Çağatay Hanlığı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k düzen |
|||
36. satır:
|bayrak_ardıl4 =
|ardıl5 =
|bayrak_ardıl5 =
|bayrak =
|bayrak_altyazısı =
|bayrak_bağlantısı =
|bayrak_türü =
|arma =
|arma_altyazısı =
|arma_bağlantısı =
|sembol_türü =
|harita = Chagatai Khanate map en.svg
|harita_altyazısı =
|başkent = [[Almalık]], [[Karşi]]
|sürgündeki_başkent =
|latd = |latm = |latNS = |longd = |longm = |longEW =
|slogan =
78. satır:
|vekil_yılları3 =
|vekil_yılları4 =
|vekil_unvanı =
|yasama_organı =
84. satır:
|meclis_türü1 =
|meclis2 =
|meclis_türü2 =
|istatistik_yılı1 =
110. satır:
Çağatay Han'ın 1241'de ölümünden sonra Çağatay Hanlığı merkezi Moğol devletine karşı mücadeleye girişti. Çağatay'ın torunu [[Algu]], [[Kubilay Han]] ile [[Arik Böge]] arasındaki taht mücadelesinin yol açtığı iktidar boşluğundan yararlanarak [[Harezmşahlar]], Batı Türkistan ve Afganistan'ı da sınırlarına kattı. 1266’da tahta çıkan [[Mübarekşah]], İslam dinini kabul eden ilk Çağatay hanı oldu. Ondan önceki Çağatay hükümdarları [[Şamanizm]] inancını benimsiyorlardı.
Çağatay Hanlığı en parlak dönemini [[Kebek Han]]’ın yönetiminde (1318-26) yaşadı. Kebek Han göçebe hayatını bırakıp Karesi'de sarayı yaptırarak yerleşmiş, Çağatay ekonomisi gelişmiş ve ilk Çağatay parası [[Kebek]]<ref>[http://www.mongoliancoins.com/pictures_popup.php?images/Coins_of_mongol_Empire/CH.kibak_671.jpg Chaghatayid coins]</ref> i basıldı. Bu yerleşme ve şehirlileşme ile birlikte din açısından İslamlaşma ve dil açısından Türkleşme yaşanmıştır. Ancak bu durum boylar arasındaki siyasi çatışmanın sebebi yaratılmıştır.
Aslında Çağatay Han döneminde İslam'ın dinî alışkanlıkları yasaklanmıştır. Fakat [[Kara Hülâgu]]'den sonraki Hanlar [[Orta Asya]]'nın çoğunluğunu oluşturan [[müslümanlar]]a barışık davranmaya başlamıştır. [[Mübarek Şah]] müslüman olduysa da kendisinden sonraki Hanlar Kebek Han'a kadar [[Budist]] idi. Moğol Hanların ciddi İslamlaşması ise [[Tarmaşirin]]'nin İslam'ı kabul etmesinden sonra yaşanmıştır.
Bu dönemde Maveraünnehir'de oturan ve kent kültürüne alışarak Türkleşmiş Batı Çağatay Hanlığı bünyesindekiler kendineline "Çağataylı" olarak hitap etmeye başlamıştır. Bu dince İslamleşmiş dilce Türkçeleşmiş "Çağataylı"lar bazı tarihçişler tarafından [[Çağatay Türkleri]] ve kullandıkları dili de [[Çağatayca]] olarak adlandırılmaktadır.
Bu "Çağataylı"lara karşın doğuda [[İli Nehri|İli]] vadisi ve [[Tanrıdağı]] kuzeyinde göçebe hayvancılığını sürdürmüş boylar kendilerine "Moghul (Moğol)" olarak hitap ederek Moğol kültürününden gururu duymaya devam etmişler ve Moğolluğunu yitirmiş "Çağataylı"lara "Karaunas (Melez)" diyerek aşağılamıştır. "Çağataylı"lar ise "Moghul"lara "Çete" diyerek aşağılamıştır.
Bu durumda Tarmaşirin'den sonraki Çağatay Hanlığı, Duva Han'ın oğullarının güç mücadelesinin sahnesi olmuş ve 1340'dan sonra [[Pamir Dağları]]nın doğusunu yöneten [[Doğu Çağatay Hanlığı]] ile batısını yöneten [[Batı Çağatay Hanlığı]] olmak üzere ikiye bölünmüştür.
Doğuda tahta çıkan [[Tuğluk Timur]] (1359-70) batı bölgesini ele geçirerek Çağatay topraklarını yeniden birleştirdi. Çağatay Hanlığı Altıshahr<ref>''Altıshahr''; güney Sincan'da [[Hotan]], [[Yarkent]], [[Yengisar|Yengihisar]], [[Kaşgar]], [[Aksu]], ve [[Uçturfan İlçesi|Uçturfan]]'dan oluşan altı şehirler.</ref> ([[Yarkand Hanlığı]]), Moghulistan ve Uyguristan gibi üç bölgeden oluşmuştur.
Bu sırada Doğu Çağatay kökenli Barlas boyundan [[Timur]], hanlık için bir tehlike olarak belirmeye başlamıştı. Çağatay Hanlığı’na bağlı Semerkant emirinin hizmetinde bulunan Timur, önce [[Semerkant]]’ı, sonra Çağatay topraklarını ele geçirdi.
Çağatay Hanlığı böylece yıkılmasına karşın, Çağataylılar 17. yüzyıl sonlarına kadar varlıklarını sürdürdüler.
== Notlar ==
{{Reflist}}
== Kaynakça ==
* Svat Soucek, ''A History of Inner Asia'', Cambridge University Press (Februar 2000) ISBN 978-0-521-65704-4 {{en}}
| |||