|
'''Humbaracı Ahmet Paşa''' (d. [[1675]] - ö. [[1747]]), [[Osmanlı Askeri Teşkilatı|Osmanlı ordusu]]nun ıslahı için çalışmalar yapan [[Fransız]] [[asker]].
[[İspanya Veraset Savaşları]]'nda ün kazanan ve [[XIV. Louis]] ile arası açılınca Avusturya'ya kaçan, Comte de Bonneval, [[Prens Eugen]]'in ordusunda Fransa'ya ve Osmanlı İmparatorluğu'na karşı savaştı.
Osmanlı'da 18.yüzyılda başlatılan yenileşme hareketlerinin gerçekleşmesine yardımcı olan Fransız uzmanların başında Bonneval Ahmed Paşa gelir.Osmanlıların Humbaracı Ahmet Paşa olarak tanıdıkları modern savaş tekniklerinin kullanılması ve askeri sahada Batı'da gelişen yenilikleri başarıyla uygulamasında önemli bir yere sahip olan Comte de Bonneval daha çok askerlik ve harp sanatındaki başarılarıyla şöhret kazanmıştır.
Prensle arası bozulunca Osmanlı İmparatorluğu'na sığınan Bonneval Ahmed adını aldı. [[Topal Osman Paşa|Sadrazam Topal Osman Paşa]] tarafından, [[Humbaracı Ocağı]]'nı düzene sokmakla görevlendirildi.1729 da Osmanlı hizmetine girmiş ve ilk topçu okulunu kurmuştur Zamanın topçu subaylarına matematik dersleri veren Ahmed Paşa, [[Hekimoğlu Ali Paşa|Sadrazam Hekimoğlu Ali Paşa]] zamanında [[Beylerbeyi]] rütbesini aldı. Asıl görevi humbaracıları Batı usullerine göre yetiştirmek olmasına rağmen, devletin dış münasebetleri ile görevlendirildi. Katıldığı 1736 Seferi'nde [[Yeğen Mehmed Paşa]]'yla birlikte Avusturya'ya karşı savaştı. Sefer dönüşü gözden düşen Ahmed Paşa, Kastamonu'ya sürgün edildi (1738).
1675'te Fransa'da doğmuş önce bir Cizvit okuluna devam etmiş babası öldükten sonra akrabası olan Mareşal Tourville tarafından 12 yaşındayken Fransız donanmasına nefer olarak verilmiştir.1688'de deniz teğmenliğine terfi eden Bonneval Fransız filosunda katıldığı savaşlarda gösterdiği kahramanlıklarla ün kazanmıştır ancak daha sonra bir şeref meselesi yüzünden donanmadan ayrılıp karacı olmuştur.
1747'de [[İstanbul]]'da öldü. Ölümünden sonra, kurduğu askeri mühendislik okulu tutucu yeniçerilerin muhalefeti nedeniyle kapatıldı. [[Galata Mevlevihanesi]] Mezarlığı'nda gömülüdür.
Pekçok savaşa katılan Bonneval sonra 14.Lui'nin saray nazırı ile arası açılmış meşhur Madam Mentenon'ı tahkir ettiği vesilesiyle ordudan çıkarılmıştı.Bunun üzerine hayatını tehlikede görerek Avusturya'ya sığınmıştır.Prens Öjen başkomutanlığı altındaki Avusturya ordularıyla Fransa ile meydana gelen İspanya veraseti savaşında 14.Lui kuvvetlerini yenerek Fransa'dan intikam almıştır.Bonneval Avusturya ordusunda 22 yıl hizmet etmiş Osmanlılar'la meydana gelen Petro Varadin ve Belgrad muharebelerinde ordu komutanı olarak bulunmuş ve nihayet 5 Ağustos 1716'da meydana gelen Varadin savaşında yeniçeriler taraında sarılmış ise de yanındakileri feda ederek kurtulmuştur.Bu vesileyle savaşın kazanılmasına sebeb olanlardan olduğu için Prens Öjen tarafından mareşalliğe yükseltilmiş ancak bir süre sonra Prens Öjen'le arası açılmış ve bütün rütbeleri elinden alınarak hapsolunmuştur.
Kont Bonneval hapiste 5 sene(yada 3 sene) yattıktan sonra affolunmuş ve sonra istediği yere gidilmesine müsaade edilmiştir.O da ilkin Venedik'e sığınmış ordan bir yıl sonra'da Belgrad'a Osmanlı'ya geçmiştir.
Elli dört yaşında Osmanlıya gelen Bonneval ilk fikri Hristiytan olarak Osmanlı ordusunda hizmet etmek iken bu mümkün olmadığında Müslüman olmuş ve Ahmed ismini almıştır.Bonneval Ahmed'in İstanbul'a davet edildiği sırada Damad İbrahim Paşa'nın katli ve III.Ahmed'in saltanattan çekilmesi neticesinde devlet merkezinde karışıklığından İstanbul'a getirilmeyerek Gümülcine'de oturması emrolunmuştur.
Bonneval Ahmed Gümülcine'deyken Sultan I.Mahmut'a kendisinin askeri maharetini ve yaptığı hizmetleri ve Osmanlı ordusunda görev almak istediğini belirten 2 dilekçe yazarak göndermiştir.
21 Ekim 1731'de Sadrazam olan Topal Osman Paşa Osmanlı ordularını Avrupa orduları gibi yetiştirmek istediğinden Bonneval Ahmed'i İstanbul'a çağırmıştır.Bonneval 1733'te Fransa hariceyesine bir mektup göndererek sadrazam tarafından kendisinden Avrupa ordularının yapılanmasında ve bu yapılanmanın nasıl olduğu hakkında detaylı bir rapor istemiştir.
Bonneval Ahmed Paşa'nın emri altında Müslüman olmuş diğer 3 Fransız subay ile birlikte Bosna eyaletinden getirilen 300 kişiye Üsküdar Doğancılar semtindeki Ayazma Sarayı'nda yeniden inşa edilen bir kışlada kurumsal ve daha çok uygulamalı savaş hazırlıkları yaptırılmaya başlanmıştır.Böylece potansiyel olarak asker olma kabiliyetleri taşıyan gençlerin bulundukları bölgeden ayrılarak bir nevi mühendis asker yetiştirilmeleri hedefleniyordu.Osmanlı ordusunda ilk defa Avrupalı (Müslüman olmuş)bir uzmanın idaresinde teşkil edilen bir askeri kuvvet Avrupa savaş taktiklerini almaya başladı.
25 Ocak 1735 tarihli ferman ile yeni bir Humbaracı Ocağı'nın kuruluşu tasdik edilerek ocağın esaslarını belirten bir nizanname oluşturuldu.Bonneval Ahmed 'mirmiran' rütbesiyle kendisine paşalık verildi ve 'Humbaracıbaşı'olarak ocağın başına getirildi.İlk önce ocağın içerisinde hiyareşik bir düzen oluşturuldu.Tımarlı humbaracılardan ölenlerin çocukları bu maaşlı ocağa alınacaklardı.Her odada yani her humbaracı bölüğünde bir odabaşı ile iki nefer elli başı,üç nefer otuz başı ve on nefer on başı ve bir çavuş ile vekil harç,tabib,cerrah,imam ve hoca bulundurulacaktı.Her neferin yevmiyesi 18 akçeydi.Bonneval Ahmed Osmanlı ordusunun reformu ve düşmanları karşısında galip gelebilmesi için Avrupa metodlerının aynen taklit edilmesi gerektiği prensibiyle hareket etmiştir.
Humbaracı Ocağı'nda takip edilen bilim eğitiminin programı tam olarak bilinmemektedir.Bununla birlikte Mehmed Said Efendi'nin I.Mahmut tarafından bu ocak mensuplarına özel olarak hendese öğretmek üzere tayin edilmesi burada geometri eğitimi verildiğini kanıtlar.Buna göre ocakta geometriye dayalı kale inşası,metris kazmak,top ve humbara tabyaları tertip etmek gibi derslerin de verildiği anlaşılmaktadır.
Bonneval Ahmed Paşa Topal Osman Paşa'nın azlinden sonra yerine gelen Hekimoğlu Ali Paşa'nın sadaretinde 1732'de Babıali'den uzaklaştırıldı.1734'te Lehistan'ın paylaşılması meselesinde Fransa hükümeti Rusya ve müttefiki Avusturya'ya karşı savaş ilanına hazırlanırken İstanbul'daki Fransız elçisi vasıtasıyla Osmanlı İmparatorluğuna Rusya'nın genişlemesine mani olacağı iddasıyla ittifak teklif etti.Hekimoğlu Ali Paşa Avrupa'dan pek haberdar olmadığı için Bonneval Ahmed Osmanlı'nın Avrupa siyasetindeki adamı oldu.Bonneval sadrazamın isteğiyle Moskova ve onun dostlarıyla ilgili 2 rapor sundu.Bu raporlar Babıali'deki nüfusunu arttırdı.Ancak 1735'de Ali Paşa'nın sadaretten azli üzerine siyastten uzaklaştırılarak yalnız ocağından sorumlu olması emrolundu.
Rusya'nın 1737'de Azak kalesi muhasarası ve Kırım'a saldırması üzerine yeni sadrazam Seyyid Mehmed Paşa'nın savaş açması Osmanlı ordusunun Rusya üzerine yürümesine ve Avustuya'nın da Rusya yanında Osmanlı'ya savaş ilan etmesi Bonneval Ahmed'in Avusturya'dan intikam almasına olanak sağlıyordu.Sadarette olan değişikliklerden sonra Yeğen Mehmed Paşa ile savaşa gitti ancak kumandan müşaviri olarak istifade edilemedi.Seferden dönüldükten sonra Avrupa siyaseti hakkında görüşlerinin isabetli olmadığı kanaatiyle Babıali den uzaklaşan Bonneval Ahmed humbaracı nizamının bozulması ve humbaracıların maaşlarını tedarik için sadrazam Yeğen Mehmed Paşa'ya tavır almalarından dolayı Kastamonu'ya sürgün edildi.
Bir yıl sonra sadrazamın azlinden sonra Karaman Beylerbeyi payesiyle tekrar Humbaracı Ocağı'nın başına getirildi ve ölümüne kadar bu vazifede kaldı.
Ahmed Paşa sonradan Fransa kralı tarafından affedilmiş ve düşmanı olan Avusturyalılara karşı Osmanlı-Fransız ittifakı için çok çalışmış fakat hadiseler sebebiyle bu arzusunda başarılı olamamıştır.Türkçe öğrenmeyen Bonneval Ahmed Müslümanlığı kabul etmesine rağmen evinde bir Fransız gibi giyinmiş ve ömrünün sonlarına doğru Fransa dönmek için uğraşmıştır.Ahmed Paşa'nın kabri Galata Mevlihanesi'ndedir.
Bonneval Ahmed'den sonra Humbaracı ocağının başına manevi oğlu Milanolu Süleyman Bey gelmiştir.Süleyman Bey'in vefatından sonra bir isyan çıkarmasından korkularak bu ocak lağvedilmiştir.
--[[Özel:Katkılar/94.122.188.119|94.122.188.119]] 22:27, 10 Şubat 2013 (UTC)
{{Osmanlı-kişi-taslak}}
{{asker-taslak}}
| 