Akıncı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Akıncılar (Osmanlı) sayfasına yönlendirildi |
k 176.239.67.55 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Garbino tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi. |
||
1. satır:
[[Dosya:Sueleymanname_Akinci-Beys.png|thumb|sağ|275px|Akıncı beylerinin [[Mohaç Muharebesi (1526)|Mohaç Muharebesi]]’ndeki (1526) mücadelesini anlatan bir minyatür (Süleymanname)]]
'''Akıncı''', ([[Osmanlı Türkçesi]]: آقنجى ''Aḳıncı'') [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun askerî teşkilâtında, sınır bölgelerinde, düşman ülkelerine akınlar, baskınlar tertipleyerek yıpratma harekâtında bulunan hafif [[süvari]] birlikleridir.<ref name=TDK-Akinci>[http://tdkterim.gov.tr/bts/ “Akıncı”] Türk Dil Kurumu</ref><ref>[http://www.turkcebilgi.com/ansiklopedi/ak%C4%B1nc%C4%B1lar Akıncılar] Türkçebilgi</ref>
== Etimoloji ==
“Akıncı” sözü [[Türkçe]] kökenlidir. '''Ak-''' “''akmak''” fiilinden gelişen sözün yapısında fiilden isim yapım eki “-n” ve isimden isim yapım eki “+CI” vardır: Ak-ı-n+cı. Sözün anlamı “ak-” fiilinin “''art arda ve toplu olarak gitmek''” “''akın etmek, istilâ etmek, hücum etmek''”<ref name=TDK-Akmak>[http://tdkterim.gov.tr/bts/ “Akmak”] Türk Dil Kurumu</ref> anlamlarından kurulmuştur.
== Tarih ==
Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk yıllarında görülen ve sınır boylarında gaza amacıyla saldırılar düzenleyen "Gaziler" zamanla akıncılara dönüşmüştür. Savaşta onların ana rolü ön saflarda yer alarak düşmanı demoralize etmek ve bu amaçla gerilla taktiklerini kullanarak düşman birliklerini bozmak veya şok etmekti.<ref>George F. Nafziger ve Mark W. Walton. ''Islam at War: A History'', s. 95. {{En icon}}</ref>
Osmanlı akıncıları çeşitli bölgelerde bulunup her bir birliğin başında kumandanları vardı. Bin kişinin kumandanına binbaşı, yüz kişinin kumandanına yüzbaşı, on kişinin kumandanına onbaşı denirdi.<ref>İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Enver Ziya Karal, Osmanlı Tarihi, 1. Cilt. Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1947, s. 518. ISBN 9751600103, ISBN 9789751600103</ref> Akıncılar, [[Avrupa]]'da korku uyandıran gözüpek savaşçılardı.<ref name=Ayverdi1>Sâmiha Ayverdi, Türk Tarihinde Osmanlı Asırları, Kubbealtı Yayıncılık, 1999, s. 271. ISBN 9757663522, ISBN 9789757663522</ref> [[Arnavutluk]] ve [[Dalmaçya]]'da Gazi Evrenos ve oğulları, [[Mora]] ve [[Yunanistan]]'da Gazi Turhan Bey ve oğulları, [[Bulgaristan]]'da Gazi Mihal Bey ve oğulları, [[Bosna]] ve çevresinde [[Malkoçoğlu ailesi]] gibi akıncı aileleri babadan oğula akıncılığı sürdürmüşlerdir.<ref>Sâmiha Ayverdi, Arkamızda Dönen Dolaplar, Kubbealtı Yayıncılık, 2007, s. 103. ISBN 9756444452, ISBN 9789756444450</ref> Akıncılık bir sistem hâlini almış ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa fetihlerinde büyük öneme sahip olmuştur.<ref name=Ayverdi2>Sâmiha Ayverdi, Türk Tarihinde Osmanlı Asırları, Kubbealtı Yayıncılık, 1999, s. 272. ISBN 9757663522, ISBN 9789757663522</ref>
== Edebiyatta Akıncılar ==
Tarihî dönemde edebiyatta akıncılar, akıncılıkla ilgili konular işlenmiştir. Savaş, akın ve kahramanlıkla örülü akıncı tarzı hayat, halk arasında yaygın bir romantik-fantastik tür olmuştur. Osmanlı halk edebiyatında çok sayıda örnekleri vardır. Serhat türküleri tarzı, Alişimin Kaşları Kara, Estergon Kalası gibi çeşitli türküler bunlara örnektir. Yakın dönemde [[Üsküp|Üsküplü]] ünlü [[Türk]] şair [[Yahya Kemal]]’ın “[[Akıncı (şiir)|Akıncı]]” şiiri şu şekildedir:
:''Akıncı''<ref>Yahya Kemal, Kendi Gök Kubbemiz, “Akıncı”, MEB, İstanbul 1989, s. 16-17. ISBN 975-11-0336-3</ref>
:Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik;
:Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik!
:Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı: İlerle!
:Bir yaz günü geçtik Tuna'dan kafilelerle…
:Şimşek gibi bir semte atıldık yedi koldan.
:Şimşek gibi Türk atlarının geçtiği yoldan.
:Bir gün doludizgin boşanan atlarımızla
:Yerden yedi kat arşa kanatlandık o hızla…
:Cennette bu gün gülleri açmış görürüz de
:Hâlâ o kızıl hâtıra titrer gözümüzde!
:Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik
:Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik!
==Resimler==
<center>
<gallery>
Dosya:Sueleymanname akinci2.png|Bir akıncı muharebeye katılıyor
Dosya:AkincilarMezari.JPG|[[Budapeşte]]'de bir akıncı mezarlığı
Dosya:Sueleymanname akinci.png|Bir akıncı düello sonucu Macar şövalyesini yeniyor ve sürüklüyor. (Süleymanname)
Dosya:Deli Sinan.jpg|[[Minyatür|Osmanlı minyatüründe]] akıncılardan Sinan Bey’in (sol) Macar şövalye Eugene ile dövüşmesi (Süleymanname, 1526)
Dosya:Akinci Rekrutierung.png|Sultanın Akıncı beyine asker toplamasına ilişkin Mühimme Defteri'ne kayıtlı emri (1573)
</gallery>
</center>
== Ayrıca Bakınız ==
* [[Başıbozuklar]]
* [[Yeniçeriler]]
* [[Sipahi|Sipahiler]]
==Kaynakça==
{{kaynakça}}
{{Osmanlı Askeri Teşkilatı}}
[[Kategori:Osmanlı Devleti askeriyesi]]
[[Kategori:Serhat kulu]]
[[Kategori:Süvari birimleri]]
[[Kategori:Balkanlar tarihi]]
[[bg:Акънджии]]
[[ca:Akindji]]
[[cs:Akincijové]]
[[de:Akıncı]]
[[en:Akıncı]]
[[hr:Akindžija]]
[[it:Akinci]]
[[ka:აკინჯები]]
[[lt:Akindžiai]]
[[hu:Akindzsi]]
[[pl:Akindżi]]
[[ro:Achingiu]]
[[ru:Акынджи]]
[[sk:Akindži]]
[[sr:Акинџије]]
[[sh:Akindžije]]
[[sv:Akıncı]]
[[uk:Акинджи]]
| |||