Mercan adası: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k r2.7.3) (Bot: Ekleniyor: br:Atoll |
k mercan adalarının nasıl oluştuğunu |
||
1. satır:
MERCANADA, okyanusların açığında, bazen kıyıdan binlerce kilometre ötede bulunan bir tür mercan kayalığı ya da resifidir. Bütün mercan kayalıkları gibi mercanadalar da, milyonlarca yıl boyunca deniz yatağında üst üste yığılarak biriken milyonlarca mercan iskeletinden oluşur (bak. MERCAN). Aralarındaki tek fark, mercanadaların açık denizlerde, mercan resiflerinin ise kıyıya yakın olmasıdır (bak. Mercan Resifi). Özellikle Büyük Okyanus ile Hint Okyanusu'nda rastlanan bu oluşumların en yaygın biçimi, ortasında sığ bir lagünün (denizkulağının) yer aldığı halka ya da at nalı biçimindeki mercanadalarıdır.
Atol denen halka biçimi mercanadaların oluşumu başlıca üç evreden geçer. Çöken bir volkanik adanın eteklerinde zamanla kıyı resifleri oluşur. Ada çöktükçe, mercan kolonileri ışığa yakın olabilmek için yükselmeye başlar. Sonunda ada sulara gömülür ve geride bir mercan halkası kalır. Bu mercan halkasının bazı bölümleri suyun altında, bazı bölümleri üstünde kaldığından, görünümü, kanallarla birbirinden ayrılmış bir adalar zincirini andırır. Dar olan bu kanallardan geçmek tehlikelidir; ama bir kere geçildiğinde, atolün ortasındaki lagün okyanusun güçlü fırtınalarına karşı oldukça güvenli bir liman sağlar.
Atollerin çoğu, kıyıdan uzaklığına ve okyanus fırtınalarının tehlikelerine karşın, yüzyıllarca Polinezyahlar (bak. Polİnezyalilar) , Mikronezyalılar ve Maldivliler (bak. MalDİV-ler) gibi deniz halklarını barındırmıştır. Kıtalarla bağlantısı olmayan bu yalıtılmış ortamlar aynı zamanda ender görülen yabanıl hayvanların ve kuş kolonilerinin yeryüzündeki son barınaklarıdır. Ne var ki, bu uzaklık, bir zamanlar nükleer denemeler için en uygun yer olarak gene atollerin seçilmesine neden olmuştur. Büyük Okyanus'un ortasındaki Kwajalein ile Christmas adaları dünyanın en büyük atolleridir ve ABD'nin stratejik askeri üslerini barındırır.
[[Dosya:Coral atoll formation animation.gif|thumb|340px|Mercan adası biçiminin dinamik oluşum süreci. Mercan adaları (taba rengi ve mor) bir [[okyanus]] adasının etrafında şekillenen resiflerin ortasında yerleşen mercan topluluğunu anlatır ve bu çküntü aynı zamanda bir [[lagün]]dür. Uygun koşullarda [[resif]] genişler ve adalar birbirine eklemlenir. Mercan adalarınının oluşumu 30,000,000 yıla kadar dayanabilir.]]
| |||