Sarı Süleyman Paşa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
|||
15. satır:
<!-- Kişisel Bilgiler -->
|doğum_tarihi =
|doğum_yeri = Prepolye, [[Bosna-Hersek]]
|ölüm_tarihi = 14 Ekim 1687
|ölüm_yeri = [[İstanbul]]
}}
23. satır:
==Hayatı==
Boşnak asillidir.<ref name="uzuncarsili">Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) ''Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar)'', Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN:978-975-16-0010) say.425-426 </ref><ref name="yasamyapit">* Aslan, Adnan "Süleyman Paşa (Sarı)", (1999), ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.568 ISBN:975-08-0072-9</ref> <ref name="sicilliosmani">Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN:975-333-0383 C.III s.69 [http://archive.org/details/sicilliosmani01sruoft]</ref>Dogum yeri Hersek sancağında Prepolye kasabasıdir. Boşnak Süleyman Paşa olarak da bilinir. Vakfiyede babasının adı Mürüvvet'tir. Saraya alinip Helvacılar Ocaginda yetistirildi. Sonra padişah musahibi Dilsiz Tavşan Ağa'nın hizmetinde bulunup kethüdası oldu. Takiben kapicibasi' Eylul 1669'da cavusbasi, 1672'de sedaret kethudasi, 1676'da buyuk imrahor oldu. Bu gorevde iken [[Mekke]]'ye Kabe'yi tamirle gorevle gonderildi. <ref name="sicilliosmani"/>
Daha sonra sadrazam [[Fazil Ahmed Pasa]]'nin kethudaligina getirildi ve cok gecmeden vezir rutbesi verilerek kubbealti veziri tayin edildi. 1684'de ikinci vezir rutbesi verilip Lehistan cephesinde ordu seraskeri oldu. Bu cephede [[Jan Sobieski]]'nin komutasindaki Lehistan ordulari ile yapilan carpismalari kazandi. Basarili askeri komutan olarak isim yapti. [[Viyana Kusatmasi]] ve bozgunundan sonra yine buyuk imrahor gorevi almisti. Kızlar ağası "Yusuf Ağa" ve sedaret kaymakami [[Kara Ibrahim Pasa]] ile birlikte olup Sultan Avcı Mehmet'ten sdarazam [[Merzifonlu Kara Mustafa Paşa]]'nin azledilmesi ve katledilmesi için bir hatt-ı humayun alip [[Merzifonlu Kara Mustafa Paşa]] 25 Aralık 1683'de Belgrad'da azil edilip idam edilmesine neden oldular. Yeni sadrazam olan [[Bayburtlu Kara İbrahim Paşa]] cepheye gitmeden Istanbul'daki rakiplerini ortadan kaldirtarak (ornegin Melek Ibrahim Pasa) sedaretini surmekte ise de kudretli askeri komutan unu olan "Sari Suleyman Pasa"'yi elimene etmeyi basaramadi. Sonunda Bayburtlu Kara İbrahim Paşa padisahin gayet kâti emrine uymadan hastalik bahanesi ile cepheye gitmekten kacininca 18 Aralik 1685'de sadrazamliktan azledildi ve Sari Suleyman Pasa'ya sadrazam ve serdar-i ekrem gorevleri verildi. <ref name="yasamyapit"/>
1686'da yazinda sefere cikti. Fakat bu sefer gayet basarisiz oldu. [[Lorrain Dükü V. Karl]] komutasındaki Kutsal ittifak kuvvetlerinin Osmanlı hakimiyetindeki [[Budin Kusatmasi]]'ni kaldirmak icin yaptigi birkaca gaskeri taaruz sonuc vermedi ve Avusturyalilar üç buçuk aylık kuşatmada 18 taaruzlari puskurtulmakle beraber sonunda 2 Eylül 1686'de Budiun dustu. Avusturya ordulari o yil [[Samaturna]], [[Pecuy]], [[Kaposvár]], [[Siklos]] kalelerini ellerine gecirdiler. 1686-87 kisini Sari Suleyman Pasa ordu ile Belgrad'da kislaginda gecirdi. Ertesi yil Avusturyalilarin [[Osijek]] uzerine yaptiklari saldirisi onledi. Fakat Avusturya ordusu [[Drava]] Nehrini gecmeyi basardi ve Mohac yerleskesinin 24 km guneybatisinda [[Siklós]] kalesi onunde 5 Eylül 1687'de yapilan [[Mohaç Muharebesi (1687)|İkinci Mohaç Muharebesi]] adi verilen muharebede komutasi altindaki Osmanli ordusu buyuk bir hezimete ugradi. Osmanli ordusu bu muharebede 10.500 kadar zayiat verdi. Morali bozulan orduya Sari Suleyman Pasa [[Egri]] kalesine destek vermek icin emir verdi. <ref name="yasamyapit"/>
Ordu Varadin ordugahinda Sadrazam ve serdar-ı ekrem [[Sarı Süleyman Paşa]]'ya karşı ayaklandı. [[Sarı Süleyman Paşa]] askerler tarafından öldürüleceğinden korkarak, sancagi-i serifi alip cepheden gizlice kaçti. Yaninda Yeniceri Agasi [[Tekirdağlı Bekri Mustafa Paşa|Bekri Mustafa Paşa]] ile defterdar Seyyid Mustafa Pasa ile birlikte [[Belgrad]]'a geldi. Sonra [[Ruscuk]] uzerinden 18 Eylul 1687'de İstanbul'a geldi. Bu asker ayaklanmasina elebaşılık yapanlar arasında Yegen Osman Pasa ve Halep Valisi olan [[Abaza Sivayuş Paşa]]'da bulunmaktaydı. Sarı Süleyman Paşa'nın kaçtığı anlașılınca ayaklanmayı edare eden askerler toplanip kendilerinden olduğunu bildikleri Abaza Sivayuş Paşa'yı serdar ve "Sadrazam" olarak seçtiler. Orduda disiplin kalmamıştı ve ordunun serdar ve Sadrazam" ve serdar seçtigi Abaza Sivayuş Paşa orduyu disiplin altina alamadi ve ordu bir keşmekeş içinde cepheden ayrılıp İstanbul'a dönmeye başladı. Asilerin elebaşıları olan sipahilerden Küçük Mehmed, Mülazımbaşı Ahmed, Kethuda-yeri Çolak Hüseyin, Ebu Yusufoğlu Hamza, Baltacı Kürt Hüseyin ve levent bölükbaşıları, güya komutan olacak, Abaza Sivayuş Paşa'yı istedikleri gibi idare etmekteydiler. İsyancı ordu Balkanlardan Edirne'ye geri dönmeye koyuldu. İstanbul'da padişah IV. Mehmet asi ordunun kendini tahttan indirebileceği endişeleri içine girdi.<ref name="sakaoğlu"> Sakaoğlu, Necdet (1999), ''Bu Mülkün Sultanları'', İstanbul:Oğlak say. 286</ref>
İstanbul'a Ekim 1687'de varan Sarı Süleyman Paşa sancak-i serif ve muhru humayunu sedaret kaymakami Recep Pasa'ya teslim etmisti. Konagi yakininda yakin komsusu ve eski dostlarindan olan "Salomon" adli bir Yahudi'nin evine saklanmisti. Istanbul'daki otoriteler onu aramaya basladilar ve cok gecmeden yakalandi. Kapilar arasina bir muddet tutuklandiktan sonra 14 Ekim'de idam edildi. Katilnde 60 yaslarinda bulunmaktaydi. <ref name="yasamyapit"/> Kesilen kafası Balkanlarda yolda bulunan orduya gönderildi. Padişah isyancı ordunun emrivakisini de kabul edip isyancıların "Sadrazam" seçtikleri Abaza Sivayuş Paşa'ya mühr-ü humayun göndererek onun sadrazam olduğunu resmen kabul etti. <ref name="sakaoglu"/>
Govdesi Uskudar'da Doğancılar yakınında yaptirdigi cami yanina defnedildi.<ref name="siciliosmani"/>
==Değerlendirme==
Silahdar tarihi <ref>Silahdar Tarihi: c.2 say.295</ref>ve "Hadikatü'l-vüzera"'ya göre▼
Uskudar'da Doğancılar yakınında yaptirdigi kendi caminin duvarindaki kitabede
<blockquote>
musfik, halim ve insafli
</blockquote>
▲oldugu zikerdilmektedir.<ref name="uzuncarsili"/> Ama Silahdar tarihi <ref>Silahdar Tarihi: c.2 say.295</ref>ve "Hadikatü'l-vüzera"'ya göre
<blockquote>
hilekar, sinsi ve tamahkar
Satır 48 ⟶ 50:
==Eserleri==
Kuruçeşme 'de bir yalısı vardı. Üsküdar Doğancılar yakınında cami, mekteb ve çeşmesi bulunur.<ref name="uzuncarsili"/>
==Ayrıca bakınız==
Satır 62 ⟶ 65:
* Danişmend, İsmail Hami, (2011), ''İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt'', İstanbul:Doğu Kütüphanesi, ISBN:9789944397681
* Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN:975-333-0383 C.III s.69 [http://archive.org/details/sicilliosmani01sruoft]
* Aslan, Adnan "
* Sakaoğlu, Necdet (1999), ''Bu Mülkün Sultanları'', İstanbul:Oğlak Yayinlari ISBN:975-329-2996
{{başlangıç kutusu}}
| |||