Tümülüs: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k 85.104.69.84 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Addbot tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi. |
|||
1. satır:
[[Dosya:Ο_τύμβος_(Τούμπα)_του_βασιλέα_Μίδα_της_Φρυγία_στο_Γόρδιον.jpg|thumb|Midas tümülüsü, Gordiyon]]
[[Dosya:Evessen Tumulus 2.jpg|thumb|100px|right|Evessen Tümülüsü]]
'''Tümülüs''' ''(tr:[[Höyük]] veya Kurgan)'' [[Latince]] bir sözcük olup (çoğulu tümüli), bir mezar ya da mezarlık içeren, toprak yığılarak oluşturulmuş tepeciklere verilen addır. Höyük ve kurgan (Orta Asya'da) da denilen tümülüs yapma geleneğine sahip ulusların sayısı fazla değildir. Bunlara en çok [[Anadolu]]'da, [[Trakya]]'da, [[Orta Asya]]'da, [[Rusya]]'da ve [[Meksika]]'da rastlanır.
[[Traklar]]'ın mezarları bu şekildedir. Trakya'nın en görsel anıtları tümülüslerdir. Trakya'nın tek düze doğal yapısını süsleyen ve ona bir hareketlilik getiren tümülüslerin tam bir envanteri çıkartılmamıştır. Genel olarak mezarın üzerine yapılan her türlü yükselti tümülüs olarak adlandırılsa da, yapıldıkları döneme, tepenin ve mezar odasının biçimine, niteliğine, ölünün gömülüş şekline göre mezar tepelerinin değişen geniş bir çeşitlenmesi vardır.
Mezarın yerini bir tepe ile belirleme geleneğinin bilinen ilk örnekleri Avrasya steplerinde, MÖ 4. binyılın başlarına aittir; kurgan olarak da adlandırılan bu mezar tepelerinin altında, ölü basit bir çukur ya da ahşap bir odaya yerleştirilmiştir. Bu geleneğin, steplerden gelen etki ile, Trakya'ya ilk olarak MÖ 3. binyıl içinde girdiği bilinmektedir. Trakya'nın Tunç çağ mezar tepeleri, daha sonraki dönemlerin tümülüslerine göre daha basık ve yayvan, çoğu kez de 2-3 m yüksekliğindeki tepeciklerdir; ancak Bulgaristan' da ender olarak yüksekliği 7 metreyi bulanlar da vardır. Tepelerin dolgularının toprak değil taş oluşturduğundan, bunlan "[[Taşlıtepe]]" olarak tanımlamaktayız. Bu tür mezar tepelerinde ölü, tepenin altındaki bir çukura, ve çoğu kez uzun olarak yatırılarak gömülmüştür. Tepenin değişik kesimlerinde münferit mezarlara da rastlanır. Taşlıtepeler tek olabilecekleri gibi, bazen tümülüs mezarlığı gibi, sayıları 30'u bulan topluluklar da oluşturabilir.
İlk [[Demir Çağ]]'dan itibaren mezar tepeleri daha sivri ve konik bir biçim almış, dolgularında taş ile birlikte killi toprak da kullanılmıştır. Demir Çağı'nın ilk kısmına tarihlenen mezar tepelerinde gene ayrı bir mezar odası yoktur; ölü toprağa açılmış ve ahşap ile kaplanmış bir odanın içine yatırılmıştır. Orta Demir Çağı'ndan itibaren mezar odası ya da taş lahidi olan gerçek tümülüsler görülmeye başlar. Bu tür tümülüsler için genellikle uzaktan görülebilen sırt ve yamaçlar tercih edilmiştir İkili ya da üçlü tümülüsler yaygın olmakla birlikte, tümülüs mezarlığı şeklinde sayıları dokuz ile otuzaltı arasında değişen gruplara da rastlanmaktadır. toplu tümülüs mezarlıklarının, daha eski bir kutsal alanın üzerinde yer aldığı görülmektedir.
[[Bintepe]]'deki [[Alyattes]]'in tümülüsü ile [[Nemrut Dağı]]'ndaki tümülüs Anadolu’nun bilinen en büyük tümülüsleri arasında yer alır. [[Frigya]]lılara ait tümülüsler de olmakla birlikte tümülüs yapımı daha çok [[Lidya]]lılar'da önem kazanmıştır. Aynı bölgede 100 Lidya tümülüsüne rastlanmıştır. Anadolu'nun en büyük tümülüsü olan Alyattes’inkinde 16 tonluk taş bloklar kullanılmıştır. Şamanist Türk ve Moğol boylarında ayrıca, Dünya Dağı’nı temsilen, “oba” adı verilen, taş yığınlarından kurgan (yapay tepe) oluşturma geleneği çok yaygındır. ▼
▲[[Bintepe]]'deki [[Alyattes]]'in tümülüsü ile [[Nemrut Dağı]]'ndaki tümülüs Anadolu’nun bilinen en büyük tümülüsleri arasında yer alır. [[Frigya]]lılara ait tümülüsler de olmakla birlikte tümülüs yapımı daha çok [[Lidya]]lılar'da önem kazanmıştır. Aynı bölgede 100 Lidya tümülüsüne rastlanmıştır. Anadolu'nun en büyük tümülüsü olan Alyattes’inkinde 16 tonluk taş bloklar kullanılmıştır.
== Ayrıca bakınız ==
* [[Megalit]]
* [[Höyük]]
* [[Kurgan]]
[[Kategori:Höyükler]]
[[Kategori:Avrupa arkeolojisi]]
[[Kategori:Amerika arkeolojisi]]
| |||