Çandarlı Halil Paşa: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Noyder (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Noyder (mesaj | katkılar)
24. satır:
==Hayatı==
 
OsmanliOsmanlı Devleti KurulusKuruluş DonemiDönemi basvezirlerindenbaşvezirlerinden olan [[Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa]]'ninnın torunu ve [[Çandarlı İbrahim Paşa]]'ninnın ogluduroğludur.<ref name="yasamyapityaşamyapıt">Yayın Kurulu, "Halil Paşa (Çandarlı)" (1999), ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.518 ISBN:975-08-0072-9</ref><ref name="sicilliosmani">Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBNİŞBN:975-333-0383 C.II say.283 [http://archive.org/details/sicilliosmani01sruoftsicılliosmani01sruoft]</ref>
 
EgitimiEğitimi ve ilk grevlerininngörevlerinin ne oldiugunaoldiuğuna dair elimizde belge yoktur. Fakat ilmiye sinifindansınıfından olduguolduğu iciniçin iyi derecede medrese egitimieğitimi gordugugördüğü kabul edilebilir. Bir vakfiye'de 1436'da kazasker olduguolduğu kaydikaydı bulunmaktadirbulunmaktadır. Sadrazam olan babasibabası Çandarlı İbrahim Paşa vefat ettikten sonra ilmiye sinifindansınıfından ayrildigiayrıldığı belirtilmektedir.<ref name="yasamyapityaşamyapıt"/>
 
II. Murat saltanat donemindedöneminde 1439'da basvezirbaşvezir olan [[Osmancıklı (Amasyalı) Koca Mehmed Nizamüddin Paşa]] vefat ettikten sonra basvezirlikbaşvezirlik gorevinegörevine gecmistirgeçmiştir. 1439 ile 1451'e kadar dönemde iki defa devlet işlerinden uzaklaşarak [[Manisa]]'ya çekilen II. Murad'ın yerine gelen genç oğlu [[II. Mehmed]]'in birinci sultanlık döneminde fiilen [[Osmanlı Devleti]]'ni yönetmiştir. Bu donemdedönemde ozelikleözelikle Anadolu beyliklerinb=nebeyliklerine karsikarşı yapilanyapılan sert mudahelelrinmüdahelelerin onunönüne gecerekgeçerek buyukbüyük bir ic karagasaligin onunekargașalığın gecmistirönlemiştir. [[Edirne-Segedin Antlaşması]]'nın koşullarından hoşnut kalmayan Papalık, Kardinal Giuliano CesariniCesarını vasıtasıyla Macar komutanı [[János HunyadiHünyadı]]'yi "Papa’nın onayı olmadığından dolayı geçersizdir." iddiasiylaiddiasıyla antlaşmayı ihlale yoneltmesiyöneltmesi ile Balkan ülkelerinin buyukbüyük bir HacliHaçlı ordusu oluşturarak Macar/Lehistan KraliKralı Iİ. (III.) Ladislav komutasindakomutasında onceönce guneyegüneye Balkanlardan sarkarak sonra doguyadoğuya Varna 'ya yonelmeleriyönelmeleri ile buyukbüyük tehdit altinaaltına kalan OsmanliOsmanlı Devleti ordusunun basinabaşına tekrar tahttan feragat etmisetmiş olan II. Murat'inın gelmesini sagladisağladı. ve bununBunun sonucunda OsmanliOsmanlı Devleti [[Varna MuharsbesiMuharebesi]]'nde buyukbüyük bir galibiyet kazandikazandı. <ref name="yasamyapityaşamyapıt"/>
 
Bunu takiben OsmanlilarinOsmanlıların [[Mora]]'ya buyukbüyük bir sefer yaparak Mora'ninnın buyukbüyük kismininkısmının OsmanliOsmanlı devleti eline gecmesindegeçmesinde ve Eflak Prensi Drakula [[Vlad TepesTepeș]]'in Macar muteffiklerinemüteffiklerinden ayrilmasinaayrılmasına ve [[II. Kosova Muharebesi]]'nde II. Murat komutasindakikomutasındaki OsmanliOsmanlı ordusunun Janos HunyadiHunyadı komutasindakikomutasındaki yeni bir Macar-Eflak ordusunu imha etmesinde buyukbüyük katkisikatkısı oldu. II. Murat'inın 3 Şubat 1451'da [[Edirne]]'de vafatindanvafatından sonra ogluoğlu II. Mehmet'in Manisa'dan gelmesine kadar gecengeçen 16 gungün buyukbüyük bir dirayetle bu tahta gecisingeçişinin problemsiz olmasiniolmasını sagladisağladı.<ref name="yasamyapityaşamyapıt"/>
 
II. Mehmet'in ikiniciikinci tahta gecmesindengeçmesinden sonra da basvezirlikbaşvezirlik hizmetinde devam etti. Fakat II. Mehmet'in lalasilalası olan [[Zaganos PasaPaşa]] ile arasindaarasında bir politik mucadelemücadele basladibaşladı. CandarliÇandarlı Halil PasaPaşa Zaganos PasaPaşa'ninnın devamlidevamlı ogrencisiöğrencisi olan padisahapadişaha ozellikleözellikle Bizans'a karsikarşı daha atak davranmasidavranması hakkindakihakkındaki tavsiyelerine karsikarşı Candarliidi Halilve Bizans'a Pasakarșı daha ilimliılımlı davranilmasidavranılması tavsiyeleri vermekte idi. Bazı kaynaklara göre Çandarlı, Fatih'i sabırsız ve deneyimsiz buluyordu. II. Mehmet BasveziriBaşveziri olan CandarliÇandarlı Halil PasaPaşa'in katkisinakatkısına degerdeğer verdiginiverdiğini Flibe[[Filibe]] civalarindacivarlarında bir koyuköyü malikane olaarkolark basvzeirebaşvezire bagisinabağışına ragmenrağmen, CandarliÇandarlı Halil tedirgin olmakta devam etti.<ref name="yasamyapityaşamyapıt"/>
 
Istanbulİstanbul kusatmasikuşatması sirasindasırasında AvrupAvrupa'da yeni bir haclihaçlı ittifakiittifakı ortaya cikacagindançıkacağından kuskulandiginikuşkulandığını ve bu nedenle kusatmatinkuşatmatın zayiflatilmasinizayıflatılmasını ve hatta kaldirilmasinikaldırılmasını II. Mehmet'e tavsiye etti. Bu tavsiyeleri orduda ve devlet kapilarindakapılarında CandarliÇandarlı Halil PasaPaşa'ninnın Bizans'tna rusvetrüşvet aldigialdığı soylentilerininsöylentilerinin dolasmasinadolaşmasına neden oldu. 29 MayisMayıs'ta Isnabulİstanbul fethedilmesinden hemen sonra 1 Haziran 1453'de II. Mehmet bu dedikodularai cokçok ciddiye aldiginialdığını acikliyarakaçıklıyarak basvezirbaşvezir CandarliÇandarlı Halil gorevindengörevinden azletti. CandarliÇandarlı Halil PasaPaşa ve cocuklariçocukları tutuklanditutuklandı. CocuklariÇocukları serbest birakildibırakıldı ama Çandarlı Halil Paşa Yedikule’de Altın Kapı’da kırk gün hapis edildi. 10 Temmuz’da gözlerine mil çekildi ve daha sonra 10 Temmuz 1453 tarihinde idam edildi. Boyun eğeceği yerde Hakan’a dik baktığı iddia edilir. Daha sonra oğlu İbrahim Paşa tarafından İznik’e götürülüp türbesine gömüldü. <ref name="yaşamyapıt"/>
 
Bu olay hakkindahakkında tarihcilertarihçiler arasindaarasında cesitliçeşitli degisikdeğişik yorumlar ve tartismalartartışmalar yapilmaktadiryapılmaktadır. BaziBazı tarihcilertarihçiler [[II. Mehmed]], ilk tahta geçtiğinde ve [[İstanbul]]’un fethi sırasında başvezirin sergilediği tutumlar nedeniyle bu idaminidamın ortaya ciktiginiçıktığını bildirirler. Babinger bu politikasiylapolitikasıyla II. Mehmed'in kendi otoritesini pekiştirmiş oldugunuolduğunu ve herkesin genç hakana boyun eğdiginieğdiğini belirtir. <ref name="babinger103">Babinger, Franz ''a.g.e.'' s.103</ref> SakaogluSakaoğlu Istanbulİstanbul'un alinmasindaalınmasında muhalif kalmasikalması ve bu nedenle Bizansla arasindaarasında bir gizli anlasmaanlaşma oldugundanolduğundan kuskulanildiginikuşkulanıldığını belirtmektedir.<ref>SakaogluSakaoğlu, Necdet (1999), ''Bu MulkunMülkün SultanlariSultanları'', Istanbulİstanbul:OglakOğlak YayinlariYayınları ISBN:975-329-2006 s. 89</ref>
 
==Değerlendirme==