Vikipedi

Kambriyen Patlaması: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Endernafi (mesaj | katkılar)
2 değişiklik
k bir önceki değişiklikteki yazım hatası düzeltildi: sayılabileck -> sayılabilecek
Değişiklik özeti yok
1. satır:
[[Dosya:Opabinia BWBW2.jpg|thumbküçükresim|''[[Kambriyen dönem]]inin ortalarında (518 milyon yıl önce) yaşadığı düşünülen "Opabinia" regalis''adlı hayvan.]]
'''Kambriyen patlaması''', veya[[Kambriyen '''kambriyumdönem]]in patlaması'''başlangıcında (yaklaşık 542 milyon yıl önce) [[KambriyenDünya]]'in başlangıcındadaki canlı çeşitliliğindekiçeşitliliğinde yaşanmış ani artıştır. [[Patlama]]danPatlamadan kasıt canlı sayısındaki hızlı artıştır.
 
İlk canlıların ortaya çıkışı olan 3.6 milyar yıl öncesinden, 542 milyon yıl öncesine kadar geçen yaklaşık 3 milyar yıllık bir süreçte —ki bu süre [[Dünya]] tarihinin yaklaşık %67'sini kapsar— [[Dünya]]'daki canlı çeşitliliği mikroskobik boyuttaki tek hücreli canlılardan öteye geçememiştir. Fakat 542 milyon yıl öncesinden itibaren canlı çeşitliliğinde hızla bir artış yaşanmaya başlamıştır. Öyle ki 542 milyon yıl önce başlayan bu hızlı süreç sırasında gezegende bitkiler, hayvanlar ve mantarlar gibi gözle görülebilir canlı türleri ortaya çıkmıştır ve 542 milyon yılda —yani [[Dünya]] tarihinin yaklaşık %12'lik bir zaman diliminde— bu canlılık günümüz haline kadar evrimleşmiştir. Kambriyen'in başlangıcından sonraki 20 milyon yıl ([[Dünya]] tarihinin %0.4'ü) içerisinde günümüzdeki [[filum]]ların (hayvan şubelerinin) neredeyse hepsi bu kısa zaman diliminde ortaya çıkmıştır.<ref>[http://www.nature.com/nature/journal/v484/n7394/full/nature10969.html Nature.com]</ref><ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Cambrian_explosion Cambrian Explosion, Wikipedia]</ref>
Kambriyen, yeryüzü yaşamı için bir dönüm noktasıydı. Yaşamın ortaya çıkışından Kambriyene kadar geçen yaklaşık üç milyar yıllık süreç içinde yaşam hücresel düzeyde pek çok gelişme kaydetti; fakat, bu gelişim bakterilerden, bir ve çok hücreli alglerden öteye geçemedi. [[Geç Proterozoik]]te başlayan hayvanların gelişimi ve çeşitlenmesi, Kambriyene damgasını vuran en önemli olaydı. Kambriyenden hemen önce [[Neoproterozoik|Neoproterozoiğin]] sonunda en ilkel biçimleriyle ortaya çıkan hayvanlar, [[Erken Kambriyen]]in sonuna kadar geçen jeolojik boyutlarda kısa sayılabilecek bir zaman dilimi içinde ortaya çıkarak çeşitlendi. Tartışmalara karşın "''Kambriyen patlaması''" olarak adlandırılan bu olayın sonunda, yaklaşık 25 milyon yıl içerisinde, bilinen hayvan şubelerinin neredeyse hemen hepsi ortaya çıktı.
 
[[Dosya:Opabinia smithsonian.JPG|küçükresim|Opabinia'nın fosili.]]
[[Dosya:Marrella (fossil).png|küçükresim|Yine [[Kambriyen dönem]]inin ortalarında yaşadığı düşünülen "Marella" adlı hayvanın fosili.]]
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.ijdb.ehu.es/web/contents.php?vol=47&issue=7-8&doi=14756326 The Cambrian "explosion" of metazoans and molecular biology: would Darwin be satisfied?]
Satır 9 ⟶ 11:
* [http://www.pnas.org/cgi/content/full/97/9/4426 The Cambrian "explosion": Slow-fuse or megatonnage?]
* [http://www.bbc.co.uk/radio4/history/inourtime/ram/inourtime_20050217.ram The Cambrian Explosion] - ''In Our Time'', ''BBC Radio 4'' broadcast, 17 Şubat 2005
 
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
 
{{jeoloji-taslak}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kambriyen_Patlaması" sayfasından alınmıştır