Diyadin: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Mutlutopuz (mesaj | katkılar) Değişiklik özeti yok |
Yeni bilgiler eklendi. Eskimiş bilgiler silindi. |
||
1. satır:
<ref>{{Türkiye ilçe bilgi kutusu
| ad = Diyadin
| harita = Ağrı_Turkey_Provinces_locator.jpg
33. satır:
'''Diyadin''' ({{lang-ku|Giyadîn}}), [[Ağrı ili]]nin bir [[ilçe]]sidir.
[[Meya Mağaraları]] mevcuttur. [[Tendürek Dağı]] eteklerine yakın kurulu ilçe [[kaplıca]]ları ile meşhurdur. İnsanlar geçimini genelde hayvan ve tarım işleriyle sağlar
Diyadin ismini zamanın padişahı Ziyaeddin'den aldığına dair söylenti [[Şerefname]]'den bu yana birçok kaynakta zikredilmiştir. Oysa tarihi kaynaklarda bu isimde bir padişah yoktur. Yerel halk Kürtçe konuşur ve Diyadin değil "
Diyadin eski bir şehirdir. Tarihteki adı Daudyana'dır. İlçe ve yakın yerlerinde antik kentler,
[[1. Dünya Savaşı]] sırasında yaklaşık üç yıl
== Tarihçe ==
İlçenin tarihi çok eskilere dayanır. [[Diyadin kalesi]] ve çevre köylerdeki tarihi kalıntılar, buranın yüzyıllardan beri önemli bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. İlçe toprakları, tarih boyunca doğudan batıya gelen Türkler ve başka kavimlerin ordularına geçiş oldu. Geçici sürelerle İran eline geçen Diyadin, XI. Yüzyıldan itibaren Türk yönetimi ve kültürünün etkisinde kaldı.
Evliya çelebi, [[Seyahatnâme (Evliya Çelebi)|Seyahatnamesi]]’nde Akkoyunlu hükümdarı [[Uzun Hasan]]’ın oğlu Ziyaeddin’in burada kendi adını verdiği bir kale yaptığını yazar. Bu adın halk dilinde söylene söylene Diyadin’e dönüştüğü Seyahatname ve çağdaş bazı yayınlarda belirtilmektedir. Halbuki Uzun Hasan’ın bu adda bir oğlu yoktur.
İlçe birçok kavmin egemenliğinde kaldı. [[Oğuz Türkleri]]nin, İranlıların ve [[Selçuklu]]ların akınlarına uğrayan, zaman zamanda egemenliğine giren Diyadin, Beyazıt ile aynı tarihi akıbeti yaşadı.
Osmanlılar döneminde arada bir İranlıların kontrolüne girdiyse de hep Beyazıt sancağına bağlı kaldı.
[[Taşlıçay]] 1954 yılına kadar buraya bağlı bucak merkezi idi.
Diyadin; 1828, 1854-1856, 1877-1878 ve 1914-1918 yıllarında Rus işgaline uğradı. 1293 (877-1878) Harbi ve Birinci Dünya Savaşında halka Ermeniler unutulmaz zulüm yaptı. Son işgalden 14 Nisan 1918’de kurtuldu. Diyadin Tarihi yerleri ve kaplıcaları ile tanınan bir yerdir. Ancak tarihi yapılar özelliğini koruyamamıştır. ilçeye 15 km. uzaklıktaki Meya ( Günbuldu) köyündeki kale kalıntısı ve kayalara oyulmuş mabetler, barınaklar görülmeğe değer. Yine bu köyde çeşitli mezar taşlarının yer aldığı Sahabe mezarlığı vardır. Tokluca köyündeki kale ve yeraltına giden merdivenler, Meya ve Seyrantepe kalıntıları ile bütünlük oluşturmaktadır.
Seyrantepe ile [[Meya kalesi]] arasındaki Kızkalesi (Koşkehatune) de çok eski bir yapıdır.
== Coğrafya ==
Ağrı’nın doğusunda, Taşlıçay Doğubeyazıt arasında, Transit yolun 7km. güney doğusunda eski bir ilçedir. Şehir, [[Murat nehri]]nin batıya yöneldiği bir yerde, nehrin kuzeyinde ve Murat’a dökülen bir dere kenarında kurulmuştur.
Denizden yüksekliği 1825m., alanı 1.274 km karedir. Doğusunda ve kuzeyinde [[Doğubeyazıt]], batısında [[Taşlıçay]], güneyinde [[Van]]’ın [[Muradiye]], [[Çaldıran]] ve [[Erciş]] ilçeleri bulunur.
Diyadin, Ağrı’nın dağlık engebeli ve yüksek bir bölümündedir. Murat nehrinin aktığı vadiler, lav platolarındaki düzlükler, yer yer görülen tepeler ve yüksek dağlar, başlıca yeryüzü şekillerindendir. İlçe toprakları, Murat nehrinden uzaklaştıkça yükselir. Kuzeyden güneye doğru bu yükselme daha fazladır.
İlçe merkezinin doğusunda Gövük tepesi (2441m.) kuzeyinde Arı Dağı (2934m) güney doğusunda [[Tendürek Dağı]] (3533m) ve Aladağ’ın uzantıları yer alır. Aladağ’ın buraya yakın dorukları Koçbaşı tepesi (3510m) Sarıçiçek Tepesi (3255m) ve Hüdavendigar dağı (3100m) dır. Bu dağların üzerlerinde özellikle kuzeye doğru dorukları karla kaplı geniş yayla düzlükleri vardır. Yaylalara Diyadinlilerden başka Doğubeyazıt, Iğdır ve Ağrı dan da gelenler çıkar ve sürülerini otlatırlar. Murat nehri ilçenin belli başlı akarsuyudur. Nehrin ilk kaynağı buradadır. Kaynağını güneydeki Aladağ’dan alır. Aladağ ve Tendürek’ten gelen bir çok derenin birleşmesi ile Murat’ın Suyu bollaşır. Kaplıcaların yakınındaki kayaları oyup oluşturduğu iki doğal köprüden geçer.
Kuzey doğu yönden akarken, derin kazılmış, ırmak boyunca 20-30 m. yüksekliğinde biçimindeki vadiden geçen Murat, ilçe merkezi yakınında bir dirsek yaparak kuzey batıya yönelir. ilçe’nin güneyinde sağdan Sultan Hisar suyu ve kuzeydeki Arı dağından inen dereler de Murat’a karışır. Karayolu doğrultusunda Diyadin topraklarını terk eder. Su Kaynakları yönünden Diyadin’in bir özelliği de, Tendürek Dağı ile kaplıcalar arasında birçok Sıcak ve madensel su kaynaklarının bulunmasıdır. Bu Sıcak su kaynakları, ilçe’nin güneyindeki kırılma hatı boyunda bulunur. Dibekli köyü yakınında bir maden suyu vardır. Kısaca, ilçe toraklarının sularını Murat Nehri ve kolları toplar. Bir çöküntü ovası olan Diyadin Ovası çevresindeki dağlardan inen birçok akarsu ile sulandığından verimlidir. çok geniş olmayan ova, düz olmayıp yer yer tepeler görülür. Burası Doğubeyazıt ovası gibi erken kurumaz.
Diyadin’de alçak alanların yüksekliği 1900m. civarında olduğundan, sert iklim özelliklerine sahiptir. Kışları soğuk, yazları ılık bir iklim egemendir. En fazla yağmur ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde yağar. Kışın yağışlar Kar şeklindedir ve yağan kar nisan ayı başına kadar yerde kalır. Dağlara yağmur ve kar daha çok yağar. Ormandan yoksun ilçede Bitki örtüsü bozkırlardır. Otlar ve çayırlar, bilhassa güney bölümünde ağustos ayına kadar renkli çiçeklerle bezenmiş bir biçimde yemyeşil kalır.
== Nüfus ==
Satır 45 ⟶ 72:
{{Türkiye ilçe nüfus/Ağrı/Diyadin}}
== Ekonomi ==
Diyadin’in ekonomisi önce hayvancılığa sonra da tarıma dayalıdır. Hayvancılık ve hayvan ürünleri, ilçe ekonomisinin temelini oluşturur.
Halk geçimini hayvan beslemekle sağlar. tahıl, ihtiyacı karşılamak için ekilir. Dağlık yerlerde kurulmuş köylerde hayvancılık, düzlük alanlara yerleşmiş az sayıdaki köylerde de tarım ağır basar. Çok sayıdaki koyun beslendiği için halı ve kilim dokumacılığı yaygındır.
Kısmen şeker pancarı üretimi yapılır. Murat nehrinin çevresindeki düzlükler tarıma daha elverişlidir. ilçede meyve ve sebze yetiştirilmez. En çok Canlı hayvan, yün, deri, yağ ve peynir satılır. Bunların bir kısmı Ağrı’ya getirilerek pazarlanır.
[[Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü]] tarafından ilçenin 35km. güneyinde kükürt tespit edilmiştir.<ref>http://www.diyadinnet.com/Bolgemiz-15&Bolge=diyadin-ekonomi-bilgileri</ref>
Doğal zenginlikleri ve hayvan potansiyeline rağmen, bitişiğindeki Doğubayazıt ile ekonomik yönden zıtlık gösterir
== Kaynakça ==
Satır 71 ⟶ 109:
[[vi:Diyadin]]
[[zh:迪亞丁]]
</ref>[[Kullanıcı:Yc80s|Yc80s]] ([[Kullanıcı mesaj:Yc80s|mesaj]]) 22:23, 28 Aralık 2012 (UTC)<ref>~~~~</ref>
| |||