Kütahya-Eskişehir Muharebeleri: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
ara başlıklar, geri çekilme nedenleri ve başkumandanlık tartışmaları eklendi |
||
27. satır:
{{Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi}}
[[Dosya:Kioutaxeia.jpg|thumb|200px|[[Kütahya]] civarında Yunan birlikleri]]
10 Temmuz 1921 ile 24 Temmuz 1921 tarihleri arasında [[Yunanistan]] ile [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|Ankara Hükûmeti]] ordusu arasında gerçekleşen muharebe. Muharebeyi kaybeden Ankara hükûmeti kuvvetleri [[Sakarya Nehri]]'nin doğusuna çekilmek zorunda kaldı. [[Yunanlılar]], [[Aslıhanlar]] ve [[Dumlupınar]] Muharebeleri ile Kütahya-Eskişehir Muharebeleri arasındaki üç aylık zaman içinde, [[Anadolu]]'daki kuvvetlerini 11 [[tümen]] ve 1 süvari [[tugay]]ına çıkartarak daha da güçlenmiş bir durumda 10 Temmuz 1921'de [[Bursa]]-[[Eskişehir]]; Bursa-[[Tavşanlı, Kütahya|Tavşanlı]]-[[Kütahya]]; [[Uşak]]-Dumlupınar-[[Seyitgazi]] istikametlerinde üç ayrı koldan taarruza geçtiler.
Satır 41 ⟶ 43:
Komutayı ise, o zamana kadar Garp Cephesinin başında olan İsmet Paşa yerine bizzat Mustafa Kemal Paşa ve Fevzi Paşa ele aldı. Askerliğin gereği bunu gerektiriyordu ve sür'atle yerine getirilmeliydi. 19 Temmuz günü [[Eskişehir]] de düşünce, [[Fahrettin Altay|Fahrettin Bey]] komutasındaki 5. Süvari Grubu ve 1. Gruba bağlı Türk birlikleri Sakarya Nehrinin doğusuna çekildi. [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]], 3 Ağustos 1921'de [[İsmet İnönü|İsmet Paşa]]'yı [[Genelkurmay Başkanlığı]] görevinden azlederek, aynı zamanda [[Başbakan]] ve [[Milli Savunma Bakanı]] da olan [[Fevzi Paşa]]'yı bu vazifeyle de görevlendirdi. Aynı zamanda Meclis Başkanı [[Mustafa Kemal Paşa]]'yı [[Türk Ordusu]] [[Başkomutan]]lığı'na atadı.
==Geri Çekilmenin Nedenleri==
Hatırı sayılır büyüklükte ülke topraklarının Yunanlılara terk edilmesi anlamına gelen bu durum Yunanlıları ümitlendirirken, [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]]'de tedirginlik yaratmıştı. [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]] tarafından Başkomutanlığa getirilen Mustafa Kemal Paşa, ordu ile ilgili tüm yetkileri meclis oylaması sonucu kendi üzerine aldı ve "[[Tekalif-i Milliye]]" emirlerini çıkarttı. Arkasından da tarihte o ana kadar benzeri görülmemiş bir savaş biçimi olan, Türk milletinin "Topyekün Savaş"ını başlattı. ▼
Atatürk, Nutuk’ta <ref> Nutuk'ta ''Sakarya Meydan Muharebesi'' yan başlıklı bölümde bu konu anlatılmıştır. </ref> orduların Sakarya’nın doğusuna çekilmesini zorunlu kılan nedenleri iki başlık altında ifade eder. İlk neden, iki ordu arasındaki “kuvvet, vesait ve şerait nispetsizliği" olarak görülür. Buna göre insan, tüfek, makinalı tüfek ve top sayısı itibariyle Yunan ordusu Türk ordusuna göre daha üstündü. Sakarya’nın doğusuna çekilmek suretiyle Yunan ordusu “hareket üslerinden uzaklaşacak ve yeniden menzil hatları tesisine mecbur olacak”tır. Böylece Türk ordusu toplu halde daha elverişli koşullar altında savaşmak imkanı bulacaktı. Bu geri çekilmenin en büyük maddi etkisi Eskişehir gibi önemli bir mevkiyi düşmana terk etmek, en büyük manevi etkisi ise bundan dolayı oluşan moral bozukluğudur.
==Başkumandanlık Tartışmaları==
Geri çekilme üzerine "ordu nereye gidiyor" söylemleri belirdi ve Mustafa Kemal'in ordunun başına geçmesi gerektiği düşüncesi Meclis'e hakim oldu. Bir grubun düşüncesi ordunun zaten yenilmiş olduğu ve Mustafa Kemal'in olası yenilgilerle yıldızının söneceğine dair inançtı. Diğer bir grup ise durumun vehameti karşısından gerçekten zaferin tek çıkış noktasının Mustafa Kemal'in başkumandanlığı olduğunu öne sürüyordu. Bu tartışmalar içinde 4 Ağustos 1921 tarihli gizli oturumda Mustafa Kemal bir takrir (önerge) sunmuş ve görevi bir şartla kabul etmiştir: Bu şart "Türkiye Büyük Millet Meclisinin haiz olduğu salâhiyeti, filen istimal etmek"tir. Tartışma yaratan iki husus vardı: 1. Başkumandanlık payesi yerine başkumandan vekili payesi verilmesi, 2. Meclisin yetkilerinin devredilmemesi. 5 Ağustos tarihine sarkan tartışmalar sonucunda Meclis 13 red oyuna karşı 169 kabul oyu ile başkumandanlık görevini Mustafa Kemal Paşa'ya tevcih etmiştir: "Başkumandan; ordunun maddî ve manevî kuvvetini azamî surette tezyid ve sevku idaresini bir kat daha tarsin hususunda Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin buna müteallik salâhiyetini Meclis namına filen istimale mezundur." Böylece Mustafa Kemal'in her emri kanun niteliğine bürünmüştür. Başkumandan olarak ilk görev değişikliği, Fevzi Paşa'nın yalnız Genel Kurmal işleriyle ilgilenmesini sağlamak için Milli Savunma Bakanlığı görevine Dahiliye Vekili Refet Paşa'yı getirmek ve Fevzi Paşa'yı da Genel Kurmay Başkanı yapmak olmuştur. Fevzi Paşa daha önceden hem Milli Savunma Bakanı hem de Genel Kurmay Başkanlığı görevini üstlenmekteydi. <ref> 5 Ağustos 1337 (1921) TBMM Gizli Celse Zabıtları, </ref>
▲
Kütahya-Eskişehir muharebelerinde iki önemli durum dikkati çekmektedir. Birincisi; Yunan Bursa grubunun geç harekata başlaması sebebiyle Batı Cephesi Komutanı [[İsmet İnönü|İsmet Paşa]]'nın birliklerin kullanılmasında tereddüte düşmesi neticesi ortaya çıkan ağır yenilgidir. İkincisi ise; birliklerin yaya olmaları sebebiyle iç hat manevrasının sağladığı avantajlardan istifade edilememesidir.{{Kaynak belirt}}
==Kaynaklar==
| |||