullanım alanı da geliştirilmiştir.
==== Güvenlik ====
ABD'nni [[Güney Karolina]] eyaletinde [[Wylie Gölü]] üzerinde kurulu olan [[Catawba Nükleer Santrali]]nin etrafı güvenlik amacıyla doğal gölün yanısıra suni beton hendeklerle çevrilidir. Ayrıca çeşitli sınır bölgelerinde yasadışı geçişlerin engellenmesi için doğal engel olarak kullanılmaktadır.<ref>[[Mısır]] tarafından [[Gazze Şeridi]] ile sınır bölgesine hendek inşa edilmesi planları 2004 yılında düşünülüyordu [http://www.guardian.co.uk/israel/Story/0,2763,1241836,00.html İlgili The Guardian haberi] {{En}} 29 Nisan 2013 tarihinde erişilmiştir</ref>
==== Hayvanat bahçeleri ====
Günümüzdeki çok sayıda modern [[hayvanat bahçesi]] artık hayvanları kafeslerin yerine diğer tarafına geçilemez hendeklerle insanlardan ve birbirlerinden ayırmaktadır.<ref>Bu sistem ilk kez Almanya'nın Hamburg kentindeki Hagenbeck Hayvanat Bahçesinde uygulanmıştır [http://www.hagenbeck-tierpark.de/startseite.html Resmi internet sitesi] {{De}} 29 Nisan 2013 tarihinde erişilmiştir</ref>
== Galeri ==
<gallery>
Dosya:Naarden kl.JPG|Hollanda Naarden'deki hendek
35. satır:
</gallery>
== Kaynakça ==
{{kaynakça|2}}
{{CommonsKat|Moats}}
| |||