Mahmud Nedim Paşa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
|||
5. satır:
|sıra =
|makam = [[Osmanlı Sadrazamı]]
|
|dönemsonu1 = 31 Temmuz 1872
|öncegelen1 = [[Mehmed Emin Âli Paşa]]
|sonragelen1 = [[Mithat Paşa]]
|
|dönemsonu2 = 12 Mayıs 1876
|öncegelen2 = [[Sakızlı Ahmed Esad Paşa]]
16. satır:
|doğum_tarihi = [[1818]]
|doğum_yeri =
|ölüm_tarihi = 14 Mayıs [[1883]]
|ölüm_yeri = [[İstanbul]]
}}
'''Mahmut Nedim Paşa'''
==Hayatı==
1818 yılında doğan Mahmud Nedim Paşa [[Şam]] ve [[Bağdat]] valilikleri yapmış olan vezir rütbeli Gürcü Mehmet Necip Paşa'nın küçük oğluydu. <ref name="yaşamyapıt"> Yılmaz, Recep, "Mahmut Nedim Paşa",(1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.69-70 ISBN:975-08-0072-9</ref><ref name="sicılliosmani">Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN:975-333-0383 C.IV s.336-337 [http://archive.org/details/sicılliosmani01sruoft]
</ref>
Eğitimini bitirince devlet memuriyetine girdi. Mektub-i Sedaret ve amedi kalemlerine girdi ve Bursalı Said Paşa'ya divan katibi oldu. Sonra mektub-i sedaret yardımcısı oldu. Sonra sırasıyla Şubat 1847'de mektub-i sedaret muavini; (Şubat 1847'de) sedaret mektupçusu; Mayıs 1849'da Divan-ı Humayun amedi yardımcısı, Aralık 1849'da amedi ve 1853'de beylikçi yapıldı. Temmuz 1854'den itibaren sedaret müsteşarlığına ve Temmuz 1854'den itibaren de Hariciye Nazırlığı müsteşarlığına getirildi. <ref name="sicılliosmani"/>
Şubat 1825'de vezir şeref ünvanı verilerek [[Sayda]] valisi tayin edildi ve sırasıyla [[Kasım 1855]]'de [[Şam]] valisi ve Şubat 1858'de [[İzmir]] valisi tayin edildi. Sonra İstanbul'a geçti. Şubat 1858;'de Meclis'i Tanzimat üyesi ve Nisan 1858'de Hariciye Nazırı [[Keçecizade Fuat Paşa]] Paris'e gittiğinde vekaletle Hariciye Nazırı olarak çalıştı. Ağustos 1858'de Ticaret Nazırı olarak tayin edilip Aralık 1859'da azledilince kadar görev yaptı. Temmuz 1860'da kendi isteği ile [[Trablusgarp]] valisi yapıldı ve burada 7 yıl valilik yaptı. 18676'de İstanbul'a döndü ve Haziran 1867'de Meclis'i Vala üyeliğine tayin edildi. Ağustos 1867'de Devai Nazırı ve Mart 1868'de ikinci kez sedaret müsteşarı oldu.
Hakkı Paşa öldükten sonra doğrudan doğruya saray tarafındn Bahriye Nazırı yapıldı. <ref name="sicılliosmani"/>
Sultan Abdülaziz'le yakın ilişkiler kurmuştu. Padişah'ın hiç denetsiz monarşik keyfi idare hakkı olduğu telkini yapmaktaydı. Bu nedenle Abdülaziz'in gözüne girmişti. Sadrazam {{Mehmed Emin Âli Paşa|Âli Paşa]] 7 Eylül 1871'de öldüğünde Abdülaziz'in şahsi tercihi ile birinci kez sadrazamlığa getirildi. İlk icraatı daha önce Osmanlı devletinin batı Avrupa devletlerine dayanan politikasını tayin eden Âli Paşa'nın siyasetlerini değiştirmeye çalışmak oldu. Ama önceki işi Âli Paşa'nın ailesini, dostlarını ve devlet içinde birlikte çalıştığı iş arkadaşlarını görevlerinden ayırmak oldu. Dış siyasetinde o zamanki Rusya büyükelçisi [[Nikolay Pavloviç İgnatyev]]'ye yakın bağlılık gösterip Osmanlı Devleti dış siyasetini Rusya dış siyasetini takip eder bir devlet şekline soktu. Bu Rusya sevgisi yüzünden İstanbul siyasi çevrelerinde lakabı "Nedimoff"'a çıktı. Bu da Osmanlı devletinin batı Avrupa devletleri yanında itibarının kırılmasına ve devletin yanlız kalmasına sebep oldu. İçişlerinde takip ettiği hiç sorumsuz merkeziyetçi yanlış siyaset Abdülaziz'in halkın sevgisini kaybetmesine ve özellikle Balkanlarda milliyetçiliğinin önem kazanmasına neden oldu. Bu kötü gidişat [[Mithat Paşa]] tarafından Abdülaziz'e bildirlip sultan uyarıldı. Bunun üzerine 31 Temmuz 1872'de Abdülaziz, Mahmud Nedim Paşa'yı sadrazamlıktan azletti.<ref name="yaşamyapıt"/>
Temmuz 1872'de kona [[Kastamonu ]] valiliği verildi ve böylece İstanbul'dan uzaklaştırıldı. Fakat yeni sadrazam olan [[Mithat Paşa]] onun sadrazamlığı sıralarda yaptığı yolsuzlukların ve Hazine-i Maliye'yi soktuğu zararların hesabının sorulmasında ısrar ettiği için İstanbul'a geri çağrıldı. Fakat yapılan araştırmalar sonunda bir sonuç alınamadı ve Mahmud Nedim Paşa [[Trabzon]]'a zorunlu sürgüne gönderildi. Ekim 1873'de [[Adana]] valiliğine tayin edildi. Tam bu sırada [[Hersek]] isyanı çıktı ve ülke büyük bir siyasi kriz içine girdi. Sultan Abdulaziz, Mahmut Nedim Paşa'nın Rusya yakınlığını bildiği için ve bu yakınlık dolayısıyla bu isyana Rusya'nın parmak sokmasını önleceğini sandığı için Mahmed Nedim Paşa'yı 21 Ağustos 1875'de İstanbul'a çağırttı. Ona Şuray-ı Devlet üyeliği görevi verildi.<ref name="yaşamyapıt"/>
Mahmud Nedim Paşa eğer kendisine iktidar verilirse Hersek isyanı meselesini 15-20 günde çözebileceğini Abdülaziz'e bildirince, Sultan'ın istğiyle 26 Ağustos 1875'de ikinci kez sadrazamlığa getirildi. Fakat sadarazm olduğunda Hersek isyanını bastıramadı. Bu yetmezmiş gibi ayaklanmalar Sırbistan, Bulgaristan ve diğer bölgelere de yayılmaya başladı. Mahmut Nedim Paşa'nın bunlara karşı aldığı tedbirler hep boşa gitti. Ayaklanmalar dolayısıyla gereken yüksek askeri harcamalar devlet maliyesini sarstı. Yeni vergiler koymak imkanı yoktu ve o zamana kadar devlet maliyesi yüksek faizlerle dış borç almaya dayanmakta idi. Mahmud Nedim Paşa dış borç alınmasında Osmanlı devleti tahvilleri için gayet yüksek faiz ödemekten kaçınmak için devlet dış tahvillerinin faizini (dış piyasalarda geçen) ama eskisinden %50 daha düşük olan faizlere indirdi. Bu Avrupa'da Osmanlı tahvilleri satın alan ve gayet yüksek faiz gelirinden istifade eden Batı Avrupa bankaları ve maliyecilerinin ve ülke içinde ellerinde fonları olup bunları yüksek faizli Osmanlı devleti tahvilleri ile nemalandıran küçük bir iç rantiyer-maliyeci tabakasının büyük tepkilerine neden oldu. Bu arada medrese öğrencileri de derslerine girmeyip Fatih ve Beyazıt meydanlarinda gösteriler yaptılar. Bu başarısızlıklar nedeni ile 12 Mayıs 1876'da sadrazamlıktan azledildi.<ref name="yaşamyapıt"/>
Önce [[Çeşme]]'ye sürgüne gönderildi. Oradan da sürgün yeri [[Sakız Adası]]'na çevrildi. 31 Ağustos 1876'da [[II. Abdülhamit]] padişah olduktan sonra affedildi. Birinci meşrutiyet kurulması, "Doksan-Üç-Osmanlı-Rus Savaşı"'nin kaybı ve 11 Şubat 1878'den itibaren II. Abdülhamit istibdata idaresinin başlamasınan sonra 1879 başlarında Mahmud Nedinm Paşa [[Musul]] valisi olarak tayin edildi. Ama hemen ardından İstanbul'a dönmesi emri gönderildi. Sadrazam olan [[Ahmed Arifi Paşa]]'nın muhalefetine rağmen 1879 sonlarında Mahmud Nedim Paşa Dahiliye Nazırı olarak göreve getirildi. Bu görevde iken 1182 sonlarında hastalandı ve hastalığı uzun sürdüğü için görevinden alındı.<ref name="yaşamyapıt"/>
14 Mayıs 1883'de vefat etti. Mahmudiye Caddesi (?) üzerinde bulunan türbesine gömüldü. <ref name="sicılliosmani"/>
Sicill-i Osmani'de şöyle değerlendirilir: <ref name="sicılliosmani"/>
<blockquote>
Cömert, zekî, şair, kâtipti.
</blockquote>
Orta derecede bir şair ve yazar olduğu belirtilmektedir. Bir divanı bulunmaktadır. ''Hikaye-i Melik-i Muzaffer'' ve ''Ayine ve Hasbıhal'' adlı popüler okuyucuya hitap eden basılmış eserleri bulunur. Kendisine yöneltilen suçlamaları inceleyip redden ''Reddiye'' adlı bir polemik kitabı basılmıştır.<ref name="yaşamyapıt"/>
==Ayrıca bakınız==
* [[
* [[Dağılma Dönemi Osmanlı Sadrazamları listesi]]
Satır 43 ⟶ 58:
==Dış bağlantılar==
* Buz, Ayhan (2009) "Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap,
* Danișmend, İsmail Hâmi (1971),''Osmanlı Devlet Erkâni'', İstanbul: Türkiye Yayınevi
* Kuneralp, Sinan (1999) ''Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 - 1922) Prosopografik Rehber'', İstanbul:
* İnal, İbnülemin Mehmet Kemal, (1964) ''Son Sadrazamlar 4 cilt'', Ankara: Millî Eğitim
* Tektaş,
* Yılmaz, Recep, "Mahmut Nedim Paşa",(1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.69-70
* Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları İŞBN:975-333-0383 C.İV s.336-337 [http://archive.org/details/sicılliosmani01sruoft]
{{başlangıç kutusu}}
{{sıra kutusu
|önce = [[Mehmed Emin Âli Paşa]]
|başlık= [[Dosya:
|yıllar= 7 Eylül 1871 - 31 Temmuz 1872
|sonra= [[Mithat Paşa]]}}
Satır 82 ⟶ 99:
[[Kategori:Hariciye Nazırları]]
[[Kategori:Şura-yı Devlet reisleri]]
[[Kategori:
[[Kategori:İstanbul'da ölenler]]
| |||