Atardamar: Revizyonlar arasındaki fark

Dolaşım sistemi hayatın devam etmesi için son derece önemli bir sistemdir. Tam olarak hücrelere oksijen ve besin taşınması fonksyonun yanısıra, karbondiyoksit ve atık ürünlerin taşınması, pH düzeyinin düzenlenmesi ve plazma, protein ve immün sistem akışkanlınğının sağlanması gibi fonksyonlar da vardır. Gelişmiş ülkelerde, başlıca iki ölüm sebeplerinden biri miyokard infarktüs ve kardiyak arresttir. Her ikiside damar sisteminin bozulması sonucu oluşan bir dururmudur. (Bkz Arterioskleroz)

 

Arter sistemi, dolaşım sisiteminin yüksek basınçlı kısmıdır. Arter basıncı kalp atışları sırasında değişiklik gösterir. Minimum basınca sistolik basınç, maksimum basınca ise diyastolik basınç denir. Bu basınç değişikliği herhangi bir atardamardan hissedilebilir. Arterler aynı zamanda kanın pompalanmasına yardım ederler. Arterler kanı kalpten vücuda taşırlar. Oksijenlenme için kanı akciğerlere taşıyan pulmoner arterler hariç, tüm arterler gerekli okisjeni kalpten dokulara doğru taşır.

 

Arterlerin anatomisi makroskopik anatomide, makroskopik seviyesinde ve mikroskop yardımıyla öğretilen mikroskopik olarak ayrılabilir.

 

İnsan vücudunun arter sistemi sistemik ve pulmoner olarak ayrılır.

 

Sistemik arterler oksijenlenmiş kanı kalpten vücüda taşıyan ve deoksijene kanı da kalbe taşıyan, kardiyovasküler sistemin bir parçasıdır.

 

Pulmoner arterler, kardiyovasküler sistemin bir parçası olan, deoksijene kanı kalpten alan ve oksijenlenmiş kanı kalbe geri gönderen pulmoner dolaşımın arterlerindendendir.

 

== Arter Tipleri ==

 

Pulmoner arterler vücuttan kalbe dönen kirli kanı oksijenlenmesi için akciğerlere taşıyan atardamarlardır.

 

Elestik rölatif bileşenlerine göre ve müsküler doku içinde olan tunica media yanı sıra büyüklüğü ve iç ve dış elastik lamina meydana getiren sistemik arterler müsküler ve elastik olarak iki alt kısma ayrılabilirler. Daha büyük arterler (10>mm çapında) genellikle elastiktir ve( 0,1–10 mm) den küçük olanlar kas yapısında olma eğilimindedirler. Sistemik arterler kanı besin alışverişi ve gaz değişimi için arteriollere ve sonra da kaplliere gönderir.

 

Aort temel sistemik arterdir. Valf kapağ üzerinde kalbin sol ventrikülünden direk olarak kanı alır. Sırayla aortun dallarının ve arterlerin dallarının çapları ard arda arteriollere dogru küçülür. Aortun ilk kalpalı dalları, kalp kası için kan sağlayan koroner arterlerdir. Bu aortik ark, yani brakiyosefalik arter, sol karotis ve sol subklavyen arterlerin kapalı dalları tarafından takip edilmektedir.

 

Arterioller arterlerin en küçük birimidir. Kalp kasının duvarındaki değişken kasılmayla kan basıncının ayarlanmasına yardımcı olurlar ve kanı kapillere taşırlar.

 

Kapiller dolaşım sisteminde değişimin olduğu önemli yerlerden biridir. Kapiller, gaz, şeker ve diğer besin çevre dokulara hızlı ve kolay difüzyon yardım etmek için küçük tek hücre çapındadırlar.

 

Kapillerin etrafında düz kas yoktur ve çaplar kırmızı kan hücrelerin çaplarından daha dardır. Bir kırmızı kan hücresi yaklaşık 7 mikrometre çapındadır ve kapiller ise sadece 5 mikrometere çapındadırlar. Bu yüzden kırmızı kan hücreleri kapillerden geçebilmeleri için bükülmek zorundadırlar.

 

Bu kapillerin küçük çapları, gaz ve besin değişimi için daha büyük yüzey alanı sağlar.

*Akciğerde, oksijen karbondioksit değişimi

*Dokularda, oksijen, karbondioksit, besin ve atık ürün değişimi

*Barsaklarda, besin emilimi, atık ürün atılımı

 

 

Sistemik arter basıncı, kalbin sol ventrikülünün kuvvetli kasılmasıyla elde edilir. (Bkz. Kan basıncı)

 

Zamanla, yüksek arteryel kan şekeri (Diabetes Mellitus), lipoprotein kolesterol ve basıncı, sigara kullanımı, ve diğer faktörler,, endotel ve damar duvarları bozulmasına yol açıyor ve ateroskleroza sebep oluyor.

 

 

Arter duvarındaki bir aterom ya da plak, lipit (kolesterol ve yağ asitleri), kalsiyum ve değişken miktarda lifli bağ dokusu içeren hücre enkazlarının aşırı dercede birikmesidir.

 

 

Antik Yunanlılar arasında, arterler trakea ya bağlı olan ve dokulara hava taşıması sorlumlulğunda olan ''hava tutucular'' olarak düşünülüyordu. Bu arterlerin boş bulunması ölüm sebebiydi.