Amorium: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k bağlantı düzenlemesi |
|||
1. satır:
{{Coord|39.020439|N|31.289145|E|source:dewiki_region:TR_type:landmark|format=dms|display=title}}
[[Dosya:Frigya ve antik kentler2.JPG|thumb|Amorium Bölgesi, Emirdağ, Afyonkarahisar]]
'''Amorium''', [[Afyonkarahisar]] ilinin sınırları içinde, [[Emirdağ]] ilçe merkezine 13
== Yeri, önemi ve yürütülen kazılar ==
Eski Yunanca ve Ortaçağ Yunancasında 'Amorion' şeklinde anılagelmiştir. Arap/İslam kaynaklarında "Ammuriye" ya da "Amuriye" şeklinde geçer. Amorium höyüğünün yamacında bugün [[Hisarköy]] bulunmaktadır. Arkeolojik alanda bilimsel kazı çalışmaları 1988 yılında Oxford Üniversitesi’nden Prof. R. Martin Harrison tarafından başlatılmıştır. 1993 yılından bu yana [[New York]] Metropolitan Sanat Müzesi'nden [http://www.metmuseum.org The Metropolitan Museum of Art] Dr. Chris Lightfoot başkanlığında uluslararası bir ekip tarafından yürütülmektedir.
Her ne kadar cazip bir düşünce olsa da, kentin ismi, muhtemelen, 'amor' (aşk) kelime kökünden kaynaklanmamakta, daha ziyade ilkçağ Hint-Avrupa kavimlerinin dilinde 'anne' anlamına gelen (ve varlığını bugüne kadar sürdürmüş) 'ma' kelime kökü ile bağlantılandırılmaktadır. Bu da bizi, kentin daha başlangıcından itibaren, Anadolu Ana Tanrıça kültü ile ilişkili olduğuna sonucuna götürmektedir.
11. satır:
== Antik Çağ'da Amorium ==
Amorium kentinin M.Ö. 1'inci yüzyıldan itibaren (M.Ö. 133 ila 27 arasında bir tarihten M.S. 217'ye kadar) kendi sikkelerini döktürmüş olması, o dönemde olgun ve büyük bir kent haline gelmiş bulunduğunun kanıtıdır. Kentin refah ve prestij düzeyi [[Romalılar]] döneminde de artmaya devam etmiş ve standart Roma kamu yapıları ile donatılmış olmalıdır. Ancak Helenistik ve Roma dönemlerinden günümüze pek az bulgu kalmıştır. Kente ilişkin tarihi kayıtlar da [[Strabon Coğrafyası]] nda çok kısa bir atıftan ibarettir. Son dönem kazılarında bölgedeki diğer arkeolojik alanlarda keşfedilen yazıtlar antik çağ Amorium'una ilişkin kayıtların sayısını artırmıştır ve yeni keşiflere de muhtemelen ulaşılacaktır.
== Bizans İmparatorluğu ve İslam Döneminde Amorium ==
17. satır:
İslam tarihi bakımından kentin önem arz etmesinin temel nedeni, sahabe [[Selman-ı Farisi]]'nin Amorium'da şu an bulunan kilisede çalışması ve emrinde çalıştığı, talebesi olduğu rahip tarafından İslam dininin hak din olduğunun söylenmesi üzerine Müslüman olmak için Medine'ye gitmesi vakıasıdır. Yani şehir Hristiyanlık kadar olmasada İslamiyet açısındanda önemli bir kenttir.
Kent Anadolu coğrafyasında merkezi bir önemi [[Bizans İmparatorluğu]] döneminde kazanmıştır. Dönemin Arap kaynakları Amorium'un Anadolu'nun en büyük kenti olduğundan bahsetmektedirler. Kazılar da [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] kalıntıları üzerinde yoğunlaşmıştır. Kazı bulgularının Antik Çağ ve sonrasında Bizans'ın güçlü ilk dönemleri ile [[Anadolu Selçuklu]] Devleti arasında kalan yüzyıllarda (kabaca 750-1100 yılları arası) Anadolu içlerinin kentsel, idari ve kültürel gelişimine ilişkin bilgilerimizde mevcut boşluğu doldurmakta büyük katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Şimdiden, Amorium Üst Kenti'nin evvelce zannedildiği gibi 11. yüzyıl sonunda terkedilmediği, Selçuklularca ve ayrıca Osmanlı'nın son dönemlerinde de kale olarak kullanıldığı, Hisarcık (sonradan Hisarköy) köyünün isminin buradan geldiği anlaşılmıştır. Dolayısıyla Amorium'da beş ayrı medeniyetin (antik Helen, antik Roma, Bizans, Anadolu Selçuklu ve [[Osmanlı]]) izleri bir aradadır. Amorium Alt Kenti'nin de ikinci bir tahkimat duvarıyla çevrelenmiş olduğu görülmekte, bu surları korumak için gerekecek askeri güce ilişkin hesaplamalar kentin Bizans İmparatorluğu açısından taşıdığı önemi doğrulamaktadır. Ancak, sitin koruma altına alınmasından önceki yıllarda define avcılarınca yoğun surette kazılmış ve yağmalanmış olması maalesef önemli ölçüde tahribata sebebiyet vermiştir.
Bizans döneminde İstanbul yolu üzerindeki en önemli İç Anadolu kalesi kimliğinden ve Marmara bölgesinden önceki son büyük savunma mevzii oluşundan ötürü tahribat Amorium'un kaderi olmuştur. Arapların Anadolu'ya ilk akınlarının kaydedildiği 641 yılından sonra birkaç yıl geçmeden Amorium bir Arap saldırısına maruz kalmıştır. Amorium'a art arda Arap saldırıları yaklaşık iki yüz yıl boyunca sürmüş, 668'de kalenin Araplarca fethine rağmen kısa süre sonra Bizanslılarca geri alınmış, 716 ve 796'daki büyük saldırılar ise püskürtülmüştür.
[[Dosya:Solidus-Michael II Theophilus-sb1640.jpg|thumb|left|200px|Frigya Hanedani Impartorlari II. Mikhail ve oglu Teofilos]]
42. satır:
* 431 : Amorium Piskoposu Ablabios'un [[Efes]]'de yapılan [[Birinci Efes Konsili|Birinci Efes Ekomenik Konsil]]'ine katılması.
* 451 : Amorium Piskoposu Mysterios'un [[Kadıköy]]'de yapılan [[Kalkedon Konsili]]'ne katılması.
* 480 (yak.) : Amorium şehir surlarının [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] İmparatoru [[Zeno (imparator)|Zeno]] döneminde yapılmaları.
* 600 (yak.) : Anastasiopol (Telmessos) Piskoposu ve sonradan Aziz olarak kabul edilen Skyeon'lu Theodore'un Amorium'u ziyaret ettiğinin müridi Yorgi tarafından yazılan bu azizin hayatını anlatan kitapta bahsedilmesi.
* 641 : Anadolu'nun ilk defa [[Dört Halife]]'den [[Ömer ibn Hattab]] döneminde Arap orduları tarafından hücuma uğraması.
* 644 : Tarihe geçen Amorium kentine kadar gelen ilk Arap akını.
* 668 : Amorium'un ilk [[Emeviler]] halifesi [[I. Muaviye]] döneminde akıncı Arap orduları tarafından ele geçirilmesi. Sonradan Bizans orduları tarafından geri alınmıştır.
* 692 : Amorium Piskoposu Theodoros'un [[II. Justinian]] tarafından Konstantinopolis'te toplanan ve sadece [[Doğu Roma İmparatorluğu]]'nda bulunan piskoposların hazır bulunduğu "Quinisext Konsili" veya "Trullo Konsili" adı verilen konsil toplantılarına katılması.
* 717 : [[Emeviler]] Arap ordularının [[Maslama bin Abdülmelik]] komutasında Konstantinopolis'i kuşatmaya giderken Amorium'u kuşatmaları. Çok geçmeden imparatorluğu gasp edecek olan general [[III. Leo İsauryalı|Leo Isauryalı]] tarafından çeşitli saibeli yollardan bu şehrin Araplar eline geçmesinin önlenmesi.
* 741/42 : İmparator [[V. Konstantin]]'in [[Artabasdos]]'un imparatorluk tahtını gaspı sırasında "putkıranların" büyük çoğunlukta olduğu Amorium'a sığınması.
* 787 : Amorium Piskoposu Theodosios'un [[İkinci İznik Konsili]]'ne katılması.
* 796 : [[Abbasiler]] halifesi [[Harun Reşid]] ve [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] İmparatoriçesi [[İrene (imparatoriçe)|İrene]] döneminde yapılan Arap-Bizans savaşlarından birinde Abbasi ordularının Amarium kapılarına gelmeleri ama şehri ellerine geçirmeden geri dönmeleri.
* 820–829 : Amorium'lu ve "Amoriyan Hanedanı" veya [[Frigya Hanedanı]] kurucusu [[II. Mikhail]]'in Bizans İmparatoru olarak saltanat dönemi.
* 820–829 : II. Mikhail'in oğlu ve "Amoriyan veya Frigya Hanedanı"'ının ikinci imparatoru olan [[Theofilos]]'un Bizans İmparatoru olarak saltanat dönemi.
61. satır:
* 859 : Amorium Piskoposu Theofilos'un Roma'ya Papa I. Nicholas'a elçi olarak gönderilen Konstantinopolis Patriği Photios'a refekat etmesi.
* 931 : Bizans İmparatoru [[VII. Konstantin]] döneminde yapilan Arap akinlarindan Tarsus Emiri tarafından yapılan akın Amerium kapılarina kadar geldi.
* 1071 : [[Malazgirt Meydan Muharebesi]] Selçuk Sultanı [[Alp Arslan]]'ın Bizans İmparatoru [[IV. Romanos Diogenes]]'e galip gelmesi ve Turklerin Anadolu'ya girmelerinde bir dönüm noktası.
* 1073 : [[Kutalmışoğlu Süleyman Şah]]'in [[Büyük Selçuklu Devleti]] hükümdarı Sultan [[Melikşah]] tarafından "Sultan-ı Rum" adı ile bağımlı bir devlet hükümdarı olmasının kabulu.
* 1077 : [[Kutalmışoğlu Süleyman Şah]] ülkesinin özerkliğini ilan edip İznik merkezli bağımsız bir devlet olarak [[Anadolu Selçuklu Devleti]]'ni kurması.
77. satır:
{{Kaynakça}}
== Ayrıca bakınız ==
| |||