Sinagog: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Addbot (mesaj | katkılar)
k Bot: Artık Vikiveri tarafından d:q34627 sayfası üzerinden sağlanan 89 vikilerarası bağlantı taşınıyor
Peykbot (mesaj | katkılar)
k düzen
4. satır:
Sinangoglar, büyük bir ibadet salonuna (ana tapınak) ve dini çalışmalar için küçük odalara sahiptir. Bazen sosyal toplantı salonları ve ofisler de bulunur. Bazı sinagoglar [[Tevrat]] çalışmaları için, [[beit midraş]] ([[Sefarad]]) ya da [[beis midraş]] ([[Aşkenaz]]) adlı ayrı odalara sahiptir.
Sinagoglar kutsal yerlerdir ve sadece ibadet amaçlı kullanılır, fakat, ibadet etmek için sinagogda olmak şart değildir. Toplu Yahudi ibadetleri, 10 Yahudinin ([[minyan]]) olduğu her yerde olabilir.
İsrailliler [[İbranice]], bet Knesset (toplanma evi) ifadesini kullanır sinagog için. Aşkenaz Yahudiler geleneğe göre [[Yidiş]] “Shul” (Almanca okul kelimesinden gelir) kelimesini kullanırlar. İspanyol ve Portekizli ([[Ladino]]) Yahudiler esnoga olarak adlandırırlar. İranlı ve Karayit Yahudiler, Aramice’den türeyen kenesa terimini kullanırlar ve Arapça konuşan Yahudiler Knis’i kullanırlar. Modern Yahudi toplumlarında sinagoglar daha geniş rollere sahiptir. Bu nedenle bazı sinagoglarda yemek salonları, kosher mutfaklar, dini okullar, kütüphaneler, günlük bakım yerleri ve küçük şapeller vardır.
 
==Köken==
[[Dosya:Ruins of the Ancient Synagogue at Bar'am.jpg|thumb| [[Kfar Bar'am]] sinagogundan kalan yıkıntılar]]
Sinagogların, 2. tapınağın yıkılmasından çok önce var olmalarına rağmen, tapınaktaki toplu ibadetler, din adamları ([[kohanim]]) tarafından gerçekleşen kurban ibadetleri ([[Korbanot]]) için yapılırdı. Bu dönemde cemaat, bütün gün süren [[Yom Kippur]] ayininde hem hahamın kurban ibadetini izler hem de ibadetin düzgün tamamlanması için dualar ederdi.
 
[[Babil Sürgünü|Babil tutsaklığı]] döneminde, Büyük Toplantı Mensupları, Yahudi ibadetleri için kullanılan dili standartlaştırdılar. Bundan önce, insanlar doğru buldukları şekilde ibadetlerini eda ederlerdi. İkinci tapınak döneminin sona erdiği dönemde hahamlık yapan, Rav [[Yohanan ben Zekayi]], Yahudilerin yaşadıkları yere yakın ibadet evlerinin yapılması gerektiğini ilan etti. Bu, tapınağın yıkılmasına rağmen, Yahudilerin ibadetlerini ve kimliklerini bulundukları yerde korumalarını sağladı.
15. satır:
 
Sinagogların planlarını etkileyen standart kanunlar olsa da, mimarı tasarım konusunda sınırlayıcı kurallar pek yoktur. Bu nedenle, sinagogların iç ve dış tasarımları çok değişkenlik gösterir. Tarihi olarak, sinagoglar, yapıldıkları dönemde ve yerde ağırlık basan mimari tarza göre yapılırdı. Böylece [[Kaifeng]]-Çin’deki sinagog, Çin tapınaklarına benziyordu. İlk sinagogların tarzları, doğu Roma’daki diğer dini grupların tapınaklarına benzerdi. Ortaçağ İspanya’sından kalan sinagoglar Müslümanların (Mudejar) alçı işleriyle kaplanmıştır. [[Budapeşte]] ve [[Prag]]’daki ortaçağ sinagogları tipik gotik yapılardır.
Avrupa’daki Yahudilerin özgürleşmeleriyle birlikte, Yahudiler, daha önce yasaklı oldukları girişim alanlarına girmeye başladı ve artık sinagog yapmak için özel izinler gerekmediğinden sinagog mimarisi yeşerdi ve gelişti. Geniş Yahudi toplumları, sadece zenginliklerini değil, yeni elde ettikleri vatandaşlık statülerini, muhteşem sinagoglar kurarak göstermek istedi. Neo-klasik, Neo-Bizans, Romanesk revival, Fas revival, Gotik revival ve Yunan revival tarzları gibi bir çokbirçok yenilikçi stil kullanıldı. 19. ve erken 20. yüzyılda historisist mimarı, doruklarındaydı ve bu döneme ait sinagoglar tek bir tarza sahip değildi ve daha çok eklektikti.
 
==İç öğeler==
26. satır:
Sanduka, on emrin içinde bulunduğu, anlaşma sandukasını andırır. Bu sanduka sinagog’daki en kutsal bölümdür. Sanduka parochet פרוכת adındaki süs perdesiyle örtülür.
Geniş ve uzun olan Bimah (בימה) Tevrat parşömenlerinin üzerine konup okunduğu platformlardır. Bütün sinagoglarda bulunur. Sefarad sinagoglarında, bimah, din adamlarının okuma masası olarak da kullanılır.
Sinagoglardaki diğer özellikler arasında, daima yanan bir lamba ([[ner tamid]], נר תמיד – sonsuz ışık) vardır. Bu lamba, Kudüs’teki tapınakta bulunan batı taraftaki hiç sönmeyen menorayı hatırlatır. Bir çokBirçok sinagogda yedi kollu Menora vardır. Günümüzdeki bir çokbirçok sinagogda ise hahamlar için rahle vardır.
Sinagoglar sanatsal öğelerle dekore edilebilir, fakat Rabinik ve Ortodoks geleneğine göre, üç boyutlu heykeller ve insan vücudunu gösteren öğeler yasaktır. Putperestlik olarak algılanır.
19. yüzyıla kadar [[Aşkenaz]] sinagoglarında oturma bölümleri Tevrat Sandukasına dönüktü. [[Sefarad]] sinagoglarda oturma kısımları tapınak etrafında konumlanırdı ve dua esnasında ayağa kalkıp sandukaya dönerdi cemaat. [[Aşkenaz]] sinagoglarda, Tevrat, ortada bulunan okuma masasında okunurdu. Sefarad’larda okuma masası sandukanın karşısında bulunurdu. Böylece tapınağın ortası dini tören için gerekli alan olan kullanılırdı.
 
===Mezhepsel farklılıklar===
[[Dosya:Belz World Center Inside.jpg|left|thumb|Kudüs’teki Belz Sinagoğunun içi]]
 
Ortodoks sinagoglarda kadın ve erkekleri ayrı tutan ayrı kısımlar vardır ([[mechitzah]]). Böylece kadınlar ve erkekler ayrı kısımlarda oturur ya da kadınlar için ayrı balkonlar vardır.
 
19. yüzyıl başlarında ortaya çıkan, Alman reform hareketi sinagogları, geleneksel görünüşlerinden uzaklaştırdı. Hem Yahudi kalacak hem de ev sahibi kültür tarafından kabul edilebilecek hale getirdi.
 
1811’de Hamburg’da açılan ilk reformist sinagog, kiliseye benzedi. Bu sinagoglarda büyük orglar Şabat ibadetlerine eşlik ederdi. Hazan’a bir koro eşlik ederdi ve hahamlar cübbe giyerdi <ref>Rabbi Ken Spiro. [http://www.aish.com/literacy/jewishhistory/Crash_Course_in_Jewish_History_Part_54_-_Reform_Movement.asp Aish.com], "Crash Course in Jewish History Part 54 - Reform Movement"</ref>.
 
==Sinagoglara alternatifler==
 
Ortodoks Yahudiler, yalnız ibadet etmektense minyanlar oluşturmayı tercih ederler. Genelde önceden ayarlanmış zamanlarda; oturma odaları, ofislerde ya da başka alanlarda ibadet edilir. Bu tür toplanmalar, sinagog’a gitmekten daha uygun zamanlarda yapılır. Bu amaçla kullanılan bina ya da odalar, küçük birer sinagog ya da dua odası olarak kullanılabilir. Aşkenaz Yahudiler bu yerleri [[Shtiebel]] (küçük ev – שטיבל ) olarak adlandırırlar ve bu tür yerler dünyanın her yerinde Ortodokslar tarafından kullanılır.
 
Günümüzde gerçekleşen bir diğer toplu ibadet gruplarından biri de Chavurah (חבורה)ya da dua kardeşliği olarak adlandırılır. Bu gruplar düzenli zaman ve yerlerde, evlerde toplanır.
 
==Büyük Sinagoglar==
75. satır:
 
[[Kategori:Sinagoglar| ]]
 
{{Link SM|fr}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Sinagog" sayfasından alınmıştır