Hadım Ali Paşa: Revizyonlar arasındaki fark

|isim = HadımHadim Ali Paşa

'''HadımHadim Ali Paşa''', veya ''AtikAtık Ali Paşa''' (d. - öo. [[1511]], Amasya), Sultan [[II. Bayezid]] zamanında 1501-1503 ve 1506-1511 donemlerindedönemlerinde iki kez sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

[[Saraybosna]] yakinindayakınında "Drogozgemetva" adliadlı bir koydeköyde BosnakBoşnak asilliasıllı olarak dogmusturdoğmuştur.<ref name="yasamyapityaşamyapıt">Koç, Havva "Ali Paşa (AtikAtık, HadımHadim)" (1999) ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.224-225 ISBN:975-08-0072-9</ref><ref name"sicilliosmanisicılliosmani"> Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN:975-333-0383 C.III say.495 [http://archive.org/details/sicılliosmani01sruoftsicilliosmani01sruoft]</ref> DevsirmeDevşirme olarak alinmisalınmış egitimieğitimi [[Enderun]]'da gormusturgörmüştür. Babulsaada agaligiağalığı ve bazibazı sancakbeyleri gorevlerindegörevlerinde bulundu.

Sultan II. Bayezid tahta çıktığı zaman [[Cem Sultan ]] ayaklanmsindaayaklanmsında [[II. BeyazitBeyazıt]inın has adamiadamı olarak 1482'de [[Karaman]] beylerbeyi yapildiyapıldı. Bu gorevdegörevde iken [[Cem Sultan]] ve KaramanogluKaramanoğlu KasimKasım Bey'in Konya kusatmasindakuşatmasında sehrişehri basaribaşarı ile savundu. Sonra [[Semendire]] valisi ve RuRü,eli beylerbeyi oldu. Bu gorevdegörevde iken BugdanBuğdan Prensi "Stefan CelÇel Mare" isyan etmisetmiş ve [[Akkirman]] kalesini kusatipkuşatıp alma girisimidegirişiminde idi. Hadim Ali PasaPaşa onun uzerineüzerine yuruyupyürüyüp kaleyi kusatmadankuşatmadan kurtardikurtardı ve PrensinPrens'in [[Lehistan]]'a kacmasinakaçmasına neden oldu. Bu seferinden başarı ile dönuncedönünce 1486'da vezir oldu.<ref name"sicilliosmanisicılliosmani"/>

Bundan sonra HadımHadim Ali Paşa, [[1485]]–[[1491]] döneminde yapılan [[Osmanlı-MemlükMemluk Savaşı]]'nna a katildikatıldı ve bu savasinsavaşın son safhasında Osmanlı ordusu komutanı oldu. Bu savassavaş icindeiçinde katildigikatıldığı ilk sefer serdar sadrazam {{Davut PasaPaşa]]'ninnın maiyetinde olarak 1487'de olmustuolmuştu. [[1488]] yılında devam eden savaşta [[Osmanlı Ordusu]] vezir HadımHadim Ali Paşa komutanlığı altında [[Çukurova]]'ya hucumahücuma geçip burayı, özellikle [[Adana]], [[Tarsus]], [[Anazarva]], [[Kozan|Sis]] kalelerinkalelerini ele geçirdi. [[MemlükMemluk]]'lular Sultanı [[Kayıtbay]], emir [[Özbek Bey]] komutasında bir sefer ordusunu Çukurova'ya gönderdi. Bu ordu ile Osmanlı Ordusu [[16 Ağustos]] [[1488]] tarihinde [[Ağaçayırı Muharebesi]]'ne giriştiler. HadımHadim Ali Paşa komutası altında bulunan Osmanlı ordusu bu muharebede yenildi. MemlükluMemluklu ordu komutanı Emir Özbek Bey [[Çukurova]]'da Osmanlılardan temizlemeye başladı. Bu arada Osmanlıların elinde bulunan [[Adana]] kalesi 3 ay bir kuşatma sonucunda kaybedildi. Bu savaşa katılan paşalar vezirlikten azledildiler.<ref name="yasamyapityaşamyapıt"/>

Sonra Venediklilerle yapilanyapılan savaslarasavaşlara istirakiştirak etti. 1500'de [[Mora]] yarımadası ile [[Navarin]], [[ZansioZantio]], [[Modon]] ve [[Koron]] kaleleri ile [[Kefalonya]] ve [[AyamavrıAyamavri]] adalarını aldı. Bunun uzerineüzerine ikinci vezir oldu. 1501'de Venedikliler bir baskinlabaskınla NavarinNavarın'iı tekrar ele gecirdiklerigeçirdikleri iciniçin bu kale uzerineüzerine tekrar gidip [[Kemal Reis]]'in denizden destegidesteği uile geri aldialdı. Mora valiliginevaliliğine tayin edildi.<ref name="yasamyapityaşamyapıt"/>

1501'de [[Mesih PasaPaşa]]'ninnın olumuölümü ile ilk kez sadrazam yapildiyapıldı. İki yıl sonra azledilerek yerine [[Hersekli Ahmed Paşa]] getirildi.<ref name="yasamyapityaşamyapıt"/>

1506'da ikinci defa sadrazamlığa getirildi. OlunceyeÖlünceye kadar bu gorevdegörevde kaldikaldı.<ref name="yasamyapityaşamyapıt"/>

Nisan 1511'da isyana başlayan [[Şahkulu İsyanı]] ile uğraşması gerekti. Genellike Alevi olan Türkmenler [[İran]]'da [[Safeviler]] devleti kurucusu [[Şah İsmail]]'i kurtarıcı olarak kabul etmişlerdi. Onun halifesi olan ŞahkuluSahkulu Baba Tekeli ve babasibabası Hasan [[Antalya]], [[Manisa]], [[İzmir]], [[Karaman]], [[Mersin]], [[Konya]], [[Kırşehir]], [[Tokat]], [[Amasya]], [[Yozgat]] ve [[Çorum]] yörelerinde bulunan Alevi Türkmenler tarafıdantarafından desteklenmekte idi. Osmanlı devleti [[Manisa]]'da sancakbeyi olan Şehzade [[Korkut]]'un eyalet askerlerinden oluşan ordusu [[Isparta]] yakınlarında ŞahkuluSahkulu güçlerine yenildi. [[Konya]] eyalet ordusu ise [[Beyşehir]]'de bir muharabede yenildiler ve ŞahkuluSahkulu Karaman'ı eline geçirdi. Sonra ŞahkuluSahkulu ordusunun hedefi Anadolu Beylerbeyliği merkezi olan [[Kütahya]] ve ordan da Bursa'ya olmuştu. Anadolu Beylerbeyi Karagöz Mehmed Paşa ile yapılan muharebede Osmanlı ordusu yenilip Karagöz MehemdMehmed Paşa isyancıların eline esir düşüp onlar tarafından idam edildi. Ama Bursa yolu bir Osmanlı ordusu tarafından kesilmişti; Anadolu beylerbeylik merkezi olan Kütahya teslim olmayıp Şahkulu tarafından kuşatmaya alınması gerekti. Bu kuşatmayı kırmayı başaran Haydar Paşa idaresindeki Osmanlı ordusu ise Șahkulu'nun bir baskınıyla Kütahya boğazında yenildi ve Haydar Paşa şehit düştü. Şahkulu güçleri yön değiştirip [[Ankara]] üzerine yürüdüler. Sadrazam HadımHadim Ali Paşa de [[Çubuk]] üzerinden harekete geçmişti. ŞahkuluSahkulu'nun Karabıyıkoğlu komutasındaki kuvvetlerinikuvvetleri karşıladiğıile karşılaşdığı [[Gökçay Muharebesi]]'inde Sadrazam HadımHadim Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Şahkulu güçlerini yendi ve ŞahkuluSahkulu isyanının beli böylece kırılmış oldu.

Ama sadrazam HadımHadim Ali Paşa bu muharebede ağır yara almıştı. Sadrazam tedavi için [[Amasya]]'ya getirildi fakat tedavisi yararliyararlı olmadiolmadı. KisaKısa bir zaman sonra Sadrazam vefat etti. Naaşı Amasya'da bulunan Kurtboğan Türbesi yanındaki Vezir-i Âzam AtikAtık Ali Paşa Türbesi'ne defnedildi.

HadımHadim Ali Paşa ölmeden önce II. Beyazıt'ın şehzadelerinin sultan olma için aralarıdaki mücadelede Şehzade Ahmed'in tahta geçmesini desteklemekteydi. Ölümüyle Şehzade Ahmet taht kavgasında büyük güç kaybetti. 1512'de [[Iİ. Selim|Yavuz Selim]] babasını tahttan indirip OsmanliOsmanlı Devleti tahtına çıktı.

Sicill-i Osmani onu soyleşöyle degerlendirmektedirdeğerlendirmektedir:<ref name"sicilliosmanisicılliosmani"/>

Düşüncesi ve tedbirleri kabul olunur, cesur ve cömertti. UlemâyıÜlemâyi ve faziletli insanları severdi. Yazısı güzeldi. Hayır işlerine düşkün(dü).

HadımHadim olmakla beraber cesur, HaımHaim Ali Paşa bilgili bir devlet adamıydı.

İstanbul'da Divanyolundaki, [[AtikAtık Ali Paşa Camii]]'si, yanındaki medrese, mektep, ve imareti o yaptırmıştır.

* DanişmendDanışmend, İsmail Hâmi, (1961) ''Osmanlı Devlet ErkânıErkâni'', İstanbul:Türkiye Yayınevi.

* Koç, Havva "Ali Paşa (AtikAtık, HadımHadim)" (1999) ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.224-225 ISBNİŞBN:975-08-0072-9

* Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBNİŞBN:975-333-0383 C.III say.495 [http://archive.org/details/sicılliosmani01sruoft]

|başlık= [[Dosya:SadrazamlikSadrazamlık-nisanlarinişanları.svg|25px]]<br/> [[Yükseliş Dönemi Osmanlı Sadrazamları listesi|Osmanlı Sadrazamı]]<br/>1. sadareti

[[Kategori:ÖlmüşOlmuş insanlar]]