Hadım Ali Paşa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
|||
20. satır:
}}
'''Hadım Ali Paşa''', veya ''Atik Ali Paşa''' (d.
Ali Paşa (Hadım) II. Bâyezid'in has adamlarından olup tahta çıkışında
Konya ve sonra Semendire ve ardından Rumeli beylerbeyi oldu. 892'de
(1487) vezir olup 896'da (1491) Mo-ra'yı fethetti. Sonra ikinci vezir
oldu. 907'de (1501/02) sadrazam olup 909' da (1503/04) azledildi.
912'de (1506/ 07) ikinci defa sadrazam oldu. 917'de (1511) Şeytankuiu
savaşında galip geldikten sonra vefat etti.
olup Ali Paşa Camii ve Kariye Camii
ile Silivri Camilini yaptı. (III 495)
==Hayatı==
[[Saraybosna]] yakininda "Drogozgemetva" adli bir koyde Bosnak asilli olarak dogmustur.<ref name="yasamyapit">Koç, Havva "Ali Paşa (Atik, Hadım)" (1999) ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.224-225 ISBN:975-08-0072-9</ref><ref name"sicilliosmani"> Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN:975-333-0383 C.III say.495 [http://archive.org/details/sicılliosmani01sruoft]</ref> Devsirme olarak alinmis egitimi [[Enderun]]'da gormustur. Babulsaada agaligi
Sultan II. Bayezid tahta çıktığı zaman [[Cem Sultan ]] ayaklanmsinda [[II. Beyazit]in has adami olarak 1482'de [[Karaman]] beylerbeyi yapildi. Bu gorevde iken [[Cem Sultan]] ve Karamanoglu Kasim Bey'in Konya kusatmasinda sehri basari ile savundu. Sonra [[Semendire]] valisi ve Ru,eli beylerbeyi oldu. Bu gorevde iken Bugdan Prensi "Stefan Cel Mare" isyan etmis ve [[Akkirman]] kalesini kusatip alma girisimide idi. Hadim Ali Pasa onun uzerine yuruyup kaleyi kusatmadan kurtardi ve Prensin [[Lehistan]]'a kacmasina neden oldu. Bu seferinden başarı ile dönunce 1486'da vezir oldu.<ref name"sicilliosmani"/>
Bundan sonra Hadım Ali Paşa, [[1485]]–[[1491]] döneminde yapılan [[Osmanlı-Memlük Savaşı]]'
Sonra Venediklilerle yapilan savaslara istirak etti. 1500'de [[Mora]] yarımadası ile [[Navarin]], [[Zansio]], [[Modon]] ve [[Koron]] kaleleri ile [[Kefalonya]] ve [[Ayamavrı]] adalarını aldı. Bunun uzerine ikinci vezir oldu. 1501'de Venedikliler bir baskinla Navarin'i tekrar ele gecirdikleri icin bu kale uzerine gidip [[Kemal Reis]]'in denizden destegi uile geri aldi. Mora valiligine tayin edildi.<ref name="yasamyapit"/>
▲Bundan sonra Hadım Ali Paşa, [[1485]]–[[1491]] döneminde yapılan [[Osmanlı-Memlük Savaşı]]'nın son safhasında Osmanlı ordusu komutanı olarak katıldı. [[1488]] yılında devam eden savaşta [[Osmanlı Ordusu]] vezir Hadım Ali Paşa komutanlığı altında [[Çukurova]]'ya hucuma geçip burayı, özellikle [[Adana]], [[Tarsus]], [[Kozan]] kalelerini, ele geçirdi. [[Memlük]]'lular Sultanı [[Kayıtbay]], emir [[Özbek Bey]] komutasında bir sefer ordusunu Çukurova'ya gönderdi. Bu ordu ile Osmanlı Ordusu [[16 Ağustos]] [[1488]] tarihinde [[Ağaçayırı Muharebesi]]'ne giriştiler. Hadım Ali Paşa komutası altında bulunan Osmanlı ordusu bu muharebede yenildi. Memlüklu ordu komutanı Emir Özbek Bey [[Çukurova]]'da Osmanlılardan temizlemeye başladı. Bu arada Osmanlıların elinde bulunan [[Adana]] kalesi 7 ay bir kuşatma sonucunda kaybedildi. Bu savaşa katılan paşalar vezirlikten azledildiler.
1506'da ikinci defa sadrazamlığa getirildi. Olunceye kadar bu gorevde kaldi.<ref name="yasamyapit"/>▼
▲1500'de [[Mora]] yarımadası ile [[Modon]] ve [[Koron]] kaleleri ile Kefalonya ve Ayamavrı adalarını aldı. 1501'de ilk kez sadrazam oldu. İki yıl sonra azledilerek yerine [[Hersekli Ahmed Paşa]] getirildi.
▲1506'da ikinci defa sadrazamlığa getirildi.
Nisan 1511'da isyana başlayan [[Şahkulu İsyanı]] ile uğraşması gerekti. Genellike Alevi olan Türkmenler [[İran]]'da [[Safeviler]] devleti kurucusu [[Şah İsmail]]'i kurtarıcı olarak kabul etmişlerdi. Onun halifesi olan Şahkulu Baba Tekeli ve babasi Hasan [[Antalya]], [[Manisa]], [[İzmir]], [[Karaman]], [[Mersin]], [[Konya]], [[Kırşehir]], [[Tokat]], [[Amasya]], [[Yozgat]] ve [[Çorum]] yörelerinde bulunan Alevi Türkmenler tarafıdan desteklenmekte idi. Osmanlı devleti [[Manisa]]'da sancakbeyi olan Şehzade [[Korkut]]'un eyalet askerlerinden oluşan ordusu [[Isparta]] yakınlarında Şahkulu güçlerine yenildi. [[Konya]] eyalet ordusu ise [[Beyşehir]]'de bir muharabede yenildiler ve Şahkulu Karaman'ı eline geçirdi. Sonra Şahkulu ordusunun hedefi Anadolu Beylerbeyliği merkezi olan [[Kütahya]] ve ordan da Bursa'ya olmuştu. Anadolu Beylerbeyi Karagöz Mehmed Paşa ile yapılan muharebede Osmanlı ordusu yenilip Karagöz Mehemd Paşa isyancıların eline esir düşüp onlar tarafından idam edildi. Ama Bursa yolu bir Osmanlı ordusu tarafından kesilmişti; Anadolu beylerbeylik merkezi olan Kütahya teslim olmayıp Şahkulu tarafından kuşatmaya alınması gerekti. Bu kuşatmayı kırmayı başaran Haydar Paşa idaresindeki Osmanlı ordusu ise Șahkulu'nun bir baskınıyla Kütahya boğazında yenildi ve Haydar Paşa şehit düştü. Şahkulu güçleri yön değiştirip [[Ankara]] üzerine yürüdüler. Sadrazam Hadım Ali Paşa de [[Çubuk]] üzerinden harekete geçmişti. Şahkulu'nun Karabıyıkoğlu komutasındaki kuvvetlerini karşıladiğı [[Gökçay Muharebesi]]'inde Sadrazam Hadım Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Şahkulu güçlerini yendi ve Şahkulu isyanının beli böylece kırılmış oldu.
Satır 42 ⟶ 50:
Hadım Ali Paşa ölmeden önce II. Beyazıt'ın şehzadelerinin sultan olma için aralarıdaki mücadelede Şehzade Ahmed'in tahta geçmesini desteklemekteydi. Ölümüyle Şehzade Ahmet taht kavgasında büyük güç kaybetti. 1512'de [[I. Selim|Yavuz Selim]] babasını tahttan indirip Osmanli Devleti tahtına çıktı.
==Değerlendirme==
Sicill-i Osmani onu soyle degerlendirmektedir:<ref name"sicilliosmani"/>
<blockquote>
Düşüncesi ve tedbirleri kabul olunur, cesur ve cömertti. Ulemâyı ve faziletli insanları severdi. Yazısı güzeldi. Hayır işlerine düşkün(dü).
</blockquote>
Hadım olmakla beraber cesur, Haım Ali Paşa bilgili bir devlet adamıydı.
Satır 56 ⟶ 71:
==Dış bağlantılar==
* Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) ''Osmanlı Devlet Erkânı'', İstanbul:Türkiye Yayınevi.
* Tektaş, Nazım (2002) ''Sadrazamlar-Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı'', İstanbul:Çatı Kitapları
* Koç, Havva "Ali Paşa (Atik, Hadım)" (1999) ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.224-225 ISBN:975-08-0072-9
* Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN:975-333-0383 C.III say.495 [http://archive.org/details/sicılliosmani01sruoft]
{{başlangıç kutusu}}
Satır 71 ⟶ 90:
|sonra= [[Hersekli Ahmed Paşa]]}}
{{bitiş kutusu}}
{{Osmanlı sadrazamları}}
| |||