Kristal Gece: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Esc2003 (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Değişiklik özeti yok
1. satır:
[[DosyaResim:DDR - Niemals wieder Kristallnacht.jpg|thumb|200px150px|[[Demokratik Almanya]]'da Kristallnacht anısına basılmış bir posta pulu<br>''Bir daha asla''.]]
{{kaynaksız}}
[[Dosya:DDR - Niemals wieder Kristallnacht.jpg|thumb|200px|[[Demokratik Almanya]]'da Kristallnacht anısına basılmış bir posta pulu<br>''Bir daha asla'']]
 
'''Kristal Gece''' (''[[Almanca|Alm.]]'': ''Kristallnacht''), [[109 Kasım]] [[1938]] günügecesi [[Alman]] [[naziNazi]]lerince, [[Yahudiyahudi]] ev, işyerleri ve [[sinagog]]larına yapılmış kanlı ve ölümcül saldırıların adıdır. Pogrom (katliam/kıyım) gecesi ya da Kasım pogromları olarak da anılır. "Kristal" adı, saldırıdan sonra sokakları kaplayan cam kırıklarının ışıltılarından esinlenerek verilmiştir.
Bu saldırıların bahanesi Paris'teki bir suikastti. 1938'de Almanya ülkede yaşayan 17 bin Polonyalı Yahudi'yiyahudiyi sınırdışı etti. Polonya tarafından da ülkeye kabul edilmeyen bu kişiler iki ülke arasında sıkışıp kaldı, çoğu soğuk, açlık ve hastalıktan yaşamını yitirdi. Bu kaderi paylaşanların arasında kendi ailesinin de bulunduğunu öğrenen 17 yaşındaki Herşel Grynszpan, Paris'teki Alman Büyükelçiliği'ni basarak karşısına ilk çıkan kişi Konsolos yardımcısı Ernst von Rath'ı vurdu. Hitler'in sağkolu Goebbels, bunun planlanarak düzenlenmiş bir Yahudiyahudi komplosu olduğunu öne sürerek Alman ırkının öcünü alması gerektiğini konuşmalarında halka empoze etti. Yahudilere karşı arada sırada yapılan saldırıları öven Goebbels, partisinin bu tür saldırı girişimlerinin olmayacağını, ancak bu tür olayların olması halinde asla müdahele edilmeyeceğini basın yoluyla duyurdu. Sivil ajanların da halkı kışkırtmasıyla Kasım'ın 9'unu 10'una bağlayan gece kanlı saldırılara göz yumuldu. Polis ve itfaiye olaylara kasıtlı olarak müdahele etmedi. Olaylar yer yer 13 Kasım'a kadar sürmüştür.
 
Geceye bu ad, saldırıdan sonra sokakları kaplayan cam kırıklarının ışıltılarından esinlenerek verilmiştir, ancak tartışmalıdır. Pogrom (katliam/kıyım) gecesi ya da Kasım pogromları olarak da anılır.
Bu saldırıların bahanesi Paris'teki bir suikastti. 1938'de Almanya ülkede yaşayan 17 bin Polonyalı Yahudi'yi sınırdışı etti. Polonya tarafından da ülkeye kabul edilmeyen bu kişiler iki ülke arasında sıkışıp kaldı, çoğu soğuk, açlık ve hastalıktan yaşamını yitirdi. Bu kaderi paylaşanların arasında kendi ailesinin de bulunduğunu öğrenen 17 yaşındaki Herşel Grynszpan, Paris'teki Alman Büyükelçiliği'ni basarak karşısına ilk çıkan kişi Konsolos yardımcısı Ernst von Rath'ı vurdu. Hitler'in sağkolu Goebbels, bunun planlanarak düzenlenmiş bir Yahudi komplosu olduğunu öne sürerek Alman ırkının öcünü alması gerektiğini konuşmalarında halka empoze etti. Yahudilere karşı arada sırada yapılan saldırıları öven Goebbels, partisinin bu tür saldırı girişimlerinin olmayacağını, ancak bu tür olayların olması halinde asla müdahele edilmeyeceğini basın yoluyla duyurdu. Sivil ajanların da halkı kışkırtmasıyla Kasım'ın 9'unu 10'una bağlayan gece kanlı saldırılara göz yumuldu. Polis ve itfaiye olaylara kasıtlı olarak müdahele etmedi. Olaylar yer yer 13 Kasım'a kadar sürmüştür.
 
Gecenin sonunda 91 Yahudi öldürülmüş, yüzlercesi ağır yaralanmış, Yahudiler'e ait 7.500 dolayında işyeri yağmalanmış, tahminen 177 [[sinagog]] yakılıp yıkılmış, pek çok mezarlık tahrip edilmişti.
10. satır:
Olaylar derhal pek çok ülkede tepkiyle karşılandı. ABD, 14 Kasım günü büyükelçisini Berlin'den geri çekti.
 
__________
Kristal Gece, [[Yahudi Soykırımı]]'nın başlangıcı idi.
 
[[Dosya:Cleaning the street after Kristallnacht.jpg|thumb|200px|Kristal Gece'ye adını veren yağmalanmış [[Yahudi]] dükkânlarının camları temizlenirken.]]
{{commonscat|Kristallnacht}}
 
== Ayrıca bakınız ==
* [[Holokost]]
* [[1934 Trakya Olayları]]
 
==Kaynakça==
{{kaynakça}}
* Herbert Schultheis, ''Die Reichskristallnacht in Deutschland nach Augenzeugenberichten'', Rötter Druck und Verlag GmbH, Bad Neustadt a. d. Saale, ISBN 978-3-9800482-3-1
 
{{Nazi Almanyası-taslak}}
 
{{HolokostAlmanya-taslak}}
 
[[Kategori:Pogromlar1938]]
[[Kategori:1938'de Almanya]]
[[Kategori:Nazi Almanyası]]
 
{{Link SMFA|de}}
 
{{Link SM|fr}}
[[ar:ليل البلور]]
{{Link KM|en}}
[[bg:Кристална нощ]]
[[bs:Kristalna noć]]
[[ca:Nit dels vidres trencats]]
[[cs:Křišťálová noc]]
[[da:Krystalnatten]]
[[de:Novemberpogrome 1938]]
{{commonscat|[[el:Kristallnacht}}]]
[[en:Kristallnacht]]
[[eo:Kristala nokto]]
[[es:Noche de los cristales rotos]]
[[eu:Kristal hautsien gaua]]
[[fi:Kristalliyö]]
[[fr:Nuit de Cristal]]
[[he:ליל הבדולח]]
[[hr:Kristalna noć]]
[[hu:Kristályéjszaka]]
[[id:Kristallnacht]]
[[it:Notte dei cristalli]]
[[ja:水晶の夜]]
[[ko:수정의 밤 사건]]
[[la:Nox crystallorum]]
[[lt:Krištolinė naktis]]
[[lv:Kristāla nakts]]
[[mk:Кристална ноќ]]
[[nl:Kristallnacht]]
[[nn:Krystallnatta]]
[[no:Krystallnatten]]
[[pl:Noc kryształowa]]
[[pt:Noite dos cristais]]
[[ro:Noaptea de cristal]]
[[ru:Хрустальная ночь]]
[[sh:Kristalna noć]]
[[simple:Kristallnacht]]
[[sk:Krištáľová noc]]
[[sl:Kristalna noč]]
[[sr:Кристална ноћ]]
[[sv:Kristallnatten]]
[[yi:קריסטאל נאכט]]
[[zh:水晶之夜]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kristal_Gece" sayfasından alınmıştır