Vikipedi

Makkabiler: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Edgarallanpoetic (mesaj | katkılar)
47 değişiklik
Bağlantısı olmayan madde isminde değişiklik yapıldı; bağlantı verildi.
Yunanca isim, okunduğu gibi Türkçe'de yazılır, Jonathan bu ismin bir uyarlaması, orijinal isim değil, isim Yonatan diye de okunmuyor, ismin orijinalinde peltek se var, Türkçe'de bunu t harfi yerine s harfiyle ifade etmeyi daha doğru buluyorum
15. satır:
|komutan1 = [[Matatyahu]]<br>
[[Yehuda Makkabi]] ([[Çatışmada ölüm|Ç.Ö.]])<br>
[[YonatanYonasan ApphusApfus]]<br>
[[Eleazar Makkabi]] ([[Çatışmada ölüm|Ç.Ö.]])<br>
[[Şimon HaTarsi]]<br>
43. satır:
==Ayaklanma==
[[Dosya:Judea Judas Makk.PNG|thumb|230px|Yehuda Makkabi önderliğinde İsrail]]
[[Dosya:Judea Jonathan Makk.PNG|thumb|230px|YonatanYonasan'ın fethi|right]]
[[Dosya:Judea Simon Makk.PNG|thumb|230px|Şimon'un fethi|right]]
''[[1. Makabeler]]'' kitabında anlatıldığına göre, Antiokus Yahudilerin dini ibadetlerini kısıtlayınca kırsal kesimden bir [[haham|rahip]] olan [[Hasmonean|Haşmonayim]] ailesinden [[Modiin]]li [[Matatyahu]], Yunan tanrılara ibadete karşı çıktığından [[Selevkos İmparatorluğu]]na karşı ayaklandı. Matatyahu, bir idole kurban sunmak isteyen [[Helenistik Yahudilik|Helenist Yahudiyi]] öldürdü. Beş oğluyla birlikte Yehuda'daki çöllere kaçtı. Matatyahu'nun ölümünden bir yıl sonra MÖ 166'da oğlu [[Yehuda Makkabi]], Yahudi muhaliflerden oluşan ordusuyla başta Helenist Yahudileri hedef alan [[gerilla]] hareketinde Selevkos hanedanlığına karşı zafer kazandı. Makkabiler, köylerdeki pagan altarları parçaladı, çocukları sünnet etti ve Yahudileri kanunlara uymaması için zorladı.<ref name=deLange/> Makkabi terimi [[İbranice]] "çekiç" kelimesinden türemiş olup Yahudi ordusu için kullanılmaktaydı.
 
Ayaklanma birçok çatışmayı da içinde barındırdı, Makkabi güçleri Suriye ordularına karşı gerilla taktikleriyle zafer kazandı. Muzaffer bir şekilde [[Kudüs]]'e giren Makkabiler [[Kudüs Tapınağı]]'nı kutsal yolla temizledi, geleneksel Yahudi ibadetini hizmete açtı ve [[YonatanYonasan Makkabi]]'yi Baş Rahip'liğe getirdi. Ayaklanmayı bastırmak için gönderilen Suriye ordusu Aniyokus'un ölümüyle geri döndü. Kumandan Lusias, Suriye içişleriyle meşgul olduğu için politik uzlaşma sağlayıp dini özgürlüğü geri getirdi.
 
[[Hanuka]] bayramı, Yehuda Makkabi'nin Selevkoslara karşı kazanılan zafer karşısında Tapınağın tekrar adanmasının kutlanışıdır. Rabbinik geleneğe göre, Tapınak'taki [[Menora]]yı yakmak için bir günlük yağ kalmıştı ve daha fazla yağın tedarik edilebilmesi için sekiz gün gerekiyordu; menoradaki bir günlük yağ, yeni yağ tedarik edilene kadar mucizevi bir şekilde sekiz gün boyunca yanmıştır.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Talmud/shabbat2.html ''Talmud'', Tractate Shabbat]</ref>
55. satır:
Tapınağın tekrar adanmasından sonra Makkabi destekçileri savaşa devam edip etmeme konusunda ikiye bölündüler. [[1. Makkabiler]] kitabında, Matatyahu önderliğindeki ayaklanmanın sebebi dini özgürlük elde etmek ve Selevkos baskısına son vermek olarak gösterilmekteydi. Fakat, Makkabiler ne kadar güçlü olduklarını görünce ayaklanmaya ve Yahudilerin yaşadığı toprakları fethetmeye veya oradaki Yahudi olmayanların dinini değiştirmeye devam etmek istediler. Bu tartışma [[Alexander Jannaeus]] hakmiyetindeki [[Hasmonean]] monarşisinde alevlenince [[Farisiler]] ve [[Sadukiler]] olarak halk iki gruba ayrıldı.<ref>Cohen, Shaye J.D., ''From the Maccabees to the Mishnah'' (Second Edition. Westminster John Knox Press, 2006)</ref> Savaşın devam etmesi gerektiğini savunan zümrenin lideri Yahuda Makkabi'ydi.
[[Dosya:Koeln st andreas Machabaeerschrein.jpg|thumb|150px|left|Makkabiler zamanına ait olduğuna inanılan kalıntılar. Aziz Andrew Kilisesi, Köln, Almanya.]]
MÖ 160'da bir çatışmada ölen Yehuda Makkabi'nin yerine, hali hazırda Baş Rahip olan kardeşi YonatanYonasan Makkabi geçti. YonatanYonasan yabancı devletlerle anlaşmalar imzalayınca dini özgürlük isteyen grupla daha büyük güç isteyen grup arasındaki ayrılık daha da belirginleşmeye başladı.
 
MÖ 142'de, YonatanYonasan, Selevkos tahtı talibi [[Diodotus Trifon]] tarafından öldürülünce başa Matatyahu'nun son oğlu [[Şimon Makkabi]] geçti. Şimon, Selevkos kralı [[II. Nikator Demetrius]]'a desteğini sununca Demetrius Makkabiler'den vergi almayı kesti. Şimon, [[Yafa|Yoppa]] limanını ve Gezer kalesini fethetti, Kudüs'teki Akra garnizonunu kovdu. MÖ 140'da, rahipler kurulu, liderler ve ihtiyarlar tarafından baş rahip, ordu kumandanı ve İsrail'in hakimi olarak tanındı. Bu bildirgeleri [[Haşmonayim Krallığı]]nın temelini oluşturdu. Yakın bir zaman sonra [[Roma Senatosu]] Haşmonayim Krallığıyla ittifakını yineledi ve doğu Akdeniz'deki müttefiklere aynı şeyi yapması emrini verdi. Her ne kadar Makkabiler özerklik kazandıysa da Selevkos İmparatorluğu'nun bir bölgesi olarak kalmaya devam etti, bu da, II. Demetrius'un kardeşi [[VII. Antiokus Sidetes]]'e asker tedarik etme konusunda Makkabileri hükümlü kılıyordu. Şimon, topraklardan feragat etmeyi reddedince Antiokus zorla ele geçirdi.
 
MÖ 134'te, Şimon, damadı Ptolemy tarafından öldürülünce yerine baş rahip ve kral olarak oğlu [[Yohanan Girhan]] geçti. Antiokus, Judea'nın tamamını fethetti fakat Tapınağa ve Yahudi ibadetine karışmadı. Judea, Antiokus'un MÖ 129'da ölmesiyle Selevkos hakimiyetinden kurtuldu.<ref name=deLange/>
102. satır:
*[[Yona Gadi]]
*[[Yohanan Girhan]]
*[[YonatanYonasan ApphusApfus]]
*[[Yehuda Makkabi]]
*[[Matatyahu]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Makkabiler" sayfasından alınmıştır