Vikipedi

I. Charles (Bourgogne dükü): Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Değişiklik özeti yok
Peykbot (mesaj | katkılar)
Botlar
463.024 değişiklik
k yazım düzenlemesi
45. satır:
| dini =
}}
'''Charles''' (1433-1477), [[Fransızca]] Charles le Téméraire , [[Bourgogne]]'nin [[Valois Hanedanı]]ndan son [[Dük|düküdük]]ü (1467-1477). Bourgogne'nin Fransa'dan bağımsız bir krallık olması için uğraşmış ve Fransa Kralı [[XI. Louis]] ile siyasi ve askeri mücadele içine girmiştir. Bu mücadele kendisinin [[Lorraine]] Dükü'nün hizmetinde olan [[İsviçre paralı askerleri]] tarafından [[Nancy savaşı]]nda öldürülmesi ve topraklarının parçalanıp bir kısmının [[Fransa]] otoritesine geri kalanının da [[Habsburg İmparatorluğu]]na bırakılmasıyla sonuçlanmıştır.
==Hayatı==
[[Dosya:Karte Haus Burgund 4 EN.png|150px|küçükresim|sol|Bourgogne toprakları, I. Charles döneminde]]
 
<p>Bourgogne Dükü [[III. Philip (Bourgogne Dükü)|III. Philip]] (Philippe Le Bon) (doğum 31 Temmuz 1396, Dijon, Burgundy —ölüm 15 Haziran 1467, [[Bruges]], [[Belçika]]) ve [[Aviz Hanedanı]]'ndan [[Portekiz]] kralı I. John'un kızı Bourgogne Düşesi Isabella (Doğum 21 Şubat 1397,[[Evora]]-17 Aralık 1471)'dan<ref>{{web kaynağı|başlık=philip-duke-of-burgundy|url=http://thefreelancehistorywriter.com/tag/philip-duke-of-burgundy/|yayıncı=thefreelancehistorywriter.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> 10 Kasım 1433'te [[Dijon]]'de dünyaya gelmiştir.<ref>{{web kaynağı|başlık=charlesbold|url=http://www.luminarium.org/encyclopedia/charlesbold.htm|yayıncı=luminarium.org|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> </p>
Bourgogne Dükü [[III. Philip (Bourgogne Dükü)|III. Philip]] (Philippe Le Bon) (doğum 31 Temmuz 1396, Dijon, Burgundy —ölüm 15 Haziran 1467, [[Bruges]], [[Belçika]]) ve [[Aviz Hanedanı]]'ndan [[Portekiz]] kralı I. John'un kızı Bourgogne Düşesi Isabella (Doğum 21 Şubat 1397,[[Evora]]-17 Aralık 1471)'dan<pref>{{web kaynağı|başlık=philip-duke-of-burgundy|url=http://thefreelancehistorywriter.com/tag/philip-duke-of-burgundy/|yayıncı=thefreelancehistorywriter.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> 10 Kasım 1433'te [[Dijon]]'de dünyaya gelmiştir.<ref>{{web kaynağı|başlık=charlesbold|url=http://www.luminarium.org/encyclopedia/charlesbold.htm|yayıncı=luminarium.org|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref>

Babasının ölümünden, Dük olmadan, önce [[Charolais Kontu]] ünvanını taşımıştır.<ref>{{web kaynağı|başlık=Charolais|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/107603/Charolais|yayıncı=britannica.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> Bu dönemde [[Döfen]] [[XI. Louis]] (daha sonra [[Fransa Krallığı|Fransa Kralı]]) Fransa kralı [[VII. Charles]]'dan kaçarak III. Philip'in kontrolü altındaki Bourgogne'ye sığınmıştır.<ref>{{web kaynağı|başlık=Louis-XI|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/348891/Louis-XI|yayıncı=britannica.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> I. Charles daha sonra Fransa kralı olacak Döfen XI. Louis ile Luis'in Bourgogne sürgünü süresince arkadaş olmasına ve Fransa'ya karşı düşmanlığı olmamasına rağmen, Düklüğü ve öncesi dönemde babası III. Philip'in Fransa'dan bağımsız bir krallık kurma emelini yerine getirmeye çalışmıştır.<ref>{{web kaynağı|başlık=Charles the bold|url=http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Charles+the+Bold+of+Burgundy|yayıncı=encyclopedia2.thefreedictionary.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> <ref>{{web kaynağı|başlık=louisxi|url=http://www.blackstudies.ucsb.edu/antillians/louisxi.html|yayıncı=blackstudies.ucsb.edu|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> Fransa kralı XI. Louis'in kardeşi Berry dükü [[Charles (Berry Dükü)|Charles]] ile birlikte XI. Louis'in merkezi otorite kurma çabalarına karşı ''La ligue du Bien public'' adlı [[Feodalizm|Feodal]] soylulardan oluşan ittifakı organize etmiştir.<ref>{{web kaynağı|başlık=League of Public Weal|url=http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100056103|yayıncı=oxfordreference.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref></p>
 
[[Dosya:Peter Paul Rubens 144.jpg|150px|küçükresim|sol|Charles, Peter Paul Rubens tarafından yapılmış portresi.]]
 
<p>Charles 1474 yılına kadar bağımsız bir devlet kurma amacıyla yerine getirdiği çabalarının çoğunda başarılı olmuştur. Bourgogne Düklüğünün sınırlarını genişletmiş, Bourgogne'yi bir devlet olarak organize etmiş ve Fransa kontrolünden bağımsız kılmıştır. Daha sonra XI. Luis'in [[Somme nehri]]nde bulunan topraklarını ilhak etmesi Luis ve Charles arasında Charles'in ölümüne kadar sürecek olan mücadelenin başlangıcı olmuştur.<ref name=britannica>{{web kaynağı|başlık=Charles|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/106631/Charles|yayıncı=britannica.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> 1465'te Charles Luis'i ilhak ettiği Somme üzerindeki toprakları geri vermek zorunda bırakmış ve Ekim 1465'te karşılıklı olarak [[Conflans antlaşması]]nı imzalamışlardır.<ref>{{web kaynağı|başlık=Treaty-of-Conflans|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/132058/Treaty-of-Conflans|yayıncı=britannica.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> Fakat XI. Louis'in [[Dinant]] ve [[Liege]]'i Charles'a karşı isyana teşvik etmesi ve sonrasında Charles'in bu bölgeleri tümüyle işgal edip yağmalatması<ref>{{web kaynağı|başlık=Dinant|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/163780/Dinant|yayıncı=britannica.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> (1466) ve 1467 yılında Philippe le Bon'un ölmesi (Charles'ın dük olması) sonucunda bu antlaşmanın bir geçerliliği kalmamıştır. Bir yıl sonra Charles [[İngiltere Krallığı|İngiltere Kralı]] [[IV. Edward]] ile ittifak kurmuş ve kral Edward'ın kız kardeşi Margaret ile evlenmiştir (Temmuz 1468)<ref>{{kitap kaynağı|soyadı=Vaughan|ad=Richard|başlık=Charles the Bold : the last Valois Duke of Burgundy|yıl=2002|yayıncı=Boydell Press|yer=Rochester, NY|isbn=978-0851159188|sayfalar=48|url=http://books.google.gr/books?id=GsKuCHXRuPMC&printsec=frontcover&dq=Charles+the+Bold:+The+Last+Valois+Duke+of+Burgundy,+Volume+4&hl=en&sa=X&ei=lVgKUeqpDsf0sgbtooFI&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Charles%20the%20Bold%3A%20The%20Last%20Valois%20Duke%20of%20Burgundy%2C%20Volume%204&f=false|basım=New ed.}}</ref> Bunun üzerine Louis, Charles'ı müzakere etmek üzere [[Péronne]]'de görüşmeye çağırmış (Ekim 1468)<ref>{{web kaynağı|başlık=1468|url=http://www.historyorb.com/events/date/1468|yayıncı=historyorb.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> , görüşmeler sırasında Louis'in tekrardan bir Liege isyanı düzenlediği haberinin Charles'a ulaşması sonucunda Charles, Louis'in [[Flanders]], [[Ghent]] ve [[Bruges]]'ün Fransa parlementosu hakimiyetinden çıkmasını kabül ettirmiştir.<ref>{{web kaynağı|başlık=Charles_the_Bold|url=http://www.1911encyclopedia.org/Charles_the_Bold|yayıncı=1911encyclopedia.org|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> Daha sonra Charles Liege'deki isyanı bastırmış ve halkın önemli bir kısmını katletdirmiştir.<ref>{{web kaynağı|başlık=Liege history|url=http://www.eupedia.com/belgium/liege_history.shtml|yayıncı=eupedia.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> Bu barış antlaşması da uzun süreli olmamış fakat kasım 1472'de yeni bir barış antlaşması imzalanmıştır. <ref name=britannica /> </p>
<p> Charles sınırlarını [[Rhine]]'a kadar genişletmiş, Bourgundy, [[Lüxemburg]] ve [[Hollanda]] arasında kalan bölgeleri ilhak etmiştir.<ref name=britannica /> [[Ferrette]]'yi ve bazı diğer küçük kasabaları 1469 yılında [[Avusturya]] [[Arşidük]]ü Sigismund'tan satın almıştır.<ref>{{web kaynağı|başlık=Charles de Bourgogne|url=http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=6494|yayıncı=findagrave.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref></p>▼
 
<p>Emellerine ulaşabilmesi için Charles'ın kurmak istediği krallığın içinde sahip olmadığı bir tek [[İsviçre kantonları]] ve [[Köln]] kalmıştır.<ref name=britannica /> 1475 yılında [[Nancy]]'yi işgal etmiş 1476 yılında ''Granson'' ve ''Morat'''ta [[İsviçre paralı askerleri]]ne yenilmiştir. Ekim ayında Nancy'yi tümüyle kaybetmiş daha sonra 5 Ocak 1477 yılında ikinci kez İsviçre askerleriyle Nancy yakınlarında yaptığı savaşta ordusu bozguna uğratılmış kendisi de muharebe içerisinde öldürülmüştür.<ref>{{web kaynağı|başlık=battle-of-nancy|url=http://militaryhistory.about.com/od/battleswars14011600/p/battle-of-nancy.htm|yayıncı=militaryhistory.about.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> </p><br />▼
▲<p> Charles sınırlarını [[Rhine]]'a kadar genişletmiş, Bourgundy, [[Lüxemburg]] ve [[Hollanda]] arasında kalan bölgeleri ilhak etmiştir.<ref name=britannica /> [[Ferrette]]'yi ve bazı diğer küçük kasabaları 1469 yılında [[Avusturya]] [[Arşidük]]ü Sigismund'tan satın almıştır.<ref>{{web kaynağı|başlık=Charles de Bourgogne|url=http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=6494|yayıncı=findagrave.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref></p>
 
▲<p>Emellerine ulaşabilmesi için Charles'ın kurmak istediği krallığın içinde sahip olmadığı bir tek [[İsviçre kantonları]] ve [[Köln]] kalmıştır.<ref name=britannica /> 1475 yılında [[Nancy]]'yi işgal etmiş 1476 yılında ''Granson'' ve ''Morat'''ta [[İsviçre paralı askerleri]]ne yenilmiştir. Ekim ayında Nancy'yi tümüyle kaybetmiş daha sonra 5 Ocak 1477 yılında ikinci kez İsviçre askerleriyle Nancy yakınlarında yaptığı savaşta ordusu bozguna uğratılmış kendisi de muharebe içerisinde öldürülmüştür.<ref>{{web kaynağı|başlık=battle-of-nancy|url=http://militaryhistory.about.com/od/battleswars14011600/p/battle-of-nancy.htm|yayıncı=militaryhistory.about.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref> </p><br />
 
==Nancy Muharebesi==
Satır 59 ⟶ 65:
{{Main|Nancy Muharebesi}}
İsviçre askerlerine ''[[Morat]]'' ve ''[[Grandson]]'''da uğradığı yenilgi sonrasında ordusunun zayıflamasının yanında siyasi ve askeri otoritesi de zayıflamıştı. Takib eden süreçte [[Lorraine]] Dükü, Charles'ın işgal ettiği toprakların çoğunu geri almıştı. Bütün bu olumsuzluklara rağmen, Charles 1476 yılının kış aylarında Nancy'yi (Lorraine'nin başkenti), kısa sürede düşmesini umarak, tekrardan kuşatmaya alma kararı almıştı fakat kuşatma beklenenden uzun sürdü ve Nancy düşmedi. Bunun üzerine Lorraine Dükü kendi ordusu ve İsviçre paralı askerlerinden oluşan birliklerle sayıca az olan Charles'ın ordusunu Nancy yakınlarında 1477 yılı Ocak ayında kuşatmıştır. Savaş sonucunda Bourgogne ordusu tümüyle yok edilmiş Charles'ın parçalanmış cesedine de muharebeden üç gün sonra ulaşılmıştır. Bu savaş sonrasında Bourgogne'ların bağımsız devlet kurma hayalleri tümüyle ortadan kaldırılmıştır.<ref>{{web kaynağı|başlık=Nancy|url=http://www.fanaticus.org/DBA/battles/nancy.html|yayıncı=fanaticus.org|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref>
Charles'ın Hollanda üzerindeki toprakları [[Arşidük Maximilian]]'ın I.Charles'ın kızı Mary ile evlenmesi sonucu [[Habsburg İmparatorluğu]]na katılmış, ve Bourgogne krallığı Fransa kontrolü altına girmiştir. Ayrıca bu savaş sonucunda İsviçre paralı askerlerinin ünü artmış Avrupa ordularında daha fazla yer almaya başlamışlardır.<ref>{{web kaynağı|başlık=flanders|url=http://www.friesian.com/flanders.htm|yayıncı=friesian.com|erişimtarihi=31 Ocak 2013}}</ref><br /><br/>
 
==Soy Ağacı==
Satır 90 ⟶ 96:
|}
 
== Ayrıca Bakınızbakınız ==
{{Commons category|Charles the Bold}}
*[[Valois Hanedanı]]
Satır 103 ⟶ 109:
<div class="toccolours" style="width:100%">
<div style="-moz-column-count:3; -webkit-column-count:3; column-count:3;">
* [[File:Blason Charolais.svg|40px]] 1433 – 5 Ocak 1477: [[Charolais Kontu]] <br />
* [[File:Blason fr Bourgogne.svg|40px]] 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: [[Bourgogne Dükü]] <br />
* 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: [[Brabant Dükü]] <br />
* [[File:Limburg New Arms.svg|40px]] 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: [[Limburg Dükü]] <br />
* [[File:Austria coat of arms simple.svg|40px]] 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: [[Lothier Dükü]] <br />
* [[File:Arms of Luxembourg.svg|40px]] 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: [[Lüxemburg Dükü]]<br />
* [[File:Namur Arms.svg|40px]] 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: [[Namur Marki]] <br />
* [[File:Blason comte fr Nevers.svg|40px]] 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: [[Kont Palatine Bourgogne]] <br />
* [[File:Artois Arms.svg|40px]] 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: [[Artois Kontu]] <br />
* [[File:Blason Nord-Pas-De-Calais.svg|40px]] 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: [[Flanders Kontu]]<br />
* [[File:Hainaut Modern Arms.svg|40px]] 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: [[Hainaut Kontu]] <br />
* [[File:Counts of Holland Arms.svg|40px]] 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: [[Hollanda Kontu]] <br />
* [[File:coatofarmszeeland.PNG|40px]] 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: [[Zeeland Kontu]] <br />
* [[File:Guelders-Jülich Arms.svg|40px]] 23 Şubat 1473 – 5 Ocak 1477: [[Guelders Dükü]] <br />
* [[File:Graafschap zutphen.svg|40px]] 23 Şubat 1473 – 5 Ocak 1477: [[Zutphen Kontu]] <br />
</div></div></div></div>
 
Satır 124 ⟶ 130:
 
<!---Kategori -------->
 
<!---------------------------------diğer diller-------------------------------->▼
 
{{DEFAULTSORT:Charles 01 (Bourgogne Dükü)}}
[[Kategori:1433 doğumlular]]
Satır 133 ⟶ 142:
[[Kategori:Nancy'de ölenler]]
[[Kategori:Çatışmada ölenler]]
 
▲<!---------------------------------diğer diller-------------------------------->
"https://tr.wikipedia.org/wiki/I._Charles_(Bourgogne_dükü)" sayfasından alınmıştır