Miguel Servet: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k düzen |
|||
1. satır:
[[Dosya:
'''Miguel Servet''' (29 Eylül 1509/1511 - 27 Ekim 1553), İspanyol [[İlahiyat|iláhiyatçı]], [[hekim]], [[Haritacılık|haritacı]], hümanist. Avrupa'da [[
==Hayatı==
8. satır:
===Kariyeri===
1530'da [[Quintana]], Kutsal Roma İmparatoru [[Şarlken]]'in günah çıkarma papazı olarak belirlendi. Servetus, Quintana'nın hizmetindekilerden birisi veya sekreteri olarak onunla beraber yola çıktı. Servetus, Almanya ve İtalya üzerinden seyahat ederek Şarlken'in [[Bolonya]]'daki taç giyme törenine katıldı. Orada Papa ve heyetinin sergilediği tantana ve şatafat Servet'i [[Katolik Roma]]'dan soğuttu ve reformcuların safına geçmeye karar verdi. Servet'in Kutsal Roma devletindeki muhitini terkettiği kesin tarih bilinmiyor. Ekim 1530'da [[Basel]]'de [[Johannes Oecolampadius]]'u ziyáret etti. Orada yaklaşık on ay boyunca kaldı. Bu süre zarfında bir matbaada musahhih olarak geçimini sağladı. Bu sırada ilahiyat konusundaki kişisel öğretilerini yaymaya başlamıştı. 1531'in Mayısında [[Strazburg]]'da [[Martin Bucer]] ve [[Wolfgang Fabricius Capito]] ile tanıştı.
İki ay sonra, 1531'in Temmuzunda ''De Trinitatis Erroribus'' 'u (Teslisin Yanlışlıklarına Dáir) kitabını yayımladı. Bir sonraki sene, ''Dialogorum de Trinitate'' 'yi (Teslis Üzerine Diyaloglar) ve bunun eki máhiyetindeki ''De Iustitia Regni'' 'yi ([[İsa|İsá]] Hükümdarlığındaki Bir Dünyádaki Adálete Dáir) tek cilt hálinde yayımladı. Pavlusçu Kilise tarafından kurulan [[Engizisyon]] Mahkemelerinin zulümlerinin yaydığı korkuyla, Fransa'da kalırken Michel de Villeneuve (Villeneuvelü Michel) takma adını kullanmaya başladı. 1533'te Paris'te Calvi Koleji'nde çalışmalarına devam etti. [[Batlamyus]]'un ''Coğrafya'' kitabının ilk [[Fransızca]] tercümesini yayımladı. Servet, ''Coğrafya'' tercümesini ve kendi bastırdığı İncil'i kendisine Paris'te destek olan Hugues de la Porte'ye ithaf etti. [[Lyon]]'da kalırken, hümanist bir doktor ve eczacı olan [[Symphorien Champier]] ona destek oldu. Servet, [[Leonhart Fuchs]]'a karşı Champier'i savunan bir eczacılık tezi hazırladı, ''In Leonardum Fucsium Apologia'' (Leonard Fuchs Aleyhinde Savunma). Musahhihlik mesleğine de devam ederek eczacılık sahasında kitaplar yayımladı, bunlardan ''Syruporum Universia Ratio'' (Şuruplar Hakkında Bütün Açıklamalar) çok bilinen bir eser oldu.
Bir süre ayrılık sonrası 1536'da eczacılık öğrenimi için tekrar Páris'e döndü. Páris'te [[Jacques Dubois|Sylvius]], [[Fernel]] ve [[Johann Winter von Andernach]] onun öğretmenleriydi. Bunlardan adı en son anılan, onu [[Andrea Vesalius]] ile birlikte tahlil çalışmalarında en yetenekli iki asistanından birisi olarak kabul etmiştir. Buradaki kaldığı üç yıl zarfında, eczacılığa dáir fikirlerini içeren, yayımlamadığı, ''Complutense El Kitabı'' 'nı yazdı. Eczacılık çalışırken matematik ve [[astroloji]] konusunda da öğretmenlik yapıyordu. Ay'ın araya girmesiyle bir Mars tutulması olacağını hesapladı. Astroloji öğretmenliği yapıyor olmasına bir de bu eklenince eczacılık öğretmenleri arasında ona karşı kıskançlık gitgide büyüdü. Eczacılık Fakültesi Dekanı [[Jean Tagault]] tarafından öğretmenliği askıya alındı. Buna tepki olarak Tagault'ya karşı ''Villeneuvelü Michel'in Astroloji Lehine Belirli Bir Doktor Aleyhinde Savunma Nutku'' 'nu yazdı. Bir zaman sonra, [[Cicero]]'nun ''[[De Divinatione]]'' (Kehánete Dáir) eserini ders kitabı olarak okutmakla suçlanarak Páris Üniversitesi tarafından yargılamaya çıkarıldı. Bu muhakemede Tagault, Servet'in ölüm cezásına çarptırılmasını talep etti. Ancak, cezá suç konusu kitabın öğretimine son verilmesine indirildi. Páris'te eczacılık eğitimi almanın kendisi için sakıncaları ve tehlikelerini hesaba katarak, belki öğretmenlerinden Sylvius'un kendi öğrencilik yıllarında o yolu takip etmiş olmasının da etkisiyle [[Montpellier]]'de eczacılık eğitimini tamamlamak üzere yola çıktı. Orada 1539'da eczacı hekim oldu. Bundan sonra [[Charlieu]]'ye yerleşti. Kendisini kıskanan bir doktor, burada, yanına aldığı birkaç adamla Servet'e pusu kurdu. Kılıç dövüşünde Servet kendisini savunmayı başardı ve suikastçılardan birini yaralamayı başardı. Bu olay üzerine birkaç günlüğüne hapse atıldı.
=== Vienne'de Doktorluğu ===
Hekimlik konusundaki çalışmalarının ardından hekimlik konusunda uygulama yapmaya başlamıştır. [[Vienne, Isère|Vienne]] başpiskoposu [[Başpiskopos Palmier|Palmier]]'in kişisel doktoru oldu ve ayrıca [[Dauphiné]] vali vekili [[Guy de Maugiron]]'un da doktorluğu yaptı.
Burada doktorluğuna devam ederken, [[1553]]'te teslisi reddeden görüşlerini içeren ''Christianismi Restitutio'' (Hıristiyanlığın Özüne Dönüşü) isimli dini bir kitap yayımladı.
Servet ve Calvin, bir ortak arkadaş vasıtasıyla daha önceden tanışıp mektuplaşmaya başlamışlardı. Servet ''Michel de Villeneuve'' adını, Calvin ise ''Charles d'Espeville'' adını kullanıyordu. Calvin, Servet'in ''Christianismi Restitutio'' kitabını, kendi yazdığı ve onun tam tersi olarak teslisi savunan ''Institutio Christianae Religionis'' (Hıristiyan Dininin Kurumları) kitabına karşı yazılmış olarak algıladı. Calvin Servet'in bir mektubunu şöyle cevapladı:
<blockquote>"Senden ne nefret ediyorum ne de seni küçümsüyorum; seni işkenceyle yargılatmak emelim de yok; fakat senin sağlam bir öğretiyi büyük küstahlıkla aşağıladığını gözlemlediğim için, bir demir kadar sert olacağım"</blockquote>
Aralarındaki yazışmalar, Calvin sonlandırana kadar daha fazla haráretlenerek devam etti.<ref>
<blockquote>"Servet, kısa süre önce, zırvalarını içeren hacimli bir posta yolladı. Eğer onun buraya uğramasına izin verirsem, gelecektir. Ancak, ona bu konuda izin vermeyeceğim. Çünkü buraya gelirse ve eğer otoritemin bir değeri varsa, onun buradan canlı ayrılmasına asla izin vermem." (Latince: ''si venerit, modo valeat mea autoritas, vivum exire nunquam patiar'') </blockquote>
48. satır:
Servet'in Cenevre vatandaşı olmaması nedeniyle ve yasal olarak en kötü ihtimalle sürgüne gönderilebileceği için, diğer [[İsviçre'nin kantonları|İsviçre kantonlarıyla]] (Zürih, Bern, Basel, Schaffhausen) görüştüler, bunlar evrensel olarak mahkûmiyetini ve idamını isteyenlerdi.<ref>''The History & Character of Calvinism'', p. 175</ref> Protestan dünyasında [[Basel]] bu kitabın satışını yasaklamıştır. [[Martin Luther]] yazımını ağır terimlerle ayıplamıştır. Servet ve [[Philip Melanchthon]]'un tamamen karşıt fikirleri vardı. Çoğu Protestan Reformcu Servet'i tehlikeli bir köktenci olarak görmekteydi ve dini özgürlük fikri henüz yoktu. Katolik dünyası da onu ölüme mahkûm etmişti. Libertinler olarak adlandırılan idamı fikrine karşı çıkanlar, Hristiyanlık dünyasının öfkesini üzerlerine çekmişlerdi. [[24 Ekim]]'de Servet teslise ve yeni doğan vaftizine karşı çıktığı için yakılarak ölüm cezasına çarptırılmıştır. Calvin'in [[William Farel]]'e 8 Eylül 1553'de yazdığı mektupla Servet'in ateş yerine kılıçla infaz edilmesi isteğine, Farel aşırı müsamahası nedeniyle onu azarlayarak cevap vermiştir.<ref>''The History & Character of Calvinism'', p. 176</ref> ''27 Ekim'' 1553'de Miguel Servet Cenevre'nin hemen dışındaki bir kazıkta yakılmıştır. Söylenti olarak, Engizisyoncularına: "Ben yanacağım, fakat bu sadece bir olay. Tartışmamıza ebediyette devam edeceğiz" dediği söylenmektedir. Tarihçiler son kelimelerini: "İsa, Ebedi ve Ezeli Tanrı'nın Oğlu, bana merhamet et" şeklinde kaydetmişlerdir.
[[Jean Calvin|Kalvin]], onun öldürülmesinden dolayı hiçbir zaman vicdan azabı çekmedi. Yaşamının sonlarına doğru, [[Marquis]] de Poët'e yazdığı bir mektupta: "Onur, şeref ve zenginlik senin gayretlerinin ödülü olmalı; fakat tüm bunların üstünde bize karşı ayaklanmalarına sebep olan aşağılıkların ülkesinden kurtulmakta başarısız olma. Bu canavarlar yok edilmeli, İspanyol Miguel Servet'i yok ettiğim gibi."<ref>
== İlahiyat alanındaki öğretisi ==
57. satır:
== Sonrakilere bıraktığı izler ==
===İlahiyat alanında===
Teslisi reddinden ve dalalet nedeniyle yakılarak infaz edilmesi nedeniyle, Servet ilk [[Üniteryen]] şehit kabul edilmektedir. Ancak fikirleri Üniteryenler ve Universalistlerin birleşmesi ve odaklarını değiştirmeleri sonucu oluşan çağdaş [[Üniteryen Universalizm]] ile ilgili değildir.
===Bilimsel sahada===
[[Küçük dolaşım]]ı tanımlamış olan ilk Avrupalı olmasına rağmen, bu tespiti kendi zamanında bazı sebeplerden geniş çapta benimsenmedi. Bunun bir nedeni tanımın hekimlik ile ilgili bir kitap yerine teolojik bir eserde, ''Christianismi Restitutio'' 'da yer almasıydı. Ek olarak kitaplarının kopyalarının birçoğu 1553'de yayımlanmasından kısa bir süre sonra yakılmıştı. Üç kopyası kalmıştı, fakat bunlar onyıllarca sakı kaldılar. [[William Harvey]]'in [[1616]]'daki teşrihlerine kadar, küçük dolaşım sisteminin yapısı hekimler tarafından geniş çapta benimsenmiş değildi.
===Kendisi şerefine yapılanlar===
69. satır:
* ''Hunted Heretic: The Life and Death of Michael Servetus 1511-1553'' Roland H. Bainton tarafından. Ángel Alcalá tarafından yazılmış giriş ile Peter Hughes tarafından gözden geçirilmiş baskı. ISBN 0-9725017-3-8 [http://www.blackstoneeditions.com/titles.php]
* ''Out of the Flames : The Remarkable Story of a Fearless Scholar, a Fatal Heresy, and One of the Rarest Books in the World'' Lawrence Goldstone ve Nancy Goldstone tarafından. ISBN 0-7679-0837-6.
* ''The Heretics: Heresy Through the Ages'' by Walter Nigg. Alfred A. Knopf, Inc., 1962. (Yeniden basım [http://www.amazon.com/gp/product/0880294558/002-0996597-3789621?v=glance&n=283155] Dorset Press, 1990. ISBN 0-88029-455-8)
* ''The History and Character of Calvinism'' John T. McNeill taafından, New York: Oxford University Press, 1954. ISBN 0-19-500743-3.
* [http://www.ccel.org/ccel/schaff/encyc02.bonnet_jules.html Bonnet, Jules,(1820-1892)] ''Letters of John Calvin'', Carlisle, Penn: [http://www.banneroftruth.org/pages/home.php The Banner of Truth Trust], 1980. ISBN 0-85151-323-9. [http://www.amazon.com/gp/product/0851513239]
| |||