Şahkulu İsyanı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
k 78.173.204.173 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, 195.87.9.10 tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi.
sürgün ve asimilasyon ithamı içeren sondaki çıkardığım bilgiler kaynaklı hale getirilmeli
25. satır:
|notlar =
}}
'''Şahkulu İsyanı''', [[1511]] yılı Nisan ayında gerçekleşmiş, [[Şah İsmail]]'i kurtarıcı olarak kabul eden Aleviler tarafından [[II. Bayezid]] yönetimindeki [[Osmanlı İmparatorluğu]]'na karşı [[Antalya]], [[Manisa]], [[İzmir]], [[Karaman]], [[Mersin]], [[Konya]], [[Kırşehir]], [[Tokat]], [[Amasya]], [[Yozgat]] ve [[Çorum]] çevresindeki aleviler tarafından [[Osmanlı İmparatorluğu]]'a karşı [[II. Bayezid]] dönemindeçevresinde gerçekleşmişgerçekleştirilmiş bir isyandır.
 
== Nedenleri ==
 
[[Şeyh Bedrettin İsyanı]] sırasında [[Anadolu]] ilk defa dini içerikli bir ayrışmaya tanıklık etmişti. Ancak bu ayrışma ilk ve tek olmayacak daha sonraki yıllarda da devam edecekti.
 
Nitekim vergi düzeninde yapılan adaletsizlikler ve devlet yönetiminde türkmenlerinTürkmenlerin dışlanmaya başlaması yeni sorunlara zemin hazırladı.{{delil}} Ayrıca [[İran]]'da hanedan değişikliği olmuştu. Yeni hanedan [[Safevîler]] [[Şii]] idi ve etki alanını arttırmak istiyorlardı. Nitekim [[Anadolu]]'ya gönderdiği dailer aracılığıyla [[Şii]] propogandası yapmaktaydı. Osmanlı o sıralar taht kavgalarıyla meşguldü. Bu da [[Şah İsmail]]'in işini kolaylaştırıyordu.
 
[[Safevi]] ailesinden olan ve [[Anadolu]]'ya göç eden Hasan halifeHalife uzun yıllar [[Alevî]] [[Türkmenler]]le bağlantı kurmuş bu tasavvufun yayılmasına öncülük ettiiçindeydi. İleriki yıllarda yerine oğlu [[Şahkulu]] Baba Tekeli geçti. [[Şahkulu]]'nun diğer lakabıdalakabı da "Han"'dır. [[Şahkulu]] Han sadece babasının tekkesini değil gösterdiği ilmi ve dini başarılar sayesinde [[Abdal Musa]] tekkesinin de lideri olmayı başarmıştırbaşardı.
 
==İsyanın gelişmesi==
[[Şahkulu]] Han Anadolu'daki [[Alevî]] [[Türkmenler]]in ezildiğini, bu yüzden [[Osmanlı]] yerine [[Safevî Devleti]]'nin yönetimine girilmeyigirilmesi önermiştirgerektiğinin propagandasını yapıyordu. Şah İsmail 'den gelen destekle deve yanındayanına topladığı adamlarla faliyete başladı. Bu sırada [[Osmanlı]] tahtında olaylar büyümekteydi. Şehzade Ahmet ile Şehzade Selim arasında yaşanan gerilime Şehzade Korkut da dahil olmuştu. Şehzade Korkut bulunduğu Manisa sancakbeyliğinden topladığı kuvvetlerle İstanbul'a hareket etti.
 
[[Şahkulu]] Han Anadolu'daki [[Alevî]] [[Türkmenler]]in ezildiğini, bu yüzden [[Osmanlı]] yerine [[Safevî Devleti]]'nin yönetimine girilmeyi önermiştir. Şah İsmail den gelen destekle de yanında topladığı adamlarla faliyete başladı. Bu sırada [[Osmanlı]] tahtında olaylar büyümekteydi. Şehzade Ahmet ile Şehzade Selim arasında yaşanan gerilime Şehzade Korkut da dahil olmuştu. Şehzade Korkut bulunduğu Manisa sancakbeyliğinden topladığı kuvvetlerle İstanbul'a hareket etti.
 
[[Şahkulu]], Şehzade Korkut'un gitmesi üzerine padişah [[II. Bayezid]]'in öldüğünü sanıp topladığı 10.000 civarında adamla ayaklandı. İsyancılar sırasıyla Antalya, Mersin, Adana, Denizli, Manisa bölgesini ele geçirdi. Manisa'dan ayrılmış olan Şehzade Korkut'un hazinesi yağmalandı.
 
Şehzade Korkut ile [[Şahkulu]] orduları [[Isparta]] yakınlarında bir muharebe yapıldıyaptı. Savaşı [[Şahkulu]] ordusu kazandı ve [[Şehzade Korkut]] kaçtı. BuBunun seferardından [[Şahkulu]] üzerine gelen, [[Konya]] eyaleteyaletinden gelen Osmanlı kuvvetlerini [[Beyşehir]] 'de yendi. [[Karaman]]'a yürüyüp Karaman'ıorayı da aldıele geçirdi.
 
[[Şahkulu]] eski Osmanlı başkenti [[Bursa]]'yı eline geçirmeyi hedef aldıhedefledi. Bursa şehrine yönelikkenyönelirken önce [[Anadolu Beylerbeyliği]] merkezi olan [[Kütahya]] ile uğraşması gerekti. Kütahya yolu üzerinde kendine karşı gelen Anadolu Beylerbeyi Karagöz Paşa'nin ordusunu [[Şahkulu]] bir muharabede yenerek onu esir aldı. Kütahya halkından şehri teslim etmelerini talep etti. Ancak halk şehri teslim etmedi. Bunun üzerine Sahkulu elinde esir olan Anadolu Beylerbeyi Karagöz Paşa'yi kazığa oturtarak öldürüttüöldürttü. Ordusunu ikiye bölerek "Taki Baba" adındaki bir müridine Kütahya kuşatmasını devretti. Ordusunun daha büyük kısmı ile Bursa'ya doğru yürüyüşüneseferine devam etti. [[Bursa]]'da [[Alevî]]lerle kardeş olarak gördüğü [[Ahilik]] teşkilatına gönderdiği mektupta Osmanlının eski durumundan hal kalmadığınınkalmadığını, zalim bir devlet olduğunu, bu yüzden bu devlete karşı başkaldırdığındanbaşkaldırdığını haberdar ettibildirdi ve [[Ahilik]] teşkilatıyla görüşmelere başladı. Bu sırasındasırada Osmanlı kuvvetleri harekete geçti. Bursa yolu büyük bir güçle bir Osmanlı cezirveziri tarafından kesildi. [[Şahkulu]] çaresiz ormanlara çekildikaçtı. Bu sırada Kütahya kuşatması başka bir Osmanlı veziri olan Haydar Paşa tarafından yarıldı. [[Şahkulu]] böylece iki ateş arasında kaldı. Fakat [[Şahkulu]] bütün kuvvetlerini birleştirmeyi başararak Haydar Paşa'nın ordusuna hücuma karar verdi. Ormandan çıkan Şahkulu kuvvetleri [[Kütahya]] boğazında Haydar Paşa'yı komutanlığındaki orduyu yendiler ve Haydar Paşa şehit edildi. [[Şahkulu]] bu sefer [[Ankara]]'yı hedef aldı. Bu sırada Sadrazam [[Hadım Ali Paşa]] idaresindeki büyük bir Osmanlı ordusu harekete geçmişti. Bu ordu Çubuk yakınlarında [[Şahkulu]]'nun kuvvetlerini karşıladı. [[Gökçay Muharebesi]] adı verilen çarpışmada [[Osmanlı Ordusu]], [[Kızılbaş]] adı verilen [[Alevî]] [[Türkmenler]]i yendi.
 
Fakat bu muharebede Osmanlı ordusu komutanı sadrazam [[Hadim Ali Paşa]] ağır yara almıştı; sadrazam tedavi için [[Amasya]]'ya götürüldü ve orada vefat etti. [[Şahkulu]] ise takip edilerek Çubukova'da sıkıştırıldı; yakalandı ve idam edildi.
 
[[Şahkulu]] idamından sonra güneybatı ve İç Anadolu'da başsız kalan isyan hemen sönüp bitti. Fakat isyan [[Doğu Anadolu]]'da da gayet etkili olmuştu. Bu bölgede çıkan ayaklanmaları ise Şehzade Selim kendi adıyla bilinen büyük ve kanlı hareketle bastırdı.
 
== Sonuçları ==
Anadolu'nun siyasi birliği dağılma tehlikesi geçirmiştirgeçirdi. Mezhep çatışmalarının başlangıcı olarak kabul edilen isyan daha sonraki zamanlarda da devam etmiştiretti. Şehzade Selim'in, HareketiAlevi çokisyanlarını kanlıbastırırken olmuşkırk devletbin kaynaklarındaKızılbaş'ı 40.000,infaz gayriresmiettiği veŞeyh döneminİdris-i halkBitlisi'nin tarihçilerineolaylar görehakkında iseyazdıklarında 100.000'dengeçen fazlabir Alevi öldürüldüğü söylenmektedirrakamdır. BununAncak ilebu ilgirakam, tarihcilerinçokluk (aleviifade tarihcileretmek dahil)için yaptıklarıkullanılan açıklamabir rakamlarınrakam abartılıolabilir, olduğuçünkü veOsmanlı'nın ellerindeo budönemine denliait büyükyargılama idamınkayıtlarında vebu öldürülmeninbilginin resmidoğruluğunu kayıtlarınıngösterecek olmasıbir gerektiğikanıt fakatbulunamadı. bulunmadığıBununla yönündedir.ilgi İsyanınAlevi kökünütarihiyle kazımailgilenen adıAlevi verilentarihçiler bude hamledahil Dahatarihçilerin sonralarıyaptıkları çıkanaçıklama Nurrakamların Aliabartılı Halifeolduğu ve [[Celali|Bozokluellerinde, Şeyho Celâldöneme İsyanları]]ndaait damahkeme yaşanmıştır.kayıtları 15.000büyük civarındaoranda [[Alevî]]korunmuş isehaldeyken, [[Mora]]'yabu sürgündenli edilmiştir.büyük [[Ege]]sayıda veidam [[Akdeniz]]'decezasıyla [[Alevî]]sonuçlanan asimilasyonyargılamanın politikasıresmi başlamıştır.kayıtlarının Osmanlıolması tarihindegerektiği dinîhâlde içeriklibulunamadığı ilkyönündedir. isyân olması bakımından önemlidir.
 
{{Osmanlı-taslak}}