Richter ölçeği: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
k 88.253.205.192 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Addbot tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi. |
||
1. satır:
'''Richter ölçeği''' ya da '''yerel magnitüd ölçeği''', [[sismoloji]]´de kullanılan, dünya genelinde meydana gelen [[deprem]]lerin aletsel büyüklüklerini ve sarsıntı oranını ([[magnitüd]], [[İngilizce]]:''magnitude'') belirleyen ve sınıflara ayıran uluslararası ölçüm birimi. Günümüzde, özellikle büyük ölçekli depremlerde [[moment magnitüd ölçeği]], Richter'in yerini almıştır. Rihter diye okunur.
== Tarihçesi ==
Bu ölçek, 1935 senesinde [[Charles Francis Richter]] ve [[Beno Gutenberg]] tarafından Kaliforniya Teknik Enstitüsü´nde (''[[California Institute of Technology]]'') tasarlanıp, ilk olarak M<sub>L</sub>-ölçeği (yerel [[magnitüd]] [[İngilizce]]:''Magnitude Local'') olarak isimlendirilmiştir.
Amerikan Sismoloji Derneği Bülteni´nde (''Bulletin of the Seismological Society of America'') "Bir enstrümental deprem şiddet ve sarsıntı oranı ölçeği" isimli (''An instrumental Earthquake Magnitude Scale'') bilimsel yayımlamada, Charles Francis Richter´in ilk defa [[K. Wadati]]´nin 1931´de yayımladığı, "bir enstrümental deprem ölçeği" fikrini [[Kaliforniya]]´da meydana gelen depremlerde uyguladığı belirtilmiştir.
== Açıklaması ==
Ölçek yukarıya doğru her ne kadar sınırlı olmasa da, bir jeolojik levhanın [[jeolojik]] [[enerji]] potansiyeli, bilim adamlarına göre, tahminen 9,5
şiddetini
geçemeyeceği düşünülür. Açıklama olarak şu noktayı öne sürerler. Her jeolojik levhada, zaman geçtikce farklı derece ve zamanda [[tektonik]] hareket ile jeolojik enerji potansiyalı artmaktadır. Bu artma, levhaların rahat ve serbest şekilde hareket edemeklerinden, itici, çekici vb güçlerin levhalarda jeolojik enerji olarak saklanmasından doğar. Bir deprem anı ise, bu levhalarda bulunan jeolojik enerjinin, levhalar tarafından daha fazla saklanamamasından, levhanın en zayıf noktasından aniden hareket edip, jeolojik enerji potansiyelinin doğal yoldan azaltılmasıdır. Ve bu sanı gereğince,dünyadaki mevcut levhaların hiç birinin > 9,5 şiddet oluşturacak, jeolojik enerji potansiyeline sahip olamayacağına dayanmaktadır.
<center>
{| class="prettytable"
|-----
! valign="middle" colspan="6" |
Richter- ve Mercalli-[[Deprem]]-büyüklük-şiddet ölçeği
|-----
! ROWSPAN="2" |
[[Charles Francis Richter|Richter]]´e göre büyüklük
! ROWSPAN="2" |
[[Giuseppe Mercalli|Mercalli]]´ye göre şiddet
! ROWSPAN="2" |
Hissetme ve Etkiler
! COLSPAN="2" |
[[Enerji]]
! ROWSPAN="2" |
Oluşma sıklığı
|-----
!
ton [[Trinitrotoluen|TNT]] güç eşitliği
!
[[Joule]] enerji eşitliği
|-----
| align="center" |
0 ile 1,9
| align="center" |
I
|
* sadece özel sismik enstrümanlar sayesinde ölçülür.
|
0,001–0,7
|
(4..4000)<math>\cdot</math>10<sup>6</sup>
| align="center" |
günde yaklaşık 8.000 kez
|-----
| align="center" |
2 ile 2,9
| align="center" |
II
|
* hareket etmeyen insanlar tarafından hissedilebilir.
* serbest asılı lamba vb. cisimler hafif sallanabilir.
|
1–22
|
(4..90)<math>\cdot</math>10<sup>9</sup>
| align="center" |
günde yaklaşık 1.000 kez
|-----
| align="center" |
3 ile 3,9
| align="center" |
III
|
* az sayıda insan tarafından hissedilebilir.
* hafif sarsıntılar bir pencere önünden geçen bir kamyonu andırır.
* yanyana duran cam bardaklar hafif titreyebilir.
|
30–700
|
(0,1..3)<math>\cdot</math>10<sup>12</sup>
| align="center" |
yılda 49.000 kez
|-----
| align="center" |
4 ile 4,9
| align="center" |
IV ile V
|
* çoğu sayıda insan hisseder.
* serbest asılı lamba vb. cisimler görülecek şekilde sallanmaya başlar.
* bardak, tabak vb. takırdamaya başlar.
* park vaziyetinde arabalar hafif sallanır.
* çok hafif zararlar meydana gelebilir.
|
(1–22)<math>\cdot</math>10<sup>3</sup><br />(ufak çaplı [[Atom bombası]])
|
(4..90)<math>\cdot</math>10<sup>12</sup>
| align="center" |
yılda 6.200 kez
|-----
| align="center" |
5 ile 5,9
| align="center" |
VI
|
* korku ve paniğe neden olabilir.
* birçok insan aniden ev ve kapalı mekânları terkeder.
* kötü inşa edilmiş binalarda büyük hasarlar meydana gelebilir.
* duvarlarda çatlamalar olabilir.
* yaralanmalar meydana gelebilir
|
(30–700)<math>\cdot</math>10<sup>3</sup> (orta çaplı [[Atom bombası]])
|
(0,1..3)<math>\cdot</math>10<sup>15</sup>
| align="center" |
yılda 800 kez
|-----
| align="center" |
6 ile 6,9
| align="center" |
VII ile IX
|
* korku ve paniğe neden olma olasılığı vardır.
* hareket vaziyetindeki araba içinde hissedilebilir.
* 160 km içindeki binalarda hasarlar oluşturabilir ve çökmeler meydana gelebilir.
* yaralanmalar ve ölümler olabilir.
* sahil kenarlarında [[tsunami]] olabilir.
|
(1–22)<math>\cdot</math>10<sup>6</sup> (büyük çaplı [[Atom bombası]])
|
(4..90)<math>\cdot</math>10<sup>15</sup>
| align="center" |
yılda 120 kez
|-----
| align="center" |
| |||