|
==Yaşamı==
Dedesi Alaeddin bin Yusuf Babası İse Alaiye Begi Hüsameddin Mahmud olduğu söylenir. [[Hacı Bektaş-ı Veli]]’den sonra [[Bektaşîlik]] tarikâtının başına geçen [[Abdal Musa]]'ya bağlanarak [[tasavvuf]] yoluna girdi. [[Kaygusuz Abdal]], Bektaşî erkannâmesi üzerinde bazı düzenlemeler yaparak Bektaşîliğin ilk "erkannâmesini" hazırladı. Böylece Bektaşîlik Tarikâtı’nın ilk “tüzük yapıcısı” ''“Kaygusuz Abdal”'' olmuş oldu. [[Mısır]]'a giderek Bektaşîliği yaymaya çalıştı ve orada vefat etti.Alanya beyi oğlunu tekkeden kurtarmak ister ama Gaybi, Musa'dan ayrılmaz. Bey, Teke (Antalya) beyine başvurarak oğlunun kurtarılmasını ister. Teke beyinin gönderdiği ordu Musa'ya yenilir, Gaybi tekkede kalır.
Kırk yil orada hizmet etmis. Bektaşiliğin uluları arasına girmis. 1424–1430 yıllarında Rumeli'yi dolaşmış. Edirne, Yanbolu, Filibe ve Manastır’da bulunmuş. Daha sonra Hacca gitmis. Mısır’a gönderilerek kurduğu tekkeye şeyh olmuştur. [2]
“Şeyhi tarafından Mısır'a gönderilen Kaygusuz Abdal, orada bir tekke kurar. Bu tekke, İslam dünyasında büyük bir ün kazanır ve hastalarla başı dara düşenlerin sığınağı olur. Kaygusuz Mısır'da ölür. Türbesi, Kahire yakınlarında bulunan, bir mağarada olduğu söyenir. “[3] . Hatta bazı kaynaklar bu mağaranın Mukataam dağında bir mağara olduğunu ve oraya gömülmüş olduğunu belirtirler...
Menkıbelerin dışında baktığımız zaman Kaygusuz’un, bir eserindeki bir ibareden de hareketle 1397-98 yıllarında doğduğu ifade edilebilir.[4] Hayatı hakkında doğum ve ölüm yılları ve yerleri hakkında çok kesin bilgiler bulunmayan Kaygusuz’un menkıbelerde bahsedilen hayatı dışındaki hayatı hakkında kaynaklara ve belgelere dayalı bilgiler yoktur.
Eserlerinden de XV. yüzyılda yaşamış olduğu anlaşılan Kaygusuz’un Anadolu ve Rumeli'nin birçok yerlerini gezmiş ve iyi bir öğrenim görmüş olduğunu tahmin etmek zor değildir. Kaygusuz Abdal'in şiirlerinden anlaşıldığına göre iyi bir öğrenim görmüş, tasavvufu bütün ayrıntılarıyla öğrenmiş, özellikle İslam dini konusunda geniş bilgi edinmiştir.
Bin batmandan olsa kazan
Usta ger değil mi düzen
Hayranlık esince cana
Bengilik de gereg olur
dörtlüğüne dayanılarak esrar içtiğini söyleyenler vardır. 14. yüzyıl Anadolu'sunda esrar içmek "abdallar" arasında cok yaygın bir tutkuydu. Ancak, Mevlana’nın kimi şiirlerinden, Şems-i Tebriz’inin olduğu söylenen "Makalat" tan anlaşıldığına göre Mevlevilerde de esrar içimi yaygındı. Tasavvuf yolunu seçenlerin çoğunun esrara düşkünlüğü bilinmeyen bir olay değildir.
Ergene'nin köprüsü
Susuzluktan bunalmış,
Edirne minaresi
Eğilmiş su içmeğe
dörtlüğüne dayanılarak Edirne yörelerini dolaştığı sonucu çıkarılmaktadır. Burada geçen "Edirne minaresi" nden anlaşıldığına göre, o dönemde Edirne ilinde önemli camiler vardı, üstelik bir akarsu kıyısındaydı. Kaygusuz Abdal, adinin "Gaybi" olduğunu "Dolabname" adli uzun şiirinde söyler. [5]“ Kelebek buğday ekmiş Manisa ovasına “ derken Manisa ilini, baska bir yerde de, yine alayci, güldürücü bir tutumla:
Kertenkele derilmiş
Dile Kirim geçmege.
Dizesinden de anlaşılacağı kadarı ile bir çok yeri dolaşmış olduğu sonucu çıkmaktadır.
Kaygusuz Abdal’ın birkaç şiirinde kadından, birisinde açıkça karısından yakındığı görülür, buna dayanarak iyi bir evlilik geçirmediğini söyleyecek durumda değiliz. Alaycı, yerici, güldürücü dili kimi konularda güvenilir bir yargıya varmayı engelleri. Bu gibi dizeler söylemesine bakarak bu yöreleri gezdiği sonucunu da çıkarabiliriz.
Abdal Musa gibi halifesi Kaygusuz Abdal da Bektaşi edebiyatının kurucularından sayılır. “Kaygusuz Abdal, Bektaşî erkan namesi üzerinde bazı düzenlemeler yaparak Bektaşîliğin ilk "erkan namesini" hazırlamış, Bektaşîlik Tarikatı’nın ilk “tüzük yapıcısı” “Kaygusuz Abdal”olmuştur.” [6]
Kaygusuz Bektaşiler arasında çok saygı görmüş bir ozandır. “Hemen bütün Bektaşi tekkelerinde bulunan ve Kaygusuz'a ait olduğu kabul edilen bir resimde, bir yılan, bir akrep ve bir arslan, ayakları bine yatarak ona boyun eğmiş görünürmüş.”[7]
Yunus Emre'nin açtığı yolda yürümüştür. Hem aruz, hem de heceyle yazmıştır. Tasavvuf felsefesine yaslanan şiirlerinde ince bir alay görülür. Yobazlıkla hem sofuluğu nükteli bir anlatımla taslar. Tekerlemelerle beslenen temiz bir dili ve kıvrak, tatlı, özgün bir deyişi vardır. Birkaç şiirinde Serâyı, Miskin Serâyı, Kul Kaygusuz ya da Miskin Kaygusuz mahlasını kullanmıştır.[8]
Kaygusuz hem tasavvufla ilgili hem de halk şiirinin genel konuları ile ilgili şiirler yazmıştır. Tasavvufi şiirlerinin yanında tekerlemeleri, şathiyeleri (alaylı, iğneli ve şiirler) de önemli bir yer tutar. Yunus Emre’ye hayranlık duyan şair onun yolunda onun tarzında olan güzel şiirler yazmıştır.
Türküler com sitesinde Levni’nin Kaygusuz’un minyatürünü yaptığına dair bir ibare gördük, İşin aslını bilmediğimizden ve gerçekten de doğru ise okurlarımız için ilginç olabileceğini düşündüğümüzden bu ibareyi olduğu gibi almayı uygun bulduk. “XVIII yüzyıl minyatürcülerinden Levni'nin yaptığı güzel bir Kaygusuz minyatürü vardır
==Edebî üslûbu==
| 