Hadım Süleyman Paşa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
|||
14. satır:
|sonragelen2 =
<!-- Kişisel Bilgiler -->
|doğum_tarihi = yak.
|doğum_yeri =
|ölüm_tarihi = Eylul 1547
20. satır:
}}
'''Hadım Süleyman Paşa''' (d.
==Hayatı==
Hadım Süleyman Paşa devşirme olarak saraya geldi. [[Enderun]]'dan cikinca hadim akagalar arasina girdi. Önce hazinedarbaşılığa yükseldi. Daha sonra Macristan sinirini korumakla gorevlendirildi. <ref name="yasamyapit">Aslan, Adnan, "Süleymn Paşa (Hadım)", (1999) ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.567-668 ISBN:975-08-0072-9</ref>
===Birinci Misir Beylerbeyligi===
1524'te [[Şam]] Beylerbeyiliğine atandi. Misir'a gidip [[Hain Ahmet Pasa]] isyaninin bastirip onu ortadan kaldiran Sadrazam [[Pargalı İbrahim Paşa]]'nin davet uzerine 14 Haziran 1525'te de Mısır Beylerbeyiliğine atandı. Mısır'da bulunduğu 10 yillik süre zarfında Osmanlı merkezi yönetiminin güçlenmesini ve eyalet gelirinin artmasını sağladi. Osmanli egemenligini [[Yemen]] ve guney Misir'da geklsitirp pekistirmek istemekteydi.
Ayni zamanda Hint ticaretine [[Portekiz Krallığı]] tehdidi ortaya cikmisti. Portekizlilerin [[Ümit
▲Portekizlilerin Ümit Burnunu geçip o zamanlarda müslümanların tekelinde bulunan Baharat Yolu ticaretine alternatif bir yol açmaları ve [[Portekiz Krallığı]]'nın yeni limanlarda söz sahibi olmak istemeleri İmparatorluğun Doğusunda gerginliği arttırmıştı. Aden Körfezi ve çevresinde seyrüseferin güvenli olması ayrıca Aden ve Yemen'in tam bir Osmanlı hakimiyeti altına girmesi için Hadım Süleyman Paşa, [[Kanuni Sultan Süleyman]]'dan bir donanma kurmak için izin istedi. Gelen olumlu cevaba müteakiben 80 parçalık gemi yapılmak üzere gerekli malzemeler süveyş tersanesi istikametine doğru peyderpey 1530-31 yılları içerisinde ulaştırıldı. Lakin bu donanmanın yapımı için ayrılan Mısır Eyaleti vergisi İran'a şavaş açılması sebebiyle bu cepheye kaydırıldığı için Süveyş tersanesindeki donanma projesi bir süreliğine ertelendi.
Padisah İran'a şavaş açılıp Irakeyn Seferi'ne baslayinca, yeni cepheye destek olmak için padişahın talimatıyla 26 Şubat 1535'te Mısır Beylerbeyliği görevini [[Deli Hüsrev Paşa]]'ya bıraktı. <ref name="yasamyapit"/>
===İran Seferi ve ikinci Mısır beylerbeyiliği===
İran Seferi için yerini Deli Hüsrev Paşa'ya bırakan Hadım Süleyman Paşa, Kanuni Sultan Süeyman'ın yanında [[Irakeyn Seferi]]'ne katıldı. Sefer dönüşünde Anadolu Beylerbeyiliğine getirildi(1535). Bu sırada Portekiz Krallığının Hindistan'da baskıları sürüyordu. Gucerat sultanı Bahadır Şah, hem hediyelerle Osmanlı Devleti Padişahına ulak göndermişti hem de hazinesini isgâl altındaki ülkesinden daha güvenli [[Haremeyn]] bölgesine emaneten 3 adet kalyon ile yola çıkartmıştı. 1536 yılında Bahadır Şah'ın elçisi Edirne'de huzura kabul edildi. Bahadır Şah hem ülkesini işgal eden Türk-Moğol imparatoru Hümâyûn’a hem de Portekiz Krallığı'na karşı yardım istiyordu. Osmanlı İmparatorluğu, Hindistan'daki müslüman devletlerin iç işlerine karışmayı reddetti lakin Portekiz Krallığı'nı orada bir tehtit olarak gördüğünü belirterek bir donanma hazırlığına başlayacaktı. Elçiyle bu görüşme yapıldığında Portekizliler Diu limanını ele geçirmişlerdi bile.▼
[[Irakeyn seferi]] dönüşünde 1535'de Anadolu Beylerbeyiliğine atandı.
Hadım Süleyman Paşa bu olaylar doğrultusunda Ocak 1537'de tekrar Mısır Beylerbeyiliğine getirildi ve İran seferi dolayısıyla yarım kalan Süveyş Donanmasını bitirmesi için görevlendirildi. Şubat 1537'de Bahadır şah, Portekizlilerce öldürüldü. Haberi Taht-ı Hümayun'a tam bir sene sonra Şubat 1538'de ulaştı. Bunun üzerine Padişah Mısır'a donanma yapımının hızlandırılması talimatını verdi. Ayrıca Bahadır Şah'ın varisi olmadığı için Gucerat'ta veraset kavgaları baş göstermişti. Bunun üzerine Kanuni Sultan Süleyman bahadır Şah'ın elçi yolladığı sırada Mekke'ye 3 kalyonla gönderdiği Gucerat devlet hazinesini Payitaht'a getirmeye karar verdi. Önce İskenderun'a getirilen hazine Salih Reis gözetiminde İstanbul'a getirilecekti. Bu nakliyat haberini alan Cenevizli amiral [[Andrea Dorya]], Salih Reis’in filosunu zaptetmeye çalıştıysa da Barbaros Hayreddin Paşa’nın müdahale etmesi üzerine emeline ulaşamadı.▼
Bu sırada Portekiz Krallığının Hindistan'da baskıları sürüyordu. Gucerat sultanı Bahadır Şah, hem hediyelerle Osmanlı Devleti Padişahına ulak göndermişti hem de hazinesini isgâl altındaki ülkesinden daha güvenli [[Haremeyn]] bölgesine emaneten 3 adet kalyon ile yola çıkartmıştl
Donanma hazırlığı hem yeni gemilerin yapımıyla hem de eski gemilerin toplarla takviye edilmesiyle sürüyordu. Bu sırada [[Venedik Cumhuriyeti]] ile Osmanlı Devleti'nin arası bozulduğu için İskenderun'da ve İstanbul'da venedik ticaret gemilerine el konulmuş ve mürettebatı da esir edilmişti. Hadım Süleyman Paşa bazı mürettebatı donanmayı güçlendirmek için sefere beraberinde götürdü.▼
▲
Hadım Süleyman Paşa bu olaylar doğrultusunda Ocak 1537'de tekrar Mısır Beylerbeyiliğine getirildi ve İran seferi dolayısıyla yarım kalan Süveyş Donanmasını bitirmesi için görevlendirildi. Diger taraftan Portekizlilere Suveys'te bir Osmanli filosu kurulma haberinin almislardi. Diu kalesini tahkim ettiler. Şubat 1537'de [[Bahadır Şah]]'ı Portekizliler hile ile öldürüp kardesi Mahmut'u Gucerat Sultani yaptilar.
Bahadır Sah, Portekizlilerce öldürüldü. Haberi Taht-ı Hümayun'a tam bir sene sonra Şubat 1538'de ulaştı.
▲
▲Donanma hazırlığı hem yeni gemilerin yapımıyla hem de eski gemilerin toplarla takviye edilmesiyle sürüyordu. Bu sırada [[Venedik Cumhuriyeti]] ile Osmanlı Devleti'nin arası bozulduğu için İskenderun'da ve İstanbul'da
▲===Aden Seferi===
▲2000'i yeniçeri olmak üzeri 9000 asker bulunduran ve toplamda diğer mürettebatla sayısı 20000'i bulan donanma, Serdarı Hadım Süleyman Paşa önderliğinde 13 Haziran 1538'de Süveyş'ten hareket etti. Bu sıralarda Kanuni Sultan Süleyman [[Boğdan]]'a Hayrettin Barbaros Paşa da [[Preveze]]'ye gideceklerdi. Tur'da bulunan 30 gemi de donanmaya katıldıktan sonra Temmuz ayının ortasında tüm donanma Cidde'de toplandı. 3 Ağutos 1538'de ise donanma Aden Limanı'na demirledi. Portekiz Krallığı'na daha yakın olan Aden Emiri Amir Bin Davud önce Süleyman paşa tarafından gemisine çağrıldı. Zamanın kroniklerine bakılacak olursa da önceden hasta askerlerin tedavisi bahanesiyle hasta olmayan askerler de sehire sokulmuş ve onlara refakatçi olarak da askerler Aden'e girmişlerdi. Aden Emiri Süleyman Paşa'nin gemisine 4 önemli adamıyla geldiğinde tutklandı ve asılarak idam edildi. Bu sırada top atışı ile işaret verildi. Hem limandaki donanmada bulunan askerler hem de içeriye hasta olarak ve refakatçi olarak girmeyi başaran 500 silahlı asker Aden'i işgal ettiler. Şehir yağmalandı. Ganimet Süleyman Paşa'nın emriyle toplanıp haznedarına teslim etti. 16 gün Aden'de kalıp sukûneti sağadıktan sonra Behram Bey'i ve 500 askeri burada bırakarak Hindistan'a doğru yola koyuldu.
===Hindistan Seferi ve başarısızlık===
19 Ağustos 1538'de Aden'den demir alan Hadım Süleyman Paşa Serdarlığındaki Osmanlı donanması
Hindistan'da Diu limanını bir üs olarak kullanması gerektiğinin bilincinde olduğu düşünüldüğünde Hadım Süleyman Paşa'nın daha fazla müttefik edinmesi için daha ılımlı bir politika gütmesi gerektiği genel kabül görmektedir. Bölgedeki Türk devletleri Hadım Süleyman Paşa'nın askerlerle topraklarından geçmelerini bir tehtid olarak görmüş mümkün mertebe desteklerini belli etmeden de olsa geciktirerek ya da tam bir karşı duruşla esirgemişlerdir.<ref> OTAM (2008) "", ''Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi'', No.23 Say.195-239 Yayın T</ref>
=== Hindistan'dan geri donus===
Hindistan'dan basarisiz donus Hadim Suleyman Paşa'nın ''saldırgan'' yönetim tarzıni daha da sertlestirdigi kabul edilbilir. Once Zebid kalesine hucum etmistir. ''Yenilgiyi'' kabul ederek boynunda urgan ile teslim olan Zebid Beyi Nâhuda Ahmed'i idam ettirmistir. Zebid'den geri dönüş yolunda 140 Portekizli esirin idam edilmesi sertliginin bir başka göstergesidir.
Zebid kalesini eline gcirdikten sonra bir idari reform yaparak 1539'da Yemen, Aden ve [[Zebid]]'i de içine alan Yemen Eyaleti oluşturdu. Bu eyalet valiligine Biyikli Mehmet Pasa'nin oglu Mustafa Pasa'yi vali tayin etti. Cidde'ye 31 Mart 1539'da geldi. Donanmayi Suveys'e geri gonderip kendisi Cidde'den kara yolu ile Mekke ve Medine'ye hacca gitti. Sonra Mayısta Mısır'a geri döndü. İstanbul'dan gelen emirle Divan-ı Hümayun'a rapor vermek üzere Kasım ayında İstanbul'a döndü.
===İstanbul yılları ve ölümü===
1539 sonlarina dogru İstanbul'a dönüp Kubbealtı Vezirliğine getirildi. Önce ikinci vezirliğe yükseldi sonra da Nisan 1541'de Lutfi Pasa yerine Sadrazam oldu. Sonra da Nisan 1541'de Sadrazam oldu. Kanuni Suleyman'in 1541 Macaristan seferi sirasinda ulkenin dogu sinirini korumak hedefiye [[Tokat]] bolgesinde Artukabada'a gonderildi. Daha sonraki Istolni-Belgrad seferinde ise Kanuni'nin maiyetinde bulundu.
28 Kasım 1544'te yerine Mısır Beylerbeyiliğine getirilen [[Deli Hüsrev Paşa]] ile Hadım Süleyman Paşa'nın Mısır Beylerbeyi olduğu sıradaki uygulamaları hususunda suçlamalarda bulununca aralarında tartışma çıktı. Hatta padisah onunde hançerler çekildi. Bunun üzerine Kanuni Sultan Süleyman her iki Paşayi da görevden aldı.
Haıdım Süleyman Paşa Malkara'ya sürüldü. Hakkında öne sürülen suçlamalardan aklanmasının ardından kısa bir süre sonraylül 1547'de Malkara'da hayatını kaybetti. <ref>Ana Britannica, ''Hadım Süleyman Paşa Maddesi''</ref>
==Değerlendirilme==
Sicill-i Osmani'de şöyle değerlendirilmektedir.<ref name="sicilliosmani"/>
<blockquote>
Sert tedbirli, cesurdu. İhtişama düşkün olup bin nefer kölesi vardı.
</blockquote>
==Eserleri==
Kahire kalesini tamir ettirmiştir. Kusun'da bir zaviye, Bulak ve [[Yemen]]'de camii, ribat, hamam gibi hayır eserleri yaptırmıştır.<ref name="yasamyapit"/>
== Ayrıca bakınız ==
Satır 65 ⟶ 96:
* Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) ''Osmanlı Devlet Erkânı'', İstanbul:Türkiye
* Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN:975-333-0383 C.1II say.78-79 [http://archive.org/details/sicılliosmani01sruoft]
*
* Kerr, R. ve F.A.Eden, (1972) ''Particular relation of the expedition of Solayman Pasha from Suez to India against the portuguese at Diu'', Edinburg. {{ing}}
| |||