Ferzende: Revizyonlar arasındaki fark

'''Hasenanlı Ferzende Bey'''<ref>Uğur Mumcu, ''Kürt Dosyası'', Tekin Yayınevi, 1993, [http://books.google.com.tr/books?id=EKhpAAAAMAAJ&q=%22Hasenanl%C4%B1+Ferzende%22&dq=%22Hasenanl%C4%B1+Ferzende%22&hl=tr&ei=yAS7TOn0DJCdcfjBgKwM&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA p. 140.]</ref> veya '''Ferzende Beg'''<ref>Susan Meiselas, Martin van Bruinessen, ''Kurdistan: in the shadow of history'', Random House, 1997, [http://books.google.com.tr/books?id=5UVtAAAAMAAJ&q=%22Ferzende+Beg%22&dq=%22Ferzende+Beg%22&hl=tr&ei=ASC8TIXeOdCeceT4gYkN&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA p. 142.] {{En icon}}</ref> (Kürtçe: ''Ferzende Begê Hesenî''<ref>Celal Sayan, ''La construction de l'état national turc et le mouvement national kurde, 1918-1938'', Presses universitaires du septentrion, 2002, [http://books.google.com.tr/books?id=Y1MtAQAAIAAJ&q=%22Ferzende+Beg%C3%AA%22&dq=%22Ferzende+Beg%C3%AA%22&hl=tr&ei=XQG7TP6vNMO3cNHs7bAO&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA p. 595.] {{Fr icon}}</ref>, ; ? - 1939; [[Kasr Hapishanesi|Kasr-ı Kaçar Hapishanesi]], [[Tahran]], [[İran]]), [[Hesenan|Hasenanlı]] aşiretine mensup olan [[Kürtler|Kürt]] kökenli [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] isyancı ve siyasetçi.

 

Ferzende annesi Asîye ve babası Süleymanê Ahmed'in oğlu olarak dünyaya geldi. [[Şeyh Said İsyanı]]'na katılıp [[Malazgirt]] bölgesinde savaştı. İsyanın başarısızlığından sonra 150 adamlarıyla birlikte İran'a sığındı. İran hükûmeti silahsızlaştırılmasını istedi. Fakat Ferzende bunu reddedince iki taraf arasında çalışma patlak verdi. Bu çalışmada [[Hasenanlı Halit]]'in oğullarından Şemseddin, Ferzende'nin babası Süleymanê Ahmed, [[Kolağası Kerem Bey]] ve Abdülbaki gibi savaşçılar öldürüldüler. Ferzende de bu çalışmada yaralandı.<ref>Mehmet Şerif Fırat, ''Doğu İlleri ve Varto Tarihi'', Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1983, p. 183.</ref> Hayatta kalanlar ise [[Simko]]'ın yanına sığındılar.

 

 

[[1927]] yılında Türkiye'ye geri dönüp [[Ağrı ayaklanmaları]]na katıldı. Hemen hemen bütün muharebelere ve sabotaj eylemlerine katıldı. 1930 yılında Kürtlerin [[Taşburun, Karakoyunlu|Taşburun]] saldırısı esnasında yaralandı ve isyanın bastırılmasından sonra sınırı geçerek İran'a sığınmak zorunda kaldı.

 

 

1931 yılında [[Maku]] civarında Fars (İran) Ordusu ile Kürtler arasında şiddetli çatışma yaşandığında<ref>Great Britain Foreign Office, ''British documents on foreign affairs: reports and papers from the foreign office confidential print. From the first to the second world war. Turkey, Iran, and the Middle-East, 1918-1939. The Allies take control, 1920-1921'', University Publications of America, 1985, ISBN 978-0-89093-603-0, [http://books.google.com.tr/books?id=alxtAAAAMAAJ&q=%22Maku+between+Kurdish+tribesmen%22&dq=%22Maku+between+Kurdish+tribesmen%22&hl=tr&ei=ckS6TJvHJpm0cKO4_bwM&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ p. 180.] {{En icon}}</ref> Albay Muhammed Ali Han'un komutasındaki 2 nci Azerbaycan Tuğayı bununla uğraştı ve takviye kuvveti olarak Tabriz ve Erdebil'den Albay [[Kalb Ali Han Nahçıvanski|Kalb Ali Han]]'ın komutasındaki birlikleri gönderildi.<ref>Robert Michael Burrell, ''Iran: political diaries, 1881-1965. 1931-1934'', Archive Editions, 1997, ISBN 978-1-85207-710-5, [http://books.google.com.tr/books?id=Cd5tAAAAMAAJ&q=%22with+reinforcements+from+Tabriz+and+ardabil%22&dq=%22with+reinforcements+from+Tabriz+and+ardabil%22&hl=tr&ei=bEq6TOfJHdDzccCLmf8M&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CC0Q6AEwAA p. 186.] {{En icon}}</ref> 25 Temmuz tarihinde, [[Çaldıran şehristanı|Çaldıran]]'ın [[Siyahçeşme]] civarında yaşanan çatışmada, Albay Kalb Ali Han öldürüldü ve Kürtler de başta [[İbrahim Heski]] ve onun kardeşleri olmak üzere üç ya da dört önderini kaybetti.<ref>Great Britain Foreign Office, ''ibid'', [http://books.google.com.tr/books?id=alxtAAAAMAAJ&q=%22including+Ibrahim+Agha+and+his+brother.%22&dq=%22including+Ibrahim+Agha+and+his+brother.%22&hl=tr&ei=Bki6TO2dK8Sece-EvbsM&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA p. 252.] {{En icon}}</ref> Ferzende de bu çatışmada yaralandı ve Fars (İran) güvenlik kuvvetleri tarafından yakalandı.

Bir yandan, [[1941]] yılında [[Osman Sabri]] iki yıl önce Ferzende'nin [[Hoy]]'daki hapishanede öldürülmüş olduğunu yazar.<ref>Osman Sebri, "Agirî", ''Hawar'', No. 36, 1941. {{Ku icon}}</ref> Öte yandan, [[Kör Hüseyin Paşa]]'nın oğlu Nadir Süphandağ'ın ikinci eşi olup Tehran'da dört yıl Ferzende'nin eşi Besra Hanım ile birlikte yaşamış olan Zarife Hanım'a göre ise, kendisinin [[1939]] yılında Türkiye'ye geri dönmesinden dört yıl önce Ferzende Kasr-ı Kaçar Hapishanesinde ölmüştür.<ref>Kemal Süphandağ, ''Ağrı direnişi ve Haydaranlılar'', Fırat Yayınları, 2001, p. 320.</ref>

 

{{Kaynakça}}