İdealar teorisi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Mskyrider Platonik idealizm sayfasını Platonik idea sayfasına yönlendirme üzerinden taşıdı: idealizm bu anlamda kullanılmaz |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
{{çift madde|
"İdealar kuramı", felsefede önemli bir prensip olarak [[Eflâtun]] tarafından ortaya atılmış ve [[episteme]] anlayışından doğmuştur. Gerçek bilginin temelinin ancak [[idea]]lar dünyâsında bulunabileceği temeline dayanır.
== İdea nedir? ==
{{Felsefe-taslak}}▼
İdealar kuramı her ne kadar da en genel anlamda zihinde oluşan ve belirli anlayış formlarına dönüşen, bugün 'duyumsanamaz' görüşünü koruyan algılamalar dizisi olsa da idealar daha çok basitçe, yaşantımızın, bellekteki akışının kendimiz tarafından ve tarafımızdan olmayan bir dizi denetim mekanizmalarının oluşturduğu bir çeşit sayısal kolajlar dizisidir; bir başka deyişle; zihin, belleğe kaydolan verileri saklar ve biz bellek bölümünün gücüne ve seçiciliğine bağlı kalarak istencimiz veya beklentilerimiz ekseninde kimi veriler - yeni benzer veya olmayan bilgiler - oluştururuz. Zihinde doğan bu yeni bilgi bütünü ,sonrasında dış dünya (nesneler dünyası) ile tutarlılıklarını ilişkilendirir. Ortaya çıkan bu düşünsel bütün, fiziksel ortam ile - zaman, onun içindeki gerçeklik, görelilik ve en önemlisi belleği ikna ediciliği ki bu, aynı zamanda fiziksel olana aykırı gelmemesi anlamı taşır - kendisini söz konusu gerçeklikte benimseten yeni bakış açısına verilen kuramın 'soyut' sistemlenen bilgiler dizisidir.
== Kuramın Temelleri ==
Eflâtun, [[Herakleitos]]'çu öğretiden alarak idealar kuramına taşıdığı "[[Evren]]'de değişmeyen ve aynı kalan hiçbir şey yoktur, her şey akar" mantığından çıkarımla, "mâdem ki Evren'de değişmeyen hiçbir şey yoktur, o hâlde, gelip geçici bilgilerin (göreceli/relatif gerçeklerin) değişmez ilksiz ve sonsuz, hep aynı kalan asılları olması gereken gerçek bilgiler, (idealar) bu Evren'in dışında bir yerlerde olmalıdır" sonucuna varmıştır. Eflatun, bu düşünceleri ile felsefeye çok önemli boyutlar getirmiştir.
Eflâtun'un idealar kuramı, hem [[mantık]], hem de [[metafizik]] içeriklidir.
* Kuramın mantıksal dizini, [[Parmenides]]'in "eğer dil bir saçmalık değilse, sözcükler bir anlam taşımalıdır. Üzerinde konuşulsun veya konuşulmasın, var olan nenleri anlatmalıdır" savından yola çıkar. Örneğin, doğru olarak, "bu at'tır" diyebileceğimiz pek çok hayvan vardır. Bir hayvan, atlara özgü genel yapıyı taşıdığında "at"tır. Dil, "at" gibi genel anlam içeren sözcükler olmaksızın yaşayamaz. Bu sözcük eğer bir şeyi betimliyorsa, bu her hangi bir "at" değil, evrensel "at" kavramıdır. Bu kavram, herhangi bir at doğduğunda doğmaz, herhangi bir at öldüğünde de ölmez. Bir varlık da değildir. Uzay'da bir yer kaplamadığı gibi, zaman ile de sınırlandırılamaz.
* Kuramın metafizik bölümüne göre "at" sözcüğü, belirli bir düşünsel (ideal) at'ı, Tanrı'nın yarattığı tek bir at'ı, ilk ve ana örneği, kalıbı betimler. Tek tek atlar, ideal at ile ortak bir yapıya sahiptirler. Bu ortaklık, az ya da çok eksiktir (kopya tam ve yetkin değildir). Bu yüzden tek bir at ideası ve çok sayıda at vardır. Düşünsel (ideal) at gerçek, tek tek atlar görüntüseldir.
* Temel düşünce yapısı itibariyle "Batı metafiziği"nin kurucusu olarak anılan Eflâtun, bu düşünsel zincirin ilk halkası olarak kabul ettiği "ruhun ölmezliği" kavramını, alışılagelmiş mythos halinden soyutlayarak, daha sağlam temellere oturtması gerektiğini de hissetmiştir. Bu noktada, ruhun ölümsüzlüğü yanında, idealar dünyasından geldiğinin ve kökünün orada olduğunun da belirlenmesi gereklidir.
== Türkçede İdealar Kuramı Kaynakları ==
FAROUKI Nayla (2009) İdea Nedir? (Çeviren: Atakan Altınörs), İstanbul, Say yayınları.
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.thalesinyolu.com/index.php?op=NEArticle&sid=49 İdealar Kuramı Nedir?]
[[Kategori:Batı Felsefesi]]
[[Kategori:Felsefe]]
[[Kategori:Yunan Felsefesi]]
[[de:Ideenlehre]]
[[en:Theory of Forms]]
[[es:Teoría de las Formas]]
[[fi:Ideaoppi]]
[[fr:Théorie des Formes]]
[[is:Frummyndakenning]]
[[it:Eidos]]
[[ja:イデア論]]
[[ko:이데아론]]
[[la:Theoria Formarum]]
[[nl:Ideeënleer]]
[[pt:Teoria das ideias]]
[[sv:Idévärld]]
[[zh:理型論]]
| |||