|
<!-- Kişisel Bilgiler -->
|doğum_tarihi =
|doğum_yeri = "DrogozgemetvaDrozgometva, [[Saraybosna]]
|ölüm_tarihi = 1511
|ölüm_yeri = [[Amasya]]
==Hayatı==
[[Saraybosna]] yakınındayakınlarında "DrogozgemetvaDrozgometva" adlı bir köyde Boşnak asıllı olarak doğmuştur.<ref name="yaşamyapıt">Koç, Havva "Ali Paşa (Atık, Hadim)" (1999) ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.224-225 ISBN:975-08-0072-9</ref> <ref name "sicılliosmani"> Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN:975-333-0383 C.III say.495 [http://archive.org/details/sicilliosmani01sruoft]</ref> DevşirmeAk olarakhadımlardan alınmışolup, devşirme olarak eğitimi [[Enderun]]'da görmüştür. BabulsaadaBâbüssaâde ağalığı ve bazı sancakbeyleribeylerbeyliği görevlerinde bulundu.
Sultan [[II. Bayezid]] tahta çıktığı zaman [[Cem Sultan ]] ayaklanmsında [[II. BeyazıtBayezid]]'ın has adamı olarak 1482'de [[Karaman]] beylerbeyi yapıldı. Bu görevde iken [[Cem Sultan]] ve Karamanoğlu Kasım Bey'in [[Konya]] kuşatmasında şehri başarı ile savundu. Sonra [[Semendire]] valisi ve Rü,eli[[Rumeli]] beylerbeyi oldu. Bu görevde iken Buğdan[[Boğdan]] Prensi "Stefan Çel Mare([[III. Ştefan]])" isyan etmiş ve [[AkkirmanAkkerman Kalesi]] kalesini'ni kuşatıp alma girişiminde idi. HadimHadım Ali Paşa onun üzerine yürüyüp kaleyi kuşatmadan kurtardı ve Prens'in [[Lehistan]]'a kaçmasına neden oldu. Bu seferinden başarı ile dönünce 1486'da vezir oldu.<ref name "sicılliosmani"/>
Bundan sonra HadimHadım Ali Paşa, [[1485]]–[[1491]] döneminde yapılan [[Osmanlı-Memluk Savaşı]]'na katıldı ve bu savaşın son safhasında Osmanlı ordusu komutanı oldu. Bu savaş içinde katıldığı ilk sefer serdar sadrazam {{[[Davut Paşa]]'nın maiyetinde olarak 1487'de olmuştu. [[1488]] yılında devam eden savaşta [[Osmanlı Ordusu]] vezir HadimHadım Ali Paşa komutanlığı altında [[Çukurova]]'ya hücuma geçip burayı, özellikle [[Adana]], [[Tarsus]], [[Anazarva]], [[Kozan|Sis]] kalelerini ele geçirdi. [[Memluk]]'lular Sultanı [[Kayıtbay]], emir [[Özbek Bey]] komutasında bir sefer ordusunu Çukurova'ya gönderdi. Bu ordu ile Osmanlı Ordusu [[16 Ağustos]] [[1488]] tarihinde [[Ağaçayırı Muharebesi]]'ne giriştiler. HadimHadım Ali Paşa komutası altında bulunan Osmanlı ordusu bu muharebede yenildi. Memluklu ordu komutanı Emir Özbek Bey [[Çukurova]]'da Osmanlılardan temizlemeye başladı. Bu arada Osmanlıların elinde bulunan [[Adana]] kalesi 3 ay bir kuşatma sonucunda kaybedildi. Bu savaşa katılan paşalar vezirlikten azledildiler.<ref name="yaşamyapıt"/>
Sonra Venediklilerle yapılan savaşlara iştirak etti. 1500'de [[Mora]] yarımadası ile [[Navarin]], [[Zantio]], [[Modon]] ve [[Koron]] kaleleri ile [[Kefalonya]] ve [[Ayamavri]] adalarını aldı. Bunun üzerine ikinci vezir oldu. 1501'de Venedikliler bir baskınla Navarın'ı tekrar ele geçirdikleri için bu kale üzerine tekrar gidip [[Kemal Reis]]'in denizden desteği uileile geri aldı. Mora valiliğine tayin edildi.<ref name="yaşamyapıt"/>
1501'de [[Mesih Paşa]]'nın ölümü ile ilk kez sadrazam yapıldı. İki yıl sonra azledilerek yerine [[Hersekli Ahmed Paşa]] getirildi.<ref name="yaşamyapıt"/>
1506'da ikinci defa sadrazamlığa getirildi. Ölünceyeve ölünceye kadar bu görevde kaldı.<ref name="yaşamyapıt"/>
Nisan 1511'da isyana başlayan [[Şahkulu İsyanı]]' nı bastırmakla görevlendirildi. Sivas civarında Çubukova yada Gökçay mevkiinde yapılan [[Gökçay Muharebesi]]'inde Sadrazam Hadım Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu [[Şahkulu]] güçlerini yendi ve isyanın bastırılmasını sağladı.
Nisan 1511'da isyana başlayan [[Şahkulu İsyanı]] ile uğraşması gerekti. Genellike Alevi olan Türkmenler [[İran]]'da [[Safeviler]] devleti kurucusu [[Şah İsmail]]'i kurtarıcı olarak kabul etmişlerdi. Onun halifesi olan Sahkulu Baba Tekeli ve babası Hasan [[Antalya]], [[Manisa]], [[İzmir]], [[Karaman]], [[Mersin]], [[Konya]], [[Kırşehir]], [[Tokat]], [[Amasya]], [[Yozgat]] ve [[Çorum]] yörelerinde bulunan Alevi Türkmenler tarafından desteklenmekte idi. Osmanlı devleti [[Manisa]]'da sancakbeyi olan Şehzade [[Korkut]]'un eyalet askerlerinden oluşan ordusu [[Isparta]] yakınlarında Sahkulu güçlerine yenildi. [[Konya]] eyalet ordusu ise [[Beyşehir]]'de bir muharabede yenildiler ve Sahkulu Karaman'ı eline geçirdi. Sonra Sahkulu ordusunun hedefi Anadolu Beylerbeyliği merkezi olan [[Kütahya]] ve ordan da Bursa'ya olmuştu. Anadolu Beylerbeyi Karagöz Mehmed Paşa ile yapılan muharebede Osmanlı ordusu yenilip Karagöz Mehmed Paşa isyancıların eline esir düşüp onlar tarafından idam edildi. Ama Bursa yolu bir Osmanlı ordusu tarafından kesilmişti; Anadolu beylerbeylik merkezi olan Kütahya teslim olmayıp Şahkulu tarafından kuşatmaya alınması gerekti. Bu kuşatmayı kırmayı başaran Haydar Paşa idaresindeki Osmanlı ordusu ise Șahkulu'nun bir baskınıyla Kütahya boğazında yenildi ve Haydar Paşa şehit düştü. Şahkulu güçleri yön değiştirip [[Ankara]] üzerine yürüdüler. Sadrazam Hadim Ali Paşa de [[Çubuk]] üzerinden harekete geçmişti. Sahkulu'nun Karabıyıkoğlu komutasındaki kuvvetleri ile karşılaşdığı [[Gökçay Muharebesi]]'inde Sadrazam Hadim Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Şahkulu güçlerini yendi ve Sahkulu isyanının beli böylece kırılmış oldu.
Ama sadrazam HadimHadım Ali Paşa bu muharebede ağır yara almıştı. Sadrazam tedavi için [[Amasya]]'ya getirildi fakat tedavisi yararlı olmadı. Kısa bir zaman sonra Sadrazam vefat etti. Naaşı [[Amasya]]'da bulunan Kurtboğan Türbesi yanındaki Vezir-i Âzam AtıkAtik Ali Paşa Türbesi'ne defnedildi.
Hadim Ali Paşa ölmeden önce [[II. BeyazıtBayezid]]' ın şehzadelerinin sultan olma için aralarıdaki mücadelede [[Şehzade AhmedAhmet]]'in tahta geçmesini desteklemekteydi. Ölümüyle Şehzade Ahmet taht kavgasında büyük güç kaybetti. 1512'de [[İI. Selim|Yavuz Selim]] babasını tahttan indirip Osmanlı Devletiİmparatorluğu tahtına çıktı.
==Değerlendirme==
Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirmektedir:<ref name "sicılliosmani"/>
<blockquote>
Düşüncesi ve tedbirleri kabul olunur, cesur ve cömertti. ÜlemâyiUlemâyı ve faziletli insanları severdi. Yazısı güzeldi. Hayır işlerine düşkün(dü).
</blockquote>
HadimHadım olmakla beraber cesur, Haim Ali Paşa bilgili bir devlet adamıydı.
==Eserleri==
İstanbul'da DivanyolundakiDivan yolundaki, [[AtıkAtik Ali Paşa Camii]]'si, ile yanındaki medrese, mektep, ve imareti o yaptırmıştır. Ayrıca [[Fatih, İstanbul|Fatih]]' teki [[Vasat Atik Ali Paşa Camii]]'si ile [[Edirne]]'de adıyla anılan camiyi yaptırmıştır.
==Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
==Ayrıca bakınız==
*[[II. BeyazıtBayezid]]
*[[Yükseliş Dönemi Osmanlı Sadrazamları listesi]]
| 