1927 Adana Demiryolu Grevi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
|||
2. satır:
== Arkaplanı ==
[[Türkiye Cumhuriyeti]]’nin ilan edilmesinden sonra tren hatlarının mülkiyete devlete geçmişse de Mersin – Nusaybin hattının işletmesi merkezi Fransız mandasında bulunan [[Suriye]]’deki [[Halep]] şehrinde bulunan bir Fransız şirketi tarafından işletilmekteydi. O dönemde hat sadece yolcu taşımacılığı değil yük taşımacılığı için kullanılmaktaydı. Ancak hattın yabancı bir firma tarafından işletilmesi bağımsızlığını yeni kazanan ülkede durumu daha da karmaşıklaştırmaktaydı.
== Grev ==
Adana’daki demiryolu mensubu depo işçilerinin maaşlarının ödenmemesi üzerine patlak veren huzursuzluklar tüm hat boyunca demiryolu işçilerine yayılmıştır. İşçi temsilcileriyle Fransız şirket yetkililerinin görüşmelerinden de sonuç çıkmayınca 10 Ağustos 1927 günü tüm hat boyunca grev yapılmaya başlanır.<ref>1927 Adana Demiryolu Grevi s.38</ref> Grevin ilk başlarında Bayındırlık Bakanı [[Behiç Erkin|Behiç Bey]]’in görüşmelere dahil olması, kendisinin [[Kurtuluş Savaşı]] boyunca demiryollarından sorumlu olması nedeniyle işçiler tarafından olumlu karşılansa da hükümet sorunu çözecek adımlarda bulunmamıştır. Bu sırada firma zorla tren seferlerini yapmaya çalışmış, polis ve askerler hattın açılması için baskı yapmış, grev kırıcı işçileri çalıştırmaya gayret göstermiş ancak işçilerin kararlılığı karşısında geri adım atmıştır. Greve Kurtuluş Savaşı kahramanlarından [[Kara Fatma]] da destek vermiş, işçilerin hanımlarını grev için örgütlemiştir.
== Türkiye Komünist Partisinin etkisi ==
1920 yılında [[Bakü]]
▲1920 yılında [[Bakü]]’de kurulan ve Kurtuluş Savaşına destek vermek istemesine rağmen kovuşturmaya uğrayan ve liderleri<ref>[[Mustafa Suphi]] ve beraberindeki 14 yoldaşı 28 Ocak 1921 gecesi Karadeniz'de öldürülmüştür.</ref> öldürülen [[Türkiye Komünist Partisi (1920)|Türkiye Komünist Partisi]] greve dahil olmuştur. Çok az sayıdaki kadrosu grevin başlatılması, sürdürülmesinde yararlılık göstermiş, grevin başarısız olabileceği durumlarda müdahalelerde bulunmuştur. Ancak gerek Adana ilindeki yetersiz örgütlenme gerekse yeraltındaki Merkez Komite ile haberleşme sıkıntıları nedeniyle parti greve tam anlamıyla yön verememiştir. Ayrıca parti kadroları sürekli polis baskısı altında olduğundan yeterli örgütlenmeyi gerçekleştirememiştir. Daha sonra TKP Genel Sekreteri olacak olan [[İsmail Bilen (siyasetçi)|İsmail Bilen]] de greve dahil olmuştur.<ref>[http://tkp-online.org/2-makaleler/49-i-bilen-yoldasn-ansn-yasatmak.html İlgili makale] 1 Ocak 2012 tarihinde erişilmiştir</ref>
== Değerlendirme ==
Türkiye Cumhuriyeti’nin daha ilk yıllarında yapılan ve etkisi hissedilen grev işçi sınıfı için önemli derslerle doludur. Demiryolu işçisi bu anlamda sınıfının en ileri unsurlarından birisi olarak değerlendirilebilir.<ref>[http://www.demiryolis.org.tr/pg_30_tarihce.html Demiryoliş Sendikası], 29 Nisan 2010 tarihinde erişilmiştir.</ref> Grev sayesinde işçilerin hükümetin aldığı tavırla eğilimi daha iyi görülmüştür. Bunun yanı sıra Adana ili esnafı ve tacirleri yük taşımacılığı yapan yabancı bir şirketinin varlığını kabul etmeyerek işçilerden yana tavır göstermiştir. [[Lozan Antlaşması]] sonrası Fransa ile yeniden kurulan ilişkileri zedelemek istemeyen hükümet ise demiryolu firmasından yana taraf almıştır. Ayrıca bu grev üretimdeki iş bölümüne bakılmaksızın memur, işçi ve yarı zamanlı işçilerin ortak gerçekleştirdikleri bir eylem olması bakımından da önemlidir.<ref>[http://www.sendika.org/yazi.php?yazi_no=9423%92de 24 Ocak 2007 tarihli Yüksel Akkaya makalesi], sendika.org, 29 Nisan 2010 tarihinde erişilmiştir.</ref>
== Konuyla ilgili yazılan eser ==
Konuyla ilgili çok az sayıda yazılı eser bulunmaktadır. Birincil kaynak [[Osmanlıca]] olan ve TKP üyelerinden Alaaddin tarafından yazılan 47 sayfalık el yazmalarıdır. Günlük şeklinde yazılan bu el yazmaların tarafsızlığının şüpheli olduğundan ve o dönemde parti içinde çeşitli kopuşlar yaşandığından dolayı konuyla ilgili tarafsız diğer belge ve bilgilerin ortaya çıkartılması gerekmektedir. Dönemin Adana valisi olan [[Müştak Lütfi Gürsan|Müştak Bey]]{{fact}} ile de bilgi sınırlıdır.
* 1927 Adana Demiryolu Grevi, Derleyen: Şeyda Oğuz, TÜSTAV Yayınları, Mayıs 2005
Satır 28 ⟶ 23:
* [[Bağdat Demiryolu]]
[[Kategori:
[[Kategori:1927'de siyaset|Adana Demiryolu Grevi]]
[[Kategori:1927'de Adana|Demiryolu Grevi]]
| |||