Elbruz Dağı: Revizyonlar arasındaki fark

| Dağ adı = ElbruzElbrus

'''ElbruzElbrus Dağı''' ({{lang-krc|Минги тау, Mingi tav}} — Bindağ ya da Sonsuz dağ; {{lang-ka|იალბუზი (ialbuzi)}} — Konik şekilde dağ; {{dil-ady|Oşhamaf/1ошъхьамаф}} — Aydınlık [Uğurlu] Dağ; {{lang-kbd|Oşhamaho/1уашъхьэмахуэ}}; {{dil-ru|Эльбрус}}), 5.642 m yükseklikle (batı zirvesi; doğu zirvesi: 5.621 m) [[Kafkaslar]]'ın ve [[Rusya]]'nın en yüksek dağı. ElbruzElbrus, şu sıralar faal olmayan, yoğun olarak [[buzul]]larla kaplı, çift zirveli bir [[stratovolkan]]dır. İki zirve arasındaki mesafe 1.500 metre olup, zirve noktası güney krater kenarında bulunur. 70'ten fazla [[buzul]], ElbruzElbrus'dan aşağıya, vadiye akar. Toplam 145 km² buzla örtülüdür.

Araplar Orta Çağ'da, ''Djebel-al-alsina جبل ال السنة'' "Dillerin Dağı" diye adlandırırlardı. ElbruzElbrus, "Ruhların Kralı", "Tanrıların Tahtı", "Mutluların Yeri " ve "Kutsal Yükseklik" diye de adlandırılır.

Eğer Kafkaslar [[Avrasya|Avrupa'nın sınırı]] olarak kabul edilirse, ElbruzElbrus [[Avrupa]]'nın en yüksek dağıdır.

ElbruzElbrus, Rusya Federasyonu Güney Federal Okrugu içindeki Kuzey Kafkasya ekonomik bölgesinde, [[Kabardey-Balkarya]]'da, [[Gürcistan]] sınırının 11 km kuzeyinde, [[Tiflis]]'in yaklaşık 270 km kuzey batısında yer alır.

ElbruzElbrus'un [[Avrupa]] veya [[Asya]] içinde konuşlandırılması, Avrupa'nın en yüksek dağı meselesiyle de bağlantılıdır. Buna göre bu unvana sahip dağ artık [[Mont Blanc]] olmayacaktır. Günümüzde, [[Philip Johan von Strahlenberg|Strahlenberg]]'in ([[1676]] - [[1747]]) tespit ettiği Asya sınırı yaygın kabul görmektedir. Strahlenberg, aldığı [[jeodezi]] göreviyle, daha önce kabul edilen Avrupa sınırını [[Don Nehri]]'nden [[Ural Dağları]]'na çekmiştir. En güney doğudaki sınır olarak Kafkasların kuzeyindeki [[Kuma-Manych Depresyonu]]'nu seçer. Bu anlayışa göre ElbruzElbrus Asyalıdır.

{{Geniş resim|Elbrus 2008.jpg|1200px|Karlarla örtülü ElbruzElbrus Dağı, 2008}}

[[Dosya:Albours.jpg|thumb|250px|Eski bir fotoğrafta, ElbruzElbrus'un iki zirvesinin [[Kislovodsk]]'dan görünümü]]

[[Dosya:Archip Iwanowitsch Kuindshi 002.jpg|thumb|250px|ElbruzElbrus, 1890-1895 Tuval üzerine yağlı boya, [[Archip Iwanowitsch Kuindschi]]]]

ElbruzElbrus [[Holosen]] devrinde 14x17 km boyutlarında bir [[kaldera]] içinde oluşmuş, [[andesit]]-[[dazit]] [[stratovolkan]]dır. Son patlaması, yaklaşık 2000 yıl önce (MS 50 ± 50 yıl) olmuş, bir çeşit volkanik [[kayaç]] türü olan [[ignimbrit]]ler, patlamaların kül yığınları ve [[lav]] akıntıları 250 km² lik bir alana yayılmıştır. Doğu zirvesinde 250 m çapında [[yanardağ krateri]] kalmıştır. Bugün ElbruzElbrus, zirve yakınındaki [[solfatar]] (gaz faaliyeti) ve [[sıcak su kaynağı]] ile volkanik faaliyetlerin çok zayıf işaretlerini gösterir. Masif buz takkesinin hızla erimesi ve yeniden bir faaliyet artışında oluşan [[lahar]]dan (yanardağ yamacından akan çamurlu akıntı), ElbruzElbrus ve çevresi için potansiyel tehlike oluşturmaktadır.

Doğu zirvesine ilk çıkış, [[22 Temmuz]] [[1829]]'da [[Karaçaylılar|Karaçaylı]] ''Killar (Hiysa) Haçirov'' tarafından, ElbruzElbrus'un eteğindeki Rus general Emanuel'in kampından zirveye tırmanışla başarılmıştır. Kamp, ElbruzElbrus çevresini araştırmak için yapılan bilimsel keşif gezisinin (ekspedisyon) konaklama noktasıydı. Bu keşif gezisine akademisyenler ''Kupfer'', ''Meyer'' ve Fransız ''Ménétries'' dahildi. [[Carl Anton von Meyer|Carl Anton Meyer]], ElbruzElbrus ve çevresinin ilk yükseklik verilerini elde eder.

* [[1890]]/[[1896|96]] , ''A.W. Pastuchow'' (askeri topograf), batı- ve doğu zirvesi. ElbruzElbrus Masifi'nin ilk fiziksel haritasını hazırlar. 4.690 metredeki bir kayalık grup bu dağcının adını almıştır.

=== İkinci Dünya Savaşı'nda ElbruzElbrus ===

1. ve 2. dağ tümeninin Alman dağ komandoları (''Gebirgsjäger''), [[14 Ağustos]] [[1942]]'de 4.000 metre yükseklikteki ''Khotiutau'' geçidini aşarak, sürprize uğrayıp <!--?-->savaşmadan geri çekilen ''ElbruzElbrus Kulübesi'' personelini gafil avlarlar. Aralarında [[Josef Martin Bauer]]'in de bulunduğu Alman dağ komandolarının 21 [[alpinizm|alpinisti]] [[21 Ağustos]] [[1942]]'de buradan yola çıkarak zor hava şartları altında batı zirvesine tırmanır ve buraya Reich'ın savaş bayrağını çekerler. Bu olay [[Nazi|NS]]-[[propaganda]]sınca, alpinistlerin usta işi başarısı olarak kutlanır. ElbruzElbrus Kulübesinin fethi hakkında Sovyetlerde, kulübenin başarılı bir şekilde bombalandığı yönünde yorumların da yer aldığı efsaneler oluşur. Ancak isabet alan sadece, kulübenin alt taraflarında bulunan yakıt deposudur. [[27 Eylül]] [[1942]]'de ElbruzElbrus'da, Alman ve Sovyet dağ komandoları arasında yüksek irtifada bir dağ muharebesi meydana gelir. ElbruzElbrus Kulübesi, Ocak 1943'ün başına kadar Alman işgali altında kalır. Bundan kısa süre sonra batı zirvesinde yeniden [[Sovyet]] bayrağı dalgalanır.

11 bilim insanı, 1929'da 4.160 m yükseklikte ''Prijut 11'' (Barınma 11) adını verdikleri küçük bir kulübe kurarlar. 1932'de aynı yerde, 40 kişi alabilen daha büyük bir kulübe inşa edilir. 1939'da 4.200 metrenin biraz daha üst kısmında, Rus seyahat acentası [[Intourist]], döviz sağlamak için ElbruzElbrus'un zirvesine gidecek olan ve özellikle batıdan gelen turistleri barındırmak üzere alüminyum giydirmeli daha da büyük bir kulübe kurar.

'''ElbruzElbrus [[Teleferik|Teleferiği]]''' ElbruzElbrus'un eteklerinde, 2.300 metredeki vadi istasyonu Polana Asau'dan, iki sektörde 3.550 metre yükseklikteki bir [[kayak]] bölgesine götürür. 1968 yılında kurulan ElbruzElbrus Teleferiği'nin toplam uzunluğu 3.620 metredir. Bunun, ''Polana Asau'' ve ''Staryj Krugosor'' arasındaki ilk sektörü 1.860 metre uzunluğa sahipken, ''Staryj Krugosor'' ile ''Mir'' arasındaki ikinci sektör 1.760 metre uzunluğundadır. Üçüncü bir sektör planlanmış olup, ikinci sektörün dağ istasyonunda inşası şimdiden öngörülmüştü. Ancak bu planların gerçekleşmesi şüphesiz kestirilemez.