|
| geçerli durum = İş içerisinde ilerleme
| gelir = $2,734,908 (2007)
BETÜL KADAR MAL BİRİ YOOK !
}}
'''Vikipedi''', kullanıcıları tarafından ortaklaşa olarak birçok dilde hazırlanan, özgür, bağımsız, ücretsiz, reklamsız, kâr amacı gütmeyen bir [[internet]] [[ansiklopedi]]si<!--lütfen -dir eklemeyiniz-->. [[Wiki|Wiki teknolojisi]] kullanılarak hazırlanmaktadır. Sürekli eklemeler ve değişiklikler yapıldığı için hiçbir zaman tamamlanmayacağı varsayılmaktadır.
Kurucularından [[Jimmy Wales]] Vikipedi'yi, "Dünya üzerindeki her insana kendi dilinde, en üst kalitede, bedava bir ansiklopedi oluşturma ve dağıtma uğraşısı" olarak tanımlamaktadır.{{fact}}
Vikipedi sözcüğü, ''viki'' ve ''pedi'' kelimelerinin birleşiminden oluşur. "Viki", [[Hawaii dili]]'ndeki "wiki wiki" (''hızlı'' veya ''bilgi amaçlı'') sözcüğünden türetilmiştir. "Pedi" ise, [[Antik Yunan]] Medeniyeti'nde "kapsamlı kültürel eğitim sistemi" anlamına gelen ''paideia'' kelimesinden gelmektedir.<ref>{{Oxford|paideia}}</ref>
== Bilgilerin güvenilirliği ==
Vikipedi'nin güvenilebilirliği ve doğruluğu üzerine tartışmalar mevcuttur ve site yoğun olarak [[vandalizm]]e maruz kalmaktadır. Maddelerin eşit olmayan kalitesi, değişikliklerin takipsizliği, sistem hataları ve bilgilerin doğruluğu üzerine tartışmalar halen devam etmektedir.{{fact}} Verilen bilgiler bazen onaylanmamış ve sorgulanabilir olabilir, kaynakları eksik olabilir. Ancak [[2005]]'te yapılan bir araştırmada, [[İngilizce Vikipedi]]'deki "doğal bilgiler üzerine" girdilerin doğruluğu, [[Britannica Ansiklopedisi]] ile aynı seviyede bulunmuştur.<ref>http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/4530930.stm</ref> [[Encyclopædia Britannica Inc.]] şirketi ise ansiklopedilerindeki maddelerin ödül kazanmış ünlü akademisyenler tarafından hazırlandığını belirterek bu araştırmayı hatalı bulmuştur.{{fact}}
== Vikipedi'nin özellikleri ==
[[Dosya:WikiTR 11-03-2008.jpg|thumb|right|200px|Vikipedi ana sayfası 11 Mart 2008]]
Vikipedi'nin ana sunucuları [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin Florida Eyaleti'ndeki [[Tampa]] kentinde, diğer başlıca sunucuları ise [[Hollanda]]'nın [[Amsterdam]], [[Fransa]]'nın [[Paris]] ve [[Güney Kore]]'nin [[Seul]] kentinde bulunmaktadır.
==== Yazarlar ====
Vikipedi, gönüllülerin ortaklaşa çabası doğrultusunda ve hemen hemen herkesin web sitesine ulaşıp değiştirmesiyle yazılmaktadır. Vikipedi'ye bilgi girişi yapabilmek için üye olmak zorunluluğu yoktur. Bu durum bilgilerin herkes tarafından anında eklenebilmesine olanak verir. Ancak üye olmanın, yapılan değişikliklerin kaydını tutabilmek, seçkin madde vb. oylamalarına katılmak, vandalizmle mücadeleyi kolaylaştırmak gibi avantajları vardır.
Diğer İnternet ansiklopedi projelerinin çoğu üyelik gerektirir ve yalnızca uzmanların yazılarına izin vermektedir: [[Stanford Encyclopedia of Philosophy]], Nupedia, [[h2g2]] ve [[Everything2]] vb. gibi. Bazı ansiklopediler de Vikipedi gibi wiki kullanmaktadır. Diğer ansiklopedilerden farklı olarak, Vikipedi [[GNU Özgür Belgeleme Lisansı]] (GÖBL) kullanmaktadır.
Vikipedi'ye yazılan bilgilerin uygunluğu konusunda bazı kurallar mevcuttur. Bilgiler tartışılır, değerlendirilir ve içeriğe eklenmesi, değiştirilmesi veya Vikisözlük gibi kardeş bir projeye transfer olması üzerine kararlar alınır. Vikipedi'nin ana kurallarından biri maddelerin tarafsız bir şekilde, kaynaklarıyla birlikte, olumlu ya da olumsuz tüm yönleriyle sunulması gerektiğidir. Vikipedi, maddeleri tamamen objektif ve doğru bir şekilde sunmaya ve her türlü bakış açısını yansıtmaya çalışır. Maddeler kullanıcıların kolaylıkla anlayabileceği bir sunuş kısmının (giriş) ardından ayrıntıya girerek, günümüz itibariyle doğrulanabilecek kaynaklar sunulmalıdır.
==== Özgür İçerik ====
[[Dosya:WM2006 0060.jpg|thumb|150px|right|[[Jimmy Wales]], Vikipedi'nin kurucusu.]]
Oldukça kapsamlı ve ortaklaşa üretilen bir proje olan Vikipedi'de ve kardeş projelerinde, bütün katkıların yasalara uygun olarak yapılması önemlidir. Normalde bir eserin yazarı o yazının telif hakkını elinde bulundurur ve bu hak, diğer insanların bu yazıyı değiştirmesini ve kopyalamasını engeller. Bu sebeple Vikipedi'deki maddeler [[GÖBL]] ile yazılmakta, ve her yazar telif haklarından vazgeçmektedir. [[GÖBL]], birçok telifi özgür bırakılmış lisans gibi, yazılanın dağıtılmasını, benzeri dokümanların çıkmasını, ve kâr amaçlı kullanıma izin verir. Bu lisans ayrıca yeniden katılım gösterenlerin aynı lisans ile değişiklikler yapmasına izin verir. Özgür görünmesine rağmen bilgiyi yazan kişi telif hakkına sahiptir, ancak diğer insanların bu bilgilerden yararlanmasına ve geliştirmesine izin vermektedir. Katılımcılar birden fazla lisansı da içeriklerine kullanabilirler ya da kamu malı olarak ilan edebilirler.
Vikipedi'deki resimlerin, seslerin ve video dosyalarının büyük bir çoğunluğu [[GÖBL]] lisansı ile lisanslanmaktadır. Şirket logoları, şarkı örnekleri, haber fotoğrafları ise [[Amerika Birleşik Devletleri]] kanunlarına göre [[adil kullanım]] altında kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra [[Creative Commons]] gibi GÖBL benzeri lisanslama yöntemleri de mevcuttur.
==== Tarafsızlık ====
[[Dosya:Webcomic-Turkish Version.png|thumb|left|270px|Vikipedili bir protestocu. Panoda Vikipedi formatıyla <nowiki>[</nowiki>[[Vikipedi:Kaynak gösterme|kaynak belirtilmeli]]<nowiki>]</nowiki> yazıyor]]
Vikipedi'nin en önemli politikalarından biri tarafsızlık politikasıdır. <ref>[http://tr.wikipedia.org/wiki/VP:TBA Vikipedi'nin tarafsızlık maddesi]</ref> [[Vikipedi:Tarafsız bakış açısı|Tarafsız bakış açısı yönergesi]], Vikipedi'nin temel taşlarından birisidir. Özellikle tartışmalı tüm konular, tartışmanın taraflarına eşit mesafede kalınarak yazılmalıdır. Unutulmamalıdır ki Vikipedi bir milletin, grubun, takımın, sınıfın, dinin ansiklopedisi değildir. Her dil Vikipedisine, o dili bilen herkesin katkıda bulunabilmesi mümkündür.
Vikipedi maddeleri hazırlanırken [[wikt:kanı|kanı]]lara değil, [[wikt:olgu|olgu]]lara yer verilir. Basit bir örnek vermek gerekirse, ''"[[Beatles]] dünyanın en iyi müzik grubudur"'' ifadesi bir kanıdır ve Vikipedi'de yer alamaz. Ancak, ''"[[Thriller (albüm)|Thriller]], dünyanın gelmiş geçmiş en çok satan albümüdür"'' ifadesi bir olgudur ve güvenilir üçüncü parti kaynaklarını göstermek kaydı ile Vikipedi'de yer alabilir.
Özellikle dini ve siyasi içerikli maddeler, Vikipedi'de en çok saldırıya uğrayan, değişiklik savaşlarına sahne olan maddelerdir. Vikipedi'de, "şehit", "terörist", "kahraman" gibi göreceli tanımlamalardan kaçınılır. Doğrudan ya da dolaylı hakaretlere hoşgörü gösterilmez. Dini kişilerden bahsederken "Hazreti", "Aziz", "Yüce" gibi sıfatlar kullanılmaz.
[[Dosya:Vikipedi son-degisiklikler.jpg|200px|thumb|right|Son değişiklikler sayfasında en son yapılmış değişiklikler gösterilir]]
[[Dosya:Wikipedia scale of justice.png|thumb|right|200px|Vikipedi [[Vikipedi:Tarafsız bakış açısı|tarafsızlık ilkesi]] ile yönetilmektedir]]
==== Dil sürümleri ====
Tüm Vikipedilerin şu an 284 dil sürümü, 267 etkin dil sürümü (100'den fazla maddesi bulunan) mevcuttur. Vikipedilerin toplamda 18 milyondan fazla maddesi vardır.
Vikipedi her dilde birbirinden bağımsızdır. İçerikler diğer dillerdeki gibi olma zorunluğu yoktur ya da maddelerin birbirlerinin tercümesi olması gerekmez. Maddelerin otomatik tercümelerine izin verilmez, ancak yine de diğer dillerdeki vikipedistler kendileri bu maddeleri tercüme ederler. Birçok dilde tarafsız bakış açısı savunulmaktadır, ancak bulundukları ülkenin kanun ve kurallarına göre değişiklikler yapabilirler. Maddeler ve resimler Vikipediler arasında paylaşılmaktadır. Herhangi bir Vikipedist, başka bir dilden çeviri isteğinde bulunabilir. Bunun yanı sıra Wikimedia Commons deposunda da tüm Vikipedilerin kullandığı medya dosyaları mevcuttur. Birçok dildeki Vikipedi'de çevirilmiş dosyalar küçük bir bölümü temsil eder.
Alexa'ya göre, Vikipedi ziyaretçilerinin %60'ı İngilizce Vikipedi sitesini ziyaret etmektedir.
Aşağıdaki liste, [[5 Şubat]] [[2013]] itibarıyla '''100.000''' üzerinde maddesi olan Vikipedilerin listesidir.
# [[İngilizce Vikipedi|İngilizce]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|en|N}})
# [[Almanca Vikipedi|Almanca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|de|N}})
# [[Fransızca Vikipedi|Fransızca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|fr|N}})
# [[Felemenkçe Vikipedi|Felemenkçe]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|nl|N}})
# [[İtalyanca Vikipedi|İtalyanca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|it|N}})
# [[İspanyolca Vikipedi|İspanyolca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|es|N}})
# [[Rusça Vikipedi|Rusça]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|ru|N}})
# [[Lehçe Vikipedi|Lehçe]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|pl|N}})
# [[Japonca Vikipedi|Japonca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|ja|N}})
# [[Portekizce Vikipedi|Portekizce]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|pt|N}})
# [[İsveççe Vikipedi|İsveççe]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|sv|N}})
# [[Çince Vikipedi|Çince]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|zh|N}})
# [[Vietnamca Vikipedi|Vietnamca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|vi|N}})
# [[Ukraynaca Vikipedi|Ukraynaca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|uk|N}})
# [[Katalanca Vikipedi|Katalanca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|ca|N}})
# [[Norveççe Vikipedi|Norveççe]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|no|N}})
# [[Fince Vikipedi|Fince]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|fi|N}})
# [[Farsça Vikipedi|Farsça]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|fa|N}})
# [[Çekçe Vikipedi|Çekçe]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|cs|N}})
# [[Macarca Vikipedi|Macarca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|hu|N}})
# [[Korece Vikipedi|Korece]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|ko|N}})
# [[Rumence Vikipedi|Rumence]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|ro|N}})
# [[Endonezce Vikipedi|Endonezce]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|id|N}})
# [[Arapça Vikipedi|Arapça]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|ar|N}})
# [[Türkçe Vikipedi|Türkçe]] ('''{{NUMBEROFARTICLES}}''')
# [[Kazakça Vikipedi|Kazakça]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|kk|N}})
# [[Slovakça Vikipedi|Slovakça]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|sk|N}})
# [[Sırpça Vikipedi|Sırpça]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|sr|N}})
# [[Esperanto Vikipedi|Esperanto]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|eo|N}})
# [[Danca Vikipedi|Danca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|da|N}})
# [[Malayca Vikipedi|Malayca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|ms|N}})
# [[Litvanyaca Vikipedi|Litvanyaca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|lt|N}})
# [[Baskça Vikipedi|Baskça]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|eu|N}})
# [[Bulgarca Vikipedi|Bulgarca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|bg|N}})
# [[İbranice Vikipedi|İbranice]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|he|N}})
# [[Slovence Vikipedi|Slovence]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|sl|N}})
# [[Volapük Vikipedi|Volapük]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|vo|N}})
# [[Hırvatça Vikipedi|Hırvatça]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|hr|N}})
# [[Varayca Vikipedi|Varayca]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|war|N}})
# [[Estonca Vikipedi|Estonca]] {{Viki istatistikleri|ARTICLES|et|N}})
# [[Hintçe Vikipedi|Hintçe]] ({{Viki istatistikleri|ARTICLES|hi|N}})
==== Değiştirme ve düzenleme ====
[[Dosya:Wikipedia 2005 Label DVD small.PNG|right|thumb|200px|Almanca Vikipedi [[DVD]]si]]
Hemen hemen tüm konuklar Vikipedi'nin içeriğini değiştirebilir; yeni kullanıcılar da yeni madde başlatabilirler. Sayfada yapılan değişiklik derhâl yansır. Vikipedi kullanıcıların ortaklaşa çalışmasının zamanla maddeleri geliştireceği inancıyla kurulmuştur, tıpkı herhangi bir açık kaynaklı programın gelişmesi gibi. Vikipedi editörleri bu durumu, "sosyal [[Charles Darwin|Darwin]] evrimi gelişmesi" ile açıklar. Bu ortaklaşa ve anında değişiklikler, editörlerin mevcut maddeleri hızlıca geliştirmesine ve yenilerinin gerçekleşir gerçekleşmez ortaya çıkmasını sağlar.
Bazıları ise Vikipedi'nin bu açık bakış açısını anlamsızca kullanırlar, buna da "vandalizm" denir. Bunun yanı sıra, ortaklaşa çalışma bazen "değiştirme savaşları"na -birçok kişi birbirlerinin yazdıklarını onaylamadıkları için değiştirmekte ve çıkarmaktadır- ve editörlerin maddenin içeriği üzerinde uzlaşamamasına sebebiyet verir.
Maddeler istisnalar dışında her zaman değiştirilmeye açıktır. Eğer ki, vandalizm ya da "revert war" (geri dönüştürme savaşı) yaşanırsa madde koruma altına alınır. Vikipedi hiçbir maddesinin tamamlanmış ya da bitmiş olduğunu iddia etmez. Maddelerin yazarlarının yazdıkları konu hakkında uzmanlık ya da yeterlilik sahibi olması gerekmez, ve kullanıcılar yazdıklarının "acımasızca değiştirilmesi ve keyfi olarak dağıtılması" hakkında uyarılmaktadır. Maddeler bir kullanıcı ya da editör grubu tarafından kontrol edilmez ya da telif altına alınmaz; içerik hakkındaki kararlar Vikipedi'nin editör kurallarına göre fikir alma ortak kararıyla ya da bazen oyla karar verilir. Jimmy Wales tüm Vikipedi kurallarında ve kullanıcı haklarında son kararı verme hakkına sahiptir.
Kullanıcılar izleme listelerine ilgilerini çeken maddeleri eklerler, bu sayede bu maddelerin gelişimini izleyebilirler. Vikipedi'deki birçok geçmiş değişiklik de sayfa geçmişinde kullanıcılar tarafından kronolojik olarak görülebilir. Sadece, eğer söylenmeyecek sunumlar, telif hakkı ihlalleri, ve yasal olarak Vikipedi'ye sorun çıkaracak hususlar varsa, bunlar sayfa geçmişinden silinebilir. Bu değişiklikler sadece Vikipedi yöneticileri tarafından yapılabilir.
==== Diğer biçimlerde Vikipedi ====
Bazı maddeler için, seslendirilmiş sürümleri [[ogg]] biçiminde sunulmaktadır. [[mp3]] yerine ogg biçiminde sunulmasındaki ana sebep, mp3ün bazı patentlerle koruma altına alınmış olmasıdır.
Vikipedi çevrimiçi olarak ve katı olmayan bir lisans ile sunulmaktadır. İçeriğinin İnternet dışında kullanılmak üzere bilgisayara indirilmesi de oldukça kolaydır ve kullanılan ana dağıtım metodudur. Bununla beraber, bazı projeler Vikipedi'nin içeriğini değişik olarak sunmaktadır. Örnek olarak, [[SOS Children]] Vikipedi'nin içeriğini [[CD]]'de sunmaktadır. Buna ek olarak, [[Wikipedia 1.0]] isimli onaylanmış ve basıma hazır maddelerin editörler tarafından hazırlanmış bir CD sürümü de hazırlanmaktadır. Yayımlanmış Vikipedi maddeleri ayrıca [[PediaPress]] ve [[Print on Demand]] servisleri tarafından da sunulmaktadır.
== Popüler kültürde Vikipedi ==
Vikipedi'nin içeriği yüzlerce site tarafından veritabanından alınarak kullanılmaktadır. Vikipedi'nin maddeleri ayrıca akademik çalışmalarda, kitaplarda ve konferanslarda ve son olarak da filmlerde de kullanılmaktadır. 2006 yılında, Amerika Birleşik Devletleri'nde bir davada Vikipedi referans olarak gösterilmiştir. [[Kanada]] Parlementosu, Vikipedi'nin aynı cinste insanların evliliği hakkındaki maddesini, Yasal Evlenme Kanunu'nda okunulacak belge olarak sunmuştur. [[Türkiye Cumhuriyeti]] başbakanı [[Recep Tayyip Erdoğan]], [[türban]] ile ilgili bir demecinde Türkçe Vikipedi'yi kaynak göstermiştir.<ref>{{Web kaynağı| url = http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/448906.asp?cp1=1 | başlık = ‘Velev ki’ diye başlayan tartışma bitti | erişimtarihi = 2010-09-17 | tarih = 2008-06-05}}</ref>
Bunun yanı sıra, Vikipedi'nin popüler kültürde kullanılmasını konu alan eserler de çoğalmıştır. Özellikle [[Anglosakson]] coğrafyada Vikipedi'nin açık kodlu (değiştirilebilir) olması ve yoğun vandalizme uğramasını konu alan parodiler ve skeçler sıklıkla yapılmaktadır. [["Weird Al" Yankovic]] "White and Nerdy" klibinde [[:en:Atlantic Records|Atlantic Records]] sayfasını parodi amacıyla "You suck!" (Berbat!) şeklinde değiştirmiştir. Bu durum Yankovic hayranlarının sayfayı yoğun olarak vandallamalarına sebep vermiştir. [[Penny Arcade]]'in bir [[karikatür]]ünde [[İskeletor]], [[He-Man]] maddesini değiştirmektedir.
== Eleştiriler ==
Murat Bardakçı, Habertürk'te hazırlayıp sunduğu ''Tarihin Arka Odası'' programında [[Vikipedi]]'deki bilgileri birkaç kez eleştirmiştir. Vikipedi'deki kendi biyografi maddesinden örnek vererek yanlış bilgiler içerdiğini ve Vikipedi'yi [[intihal]] açısından, öğrencilerin akademik performansı için olumsuz bir kaynak olduğunu vurgulamakta ve Vikipedi'nin bu yüzden Türkiye'de [[Sansür|yasak]]lanmasını savunmaktadır.<ref>[http://www.gelecekonline.com/metin/murat_bardakci_wikipedia_ya_engellensin-5527 Vikipedi için engelleme talebi.]</ref>
== Ayrıca bakınız ==
| 