Hermafroditlik: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Emyil (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Addbot (mesaj | katkılar)
k Bot: Artık Vikiveri tarafından d:q207959 sayfası üzerinden sağlanan 32 vikilerarası bağlantı taşınıyor
1. satır:
{{Birleş|Hermafroditlik}}
{{Taraflı}}
{{düzenle|Ekim 2012}}
{{kaynaksız}}
{{Transseksüellik}}
[[Dosya:Leonardo da Vinci - unknown drawing of androgyn corpus with two heads.jpg|thumb|240px|[[Leonardo da Vinci]]]]
{{TıpUyarı}}
'''Çift cinsiyetlilik''', temelde cinsiyetin net olarak anlaşılamaması, yani kız görünümünde erkek ya da erkek görünümünde kız olma durumuna verilen ad. Bu kişiler ya kadın (XX) ya da erkek (XY) kromozom yapısına sahipler ve cinsiyetleri doğduklarında tam olarak anlaşılamıyor; yani kuşkulu dış genital yapıya sahip oluyorlar. Cinsiyetlerine, ancak yapılan kromozom analizi sonucunda karar verilebiliyor. Eğer bu durum farkedilmezse, üreme organları bir kız çocuğunkine benziyor diye, bir erkek çocuğu kız olarak yetiştirilebiliyor. İleride adet görmediği zaman yapılan araştırmalar sonucunda bu kişinin aslında erkek olduğu anlaşılıyor. Dış üreme organları kadınlarınkinin, iç üreme organlarıysa erkeklerinkinin yapısında olan ve XY kromozomu taşıyan bu kişiler tıpta “erkek psödohermafrodit” olarak anılıyorlar.
 
Anne karnındaki bebeğin erkek çocuğa dönüşmesi, bebeğin testislerinde, kolesterolden testosteron üretilmesine bağlı. Eğer kromozom anormalliğine bağlı olarak testisler gelişmediyse, testosteron salgılanamıyor ve erkek üreme organları gelişemiyor. Çift cinsiyetin diğer bir nedeni de, hedef hücrelerin testosterona dirençli olması. Hücre direnci nedeniyle testosteron etkisini gösteremiyor ve yine erkek üreme organları gelişmiyor. Erkek psödohermafroditizminin en sık görülen nedeniyse, erkek embriyoda üreme organlarının oluştuğu ilk aylarda testosteron hormonunun, çeşitli enzim yetersizliklerine bağlı olarak yeterince salgılanmaması. Kolesterolden testosteron üretilmesi sürecinde birçok enzim görev alıyor. Bu üretim basamaklarında progesteron, androsteron ve sonuçta testosteron oluşuyor. Eğer bu basamaklarda görev alan enzimlerin bir ya da birkaçında sorun varsa, testosteron üretilemiyor. Buna bağlı olarak erkek embriyoda dış üreme organları gelişemiyor. Testisleri barındıracak olan, “skrotum” adı verilen keseler oluşmuyor ve testisler karın içinde kalıyor. Bu keselerin yerine, kız çocuklardaki “labium” benzeri katlantılar bulunuyor. Testosteron yetmezliğine bağlı olarak penis de gelişmiyor ve klitoris benzeri küçük bir oluşum olarak kalıyor. Bu nedenle bebek, dış görünüm bakımından kız çocuğuna benziyor.
[[Dosya:Hermaphroditus lady lever.jpg|thumb||[[Hermaphroditus]], Hermafrodit kelimesinin kökeni; Yunan tanrısı Hermes ve tanrıça Afhrodit'in oğlu]]
 
Bu hastalığın anne karnında teşhis edilmesi oldukça güç. Yeni doğan bebekte kuşkulu üreme organları teşhise yardımcı. Bebeğin metabolizmasını etkileyen bir enzim bozukluğu yok ve yalnızca üreme organlarında sorun varsa bunun tedavisi, 1-2 yaş arasında yapılan bir dizi ameliyat. Bu ameliyatlarla testisler karın içinden indirilerek, keselerde olması gereken yere tespit ediliyorlar. Penis boyu uzatılıyor, eğrilik gideriliyor ve penisin altına açılan idrar deliği uca alınıyor. Bu çocuklara ileri dönemlerde hormon tedavisi vermek gerekiyor. Başarılı ameliyat ve tedaviler sonucunda bu erkekler normal cinsel işlevlerine kavuşabiliyor.
'''Hermafrodit''' ('''erdişilik''') hem [[erkek]] hem de [[dişi]] [[üreme]] [[organ]]ı bulunduran canlılara verilen addır.
 
Bunların dışında ayrıca iki cinsiyetin de cinsel organına sahip "gerçek" hermafroditler de bulunmaktadır. Üstte anlatılan ise bir anlamda "yalancı hermafrodit olarak tanımlanabilir. Gerçek hermafroditlerde tanı konulması kolaydır çünkü iki cinsiyetin de cinsel organlarına sahip oluşları gözle görülebilen bir durumdur. Böyle durumlarda acilen hormonal tedaviye başvurulur ve tedavileri ilkokul çağına girene kadar tamamlanır. Hangi cinsiyete sahip olcakları 46. kromozomlarına bakılarak karar verilir. Eğer 46 XX kromozomları varsa kız, eğer 46 XY kromozomları varsa erkek olurlar. Yalancı hermafrodi'de kişiler tedavi edildikten sonra normal üreyememekle birlikte, gerçek hermafrodide bireyler tedavi edildikten sonra normal bir cinsel hayat sürebilmektedirler.
== Etimoloji ==
Kelime olarak hermafrodit, Yunan mitolojisindeki Ticaret Tanrısı [[Hermes]] ile Güzellik Tanrıçası olan [[Afrodit]]'in adlarından gelmektedir. Efsaneye göre Afrodit ile Hermes'in bir oğulları olur. Adını Hermafrodit koyarlar. Hermafrodit o kadar güzeldir ki bir su perisinin dikkatini çekmiştir. Peri kız, sürekli ona yakınlaşmak için uğraşır ama Hermafrodit'in nazı ile karşılaşır. Bir türlü yüz bulamayan peri kız, Hermafrodit gölde yüzerken birden karşısına çıkar ve sıkı bir şekilde ona sarılır. Tanrılara onları birbirlerinden ayırmamaları için yalvarır. Sonunda dileği kabul olur ve ikisi de aynı vücutta can bulurlar. Böylece ortaya çift cinsiyetli bir insan çıkar.
 
<hr>
==İslam fıkhında interseksüalite ==
 
[[Kategori:Çift cinsiyetlilik| ]]
İslâmın ana kaynakları sayılan [[Kur'an]] ve [[sünnet]]te hermafroditlik ie ilgili ifadeler bulunmamasına rağmen bazı din alimleri hermafroditlik konusuna eğilmiş ve bunlar [[hünsa|hünsâ]] başlığı altında işlenerek [[Şeriat]] hükümleri ihdas edilmiştir. '''Hünsâ''' (veya '''erdişi'''), doğuştan her iki cinsin özelliklerini taşıyan, erkek veya kadın olduğu belli olmayan kimseye veya kendisinde hem erkeklik, hem de dişilik organları bulunan kimseler olarak tarif edilmiştir.<ref>{{Web kaynağı
| url = http://www.islamseli.com/islami-kavramlar/86774-hunsa-ne-demektir.html
| başlık = HÜNSA NEDİR?
| erişimtarihi = 2012-06-17
| biçim = HTML
| yayımcı = İslâm Seli
| dil = Türkçe
}}</ref> Şeriat alimlerine göre hermafroditler yaradılıştan hangi cinsel organıyla idrar ediyorsa hükümlerde o cinsiyete daha yakın görülür ve erkek ya da kadın hükmündedirler. Eğer her iki organından az veya çok idrar ediyorlarsa [[Ebu Hanife|İmam Ebû Hanîfe]]'nin terminolojisine göre böyleleri ''hünsâ-i muşkil''dir. Yine âlimlerin çoğunluğuna göre bu durum, ergenliğe kadardır. Ergenlikle beraber erkeklik âleti harekete geçiyorsa erkek kabul edilir. Sakal ve bıyık çıkması da buna alâmettir. Eğer göğüsleri büyüyor ve [[regl]] oluyorsa kadın olarak kabul edilir. Bu alametler, erkek veya dişi olduğunu ortaya çıkarmazsa «hünsâ müşkil» denir.<ref name="çift cinsiyetliler">{{Web kaynağı
| url = http://www.sorularlaislamiyet.com/qna/679/cift-cinsiyetli-insanlara-islamin-bakisi-nasildir-yaratilis-hikmeti-nedir-bu-insanlarin-deliler-ahirette-ne-olacak.html
| başlık = Çift cinsiyetli insanlara İslamın bakışı nasıldır. Yaratılış hikmeti nedir bu insanların. Deliler ahirette ne olacak?
| erişimtarihi = 2012-06-17
| biçim = HTML
| yayımcı = Sorularla İslâmiyet
| dil = Türkçe
}}</ref>
 
[[Dosya:Terracotta, Asia Minor, ss. III-I a.C. Hellenistic Art, National Archaeological Museum, Madrid.JPG|thumb|right|[[Anadolu]] 300-100 M.Ö. Hermafrodit heykelcik.]]
 
=== Hünsâ müşkil hakkında hükümler ===
 
Hünsâ müşkil durumunda olan Müslümanlar konusunda şu hükümler ihtiyatlıdır. Bazıları şunlardır:
 
* İmamın arkasında durduğunda yeri, erkeklerle kadınların safları arasındadır. Eğer erkeklerin safında durursa kadın olma ihtimâli yüzünden arkasındaki, sağ ve solundaki erkeklerin namazı bozulabileceğinden bu erkeklerin, kadınların safında durursa erkek olma ihtimalinden dolayı kadınların namazını ihtiyaten kaza ederler. Kendisi de ihtiyaten namazını her iki durumda iâde (kaza) eder.
 
Hünsâ müşkil, namazda kadınlar gibi oturur. [[İmam Muhammed]]'e göre hünsâ müşkil olanlar henüz ergen olmadan namaz kılarken başörtüsü örtmesi uygundur. Ergen olunca ne erkek, ne de kadınlık alâmeti açıkça görünüyorsa başörtüsüz namaz kılması caiz olmaz. Mücevherat takınması mekruhtur. Bunun gibi ipek elbise de giyinmesi mekruh kabul edilmiştir. Kendisinin erkekler ya da kadınlar yanında soyunması ya da açılması, [[mahrem]]i olmayan bir kadın ya da erkeğin yanında tenha kalması mekruhtur.
 
Hünsâ müşkil, hacca giderse ve erkeklerden bir mahremi yanında bulunursa [[Hanefî mezhebi]]ne göre üç gün ve daha fazla uzaklıktaki yerlere seyahat edebilir. [[Şafiî]] ve [[Mâliki]] mezheplerine göre güvenilir erkek ve kadınla gidebilir. İhrâmı konusunda [[Ebu Yusuf|İmam Ebû Yusuf]], «bu mesele hakkında bir bilgim yok» demiş, İmam Muhammed'se kadınlar gibi giyinip hac farizasını yerine getirmesi gerektiğini söylemiştir.
 
Hünsâ müşkilin sünnet edecek olan kişinin cinsiyeti konusunda iki görüş vardır. Ergen olmamışsa sünnetçinin cinsiyeti önemli değildir. Büyümüş, fakat ergen olmamışsa utanç yerine bakmadan herhangi biri sünnet edebilir. Ergen olmuşsa ne erkek, ne de kadın sünnetçi onu sünnet etmelidir. Çünkü kadın sünnetçinin erkek olma ihtimali mevcut olan hünsâ müşkilin utanç yerine bakması, erkek sünnetçinin de kadın olma ihtimali yüzünden kadının utanç yerine bakması haramdır.
 
Ergen olmuş hünsâ müşkil öldüğünde onu âlimlerin çoğunun görüşüne göre kadın, ne de erkek yıkayabilir. Sadece birisi eline bir bez parçası sarıp ona teyemmüm verir ve böylece yıkanmış sayılır. Eğer yıkayan kişi çok yakını ise, eline bez parçası sarmadan teyemmüm verir. Eğer ergen değilse onu kadın da, erkek de yıkayabilir.
 
Hünsâ müşkilin evlenmesi konusunda eğer ergen olmadan babası tarafından birine nikâh ettirilmişse bu nikâh ergen oluncaya kadar askıda kalır. Nikâhlı çiftlerden biri ölürse diğeri ona vâris olamaz. Ergenlik çağıyla cinsiyeti açıkça belirirse ona göre nikâh geçerlilik kazanır. Yani kız kabul edilip bir erkeğe nikâhlanmış ve kız olduğu açıkça ortaya çıkarmışsa yapılan nikâh sahih kabul edilir ve geçerli olur. Erkek diye kendisine bir kız nikahlanmış ve ergen olunca erkek yerine kız olduğu belirgin hale gelmişse yapılan nikâh hükümsüzdür.<ref name="çift cinsiyetliler" />
 
=== Had cezaları ===
 
Bir kimse ergen olmuş hünsâ müşkile zina isnâd ederse, bundan dolayı [[hadd-i kazıf]] (seksen değnek vurulma cezası) gerekmez. Çünki hünsâ müşkil tenasül aleti kesik erkek ve tenasül cihazı kapalı, cinsel temasa elverişli olmayan kadın hükmündedir. Bu durumda olan kadın veya erkeğe zina isnat edene ceza gerekmediği gibi hünsâ müşkile de gerekmez. Fakat ergenlik çağına girmiş bir hünsâ müşkil, başka birine zina iftirasında bulunursa o takdirde kendisine şer'î ceza olan hadd-i kazıf uygulanır.
 
Hırsızlık konusunda hünsâ müşkilin hükmü, diğer insanlarınki gibidir. Ergenlik çağına girmiş ve çaldığı mal hakkında Şeri'atın belirttiği şartlar gerçekleşmişse eli kesilir. Kısas konusunda da ayrım yoktur. Yani ergen olduğu halde kasden bir insanı öldürürse kısas, kazâra öldürürse diyet gerekir.
 
Hünsâ müşkil dinden dönerse, hakkında [[mürtet]] hükmü uygulanmaz. Yani tevbe etmediği takdirde öldürülmez.<ref name="çift cinsiyetliler" />
 
==Dış okumalar==
*[https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:jnMprDlBGIoJ:eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/348.pdf+&hl=tr&gl=tr&pid=bl&srcid=ADGEESjrUoAdakPUqcOF3QtI5SqYnIsuGzLB0CiaH_QM05DEBgldX3BpoxlmshEfbWye0Qd-XfJE0tJQ9lSyYT84LOdZPDb9QlVINJplo3n0WcMRJiqiIj7mhNgtWSbNOiiTmbqoKM83&sig=AHIEtbTuHgiwKoX3hFcYww-QFPUPkyQK5A İslam mezheplerinde Hünsa]
 
== Literatür ==
[[Diodorus]], ''Bibliotheke historike'' kitap IV 4.6.5 <ref>Diodorus, Bibliotheke historike, kitap IV 4.6.5 tarafından tercüme Charles Henry Oldfather (İngilizce) [http://www.theoi.com/Text/DiodorusSiculus4A.html#6 Theoi.com]</ref>
 
[[Ovidius]], ''[[Metamorfozlar]]'' kitap IV 285-388 <ref>Ovidius, Metamorfozlar, kitap IV 285-388 tarafından tercüme Brookes More (İngilizce) [http://www.theoi.com/Text/OvidMetamorphoses4.html#5 Theoi.com]</ref>
 
== Referanslar ==
<references/>
 
{{commons|Hermaphroditus}}
{{cinsellik-taslak}}
 
<!--Kategoriler-->
[[Kategori:Cinsellik]]
[[Kategori:Cinsiyet]]
[[Kategori:İnsan görünüşü]]
[[Kategori:Üreme ve gelişme]]
[[Kategori:İnterseksüellik]]
 
<!--İntervikiler-->
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Hermafroditlik" sayfasından alınmıştır