Yunanistan'a ikinci Pers saldırısı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok |
kDeğişiklik özeti yok |
||
196. satır:
Kış boyunca Grek ittifakında bazı gerilimler olduğu anlaşılmaktadır. Özellikle de Atina, Kıstak'taki savunmanın dışında kalıyordu. Oysa Mora Yarımadası'nın güvenliğinde sağlayan Grek İttifakı Donanması'nda Atina Filosu'nun önemli bir ağırlığı vardır. Bu koşullar altında Atina, bir sonraki yıl kentin güvenliği için Grek İttifak'ndan bir ordunun Atina'ya gönderilmesini istedi.<ref name = h333>Holland, Sh.: 333 - 335</ref> Bahar aylarında, diğer ittikfak üyelerinin bu isteği karşılayamamış olmasına tepki olarak Atina Filosu ittifak donanmasına katılmayı reddetmiştir.<ref name = h336/> Bu tarihlerde Sparta Kralı [[Leotychides]] komutasındaki Grek İttifakı Donanması [[Delos|Delos Adası]]'nda demirlemişken Pers Donanması da [[Sisam|Sisam Adası]] civarındadır. Her iki taraf da muharebeye girmenin getireceği risklerden kaçınma eğilimindedir.<ref name = h336/> Karada ise General Mardonius kışı, Korint Kıstağı'na saldırmanın sonuç getirmeyeceğini anlayarak Tesalya'da geçirmiştir.<ref name = h333/>
Bu arada General Mardonius, hareketsiz kalmanın da Yunanistan'ın istilasını tamamlamasına yardımcı olmayacağını biliyordu. Grek ittifakını bölmek amacıyla [[Makedonya (antik krallık)|Makedonya]] Kralı [[I. Aleksander]]'in aracılığıyle Atina'ya barış teklif etmiştir. Bu teklifte Atina'ya bağımsızlık ve topraklarını genişletme vaadi sunulmaktadır.<ref name = h336>Holland, Sh.: 336 - 338</ref> Atina, bu tekliften Sparta'nın haberi olduğunu düşünerek kabul etmeye yanaşmadı.<ref name = h336/> Bu reddedişin cevapsız kalmayacağı düşünüldüğünden Atina yeniden Salamis'e tahliye edildi. Pers kuvvetleri güneye yürüyüşe geçerek Atina'yı yeniden ele geçirdiler.<ref name = h336/> Atina'nın Salamis'e tahliyesi MÖ. 479 yılının Mayıs ayındadır, General Mardonius'un Attika'yı istilası ise aynı yılın Haziran ayındadır.<ref>Herodotos, Sh.: 687 (dipnot)</ref> General Mardonius bunun üzerine barış teklifini yenilemiştir. Fakat yine reddedildi. Yine kentlerinden sürülen Atinalılar, [[Megara]] ve [[Plataea]]'yla birlikte Sparta'ya elçiler göndererek yardım istediler. Yardım edilmezse Pers isteklerinin kabul edileceği tehdidi ortaya konuldu.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/
Grek kuvvetlerinin üzerine geldiğini haber alan General Mardonius, 300 bin kişilik ordusunu<ref name="h81005"/> Boeotia'da Platea yakınlarına çekilmiştir. Bu haberi aldığında halen Atina'daydı. Atinalıların koşullarını kabul edeceğini umduğu için kente bir zarar vermemişti ama çekilirken kenti ateşe verdi ve adamlarına her türlü yapıyı yıktırttı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D11%3Asection%3D3 Herodot, 9.13.1 - 2]</ref> Mardonius'un Platea üzerine çekilmekteki amacı, Grek kuvvetlerini, süvarisini etkin biçimde kullanabileceği açık alana çekmektir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D13%3Asection%3D3 Herodot, 9.13.3]</ref> Yine de Herodot'a göre ordudaki Pers soylularının başarıdan yana pek umutlu olmadıkları anlaşılmaktadır.[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D16%3Asection%3D1 Herodot, 9.16]</ref>
Grek kuvvetlerinin üzerine geldiğini haber alan General Mardonius, 300 bin kişilik ordusunu<ref name="h81005"/> Boeotia'da Plataea yakınlarına çekilmiştir. Amacı, Grek kuvvetlerini, süvarisini etkin biçimde kullanabileceği açık alana çekmektir.<ref name = h339>Holland, Sh.: 339</ref> Grek ordusuna Sparta kral naibi [[Pausanias]] komuta etmektedir. Pausanias ise süvari taktiklerinden kaçınmak için kuvvetlerini Plataea'da yüksek arazi üzerinde tutmuştur.<ref name = h342>Holland, Sh.: 342 - 349</ref> Buna karşılık General Mardonius, süvarisine vur kaç taktikleri için emir vermiştir.<ref>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=9.20 IX, 20]</ref> Fakat süvari taarruzları başarısız oldu ve Pers süvari birlikleri komutanı bu saldırı sırasında öldürüldü.<ref>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231479;layout=;loc=9.22.1 IX, 23]</ref> Bu çatışmalar sırasında Grek Ordusu Pers kampına daha yakın bir pozisyona geçmek için halen yüksek arazide ileri kaydırılmıştır.<ref>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;layout=;query=chapter%3D%231481;loc=9.24.1 IX, 25]</ref> Bu durumda da Grek hatları fazlasıyla açılmış oldu. Pers süvarisi bu durumdan yararlanarak Grek erzak ikmal hatlarını kesmeye başlamıştır. Bu girişimlerle birliklerin su ikmali kesildi.<ref name = h342/> Gece çöktüğünde Pausanias, artık son derece elverişsiz hale gelen pozisyondan daha önceki duruma çekilme emri vermiştir.<ref name = h342/> Bu geri çekilme birliklerin dağılmasına yol açmıştır. Atina, Sparta ve Tegealılar farklı tepelere ulaştı. Diğer birlikler de Plataea'ya yaklaşacak kadar uzaklaştılar.<ref name = h342/> Bundan iyi saldırı fırsatı olayacağını düşünen General Mardonius tüm birliklerine taarruz emri vermiştir.<ref>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231515;layout=;loc=9.58.1 IX, 59]</ref><ref name = h350>Holland, Sh.: 350 - 355</ref> Ancak Termopylae Muharebesi'nde olduğu gibi Pers askerlerinin, falanks düzeninde çarpışan ağır zırhlı [[hoplit]]ler karşısında yine pek şansı olmamıştır.<ref>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231518;layout=;loc=9.61.1 IX, 62]</ref> Bu çatışmalar sırasında Spartalılar General Mardonius'un muhafız savunmasını kırarak General'e ulaştılar ve öldürdüler.<ref>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231519;layout=;loc=9.62.1 IX, 63]</ref> General Mardonius'a ulaşan spartalı askeri adı Herodot tarafıdan Aeimnestus olarak verilmektedir. <ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D64%3Asection%3D2 Herodot, 9.64.2]</ref> Plutarkhos'a göre bu asker, başına bir taş fırlatarak Mardonius'u öldürmüştür. <ref>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Aristides*.html Plutarkhos, ''The Parellel Lives – Aristides'']19.1</ref> Mardonius'un bendeni savaştan bir gün sonra gömüldü.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D84%3Asection%3D1 Herodot 9.84.1]</ref> Komutasız da kalınınca Pers birlikleri çözüldü. Kırkbin kişi Teselya'ya çekilmeyi başarabilmiştir.<ref>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231522;layout=;loc=9.65.1 IX, 66]</ref> Diğerleri kampa sığındılarsa da burada kuşatıldılar ve kılıçtan geçirilldiler.<ref name = h350/><ref>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231521;layout=;loc=9.64.1 IX, 65]</ref>▼
Farklı kentlerden toplanan Grek ordusuna ise Sparta kral naibi [[Pausanias]] komuta etmektedir. Pausanias da süvari taktiklerinden kaçınmak için kuvvetlerini Plataea'da yüksek arazi üzerinde tutmuştur.<ref name = h342>Holland, Sh.: 342 - 349</ref> Herodot, Grek kuvvetlerindeki hoplit sayısını 38.700 olarak vermektedir. Ordudaki diğer unsurlar olarak da 35 bin helot ile Sparta dışındaki kentlerden gelen her hoplitin yanında hafif silahlı birer kişinin, toplam 34.500 asker vardır. Bu durumda Grek ordusundaki toplam asker sayısı 108.200'dür.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D29%3Asection%3D1 Herodot, 9.29]</ref> Herodot, bu sayıya Thespialı savaşçıları da katar ve 110 bin rakamına ulaşır.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D30%3Asection%3D1 Herodot, 9.30]</ref>
Grek kuvvetlerinin ovaya inmediğini gören General Mardonius, süvarisine saldırı için emir vermiştir. Pers süvarisinin bölükler halindeki saldırıları Grek kuvvetlerine ağır kayıplar verdirmiştir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D20%3Asection%3D1 Herodot, 9.20]</ref> Fakat süvari taarruzları başarısız oldu ve Pers süvari birlikleri komutanı [[Masistios]] bu saldırı sırasında öldürüldü. Atı okla vurulup attan düşürülmüştü, ama zırları yüzünden kolay alt edilememişti. Sonunda gözünden vurularak öldürülebildi.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D22%3Asection%3D1 Herodot, 9.22.1 - 2]</ref> Bu çatışmalar sırasında Grek Ordusu Pers kampına daha yakın bir pozisyona geçmek için bulundukları yüksek araziden ileri kaydırılmıştır. Bulundukları yerde su kıt olduğundan ovada mevzi aldılar.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D25%3Asection%3D2 Herodot, 9.25.2 - 3]</ref> Bu durumda da Grek hatları fazlasıyla açılmış oldu. Pers süvarisi bu durumdan yararlanarak Grek erzak ikmal hatlarını kesmeye başlamıştır. Bu arada ciddi bir çatışma olmadan on gün geçmiştir ve Grek kuvvetlerine sürekli yeni takviye birlikleri gelip katılmaktadır.<ref>[
▲
Daha öncesinde [[Xanthippus]] komutasındaki Atina Filosu da Grek Donanması'na katımışdı.<ref name = h357/> Artık Pers Donanması'yla hesaplaşmak mümkündü. Bunun üzerine önce [[Sisam Adası]]'na, Pers Donanması üzerine yelken açıldı.<ref name = IX96>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231552;layout=;loc=9.95.1 IX, 96]</ref> Tüm Pers gemileri onarım gerektiriyordu. Bu durumda muharebeden kaçınmaya karar vererek Donanma'yı Mykale kıyılarına çektiler. Serhas'ın bıraktığı 60 bin kişilik kuvvet burada kamp kurdu. Kumsala çekilen gemileri korumak için de sahile ve kamp etrafına ahşap bir savunma hattı hazırlanmıştır.<ref name = IX96/> Pers Donanması'nın karaya çekildiğini gören Leotychides Grek Donanması'ndaki askerlerle kampa saldırmaya karar vermiştir.<ref name = h357/>
Satır 236 ⟶ 242:
Pers ordusu imparatorluk topraklarının değişik bölgelerinden derlenen, farklı etnik gruplardan gelen birliklerden oluşmaktadır. Bununla birlikte Herodot'a göre hem silahlarda, hem de muharebe tarzında en azından genel bir uyumluluk vardır.<ref name = L23>Lazenby, Sh.: 23 - 29</ref> Piyade genel olarak Grek mızraklarına oranla kısa mızrak ve kılıç, ok ve yayla silahlanır, hasır bir kalkan taşır ve bir kısmı zırh olarak deri bir "yelek" kuşanırlardı.<ref name = L23/><ref>Holland, Sh.: 196</ref> Bir istisna olarak Pers asıllı piyade ise göğüs kafesini ve boynu örten bir çeşit zırh kuşanırlardı.<ref name = L23/> Farklı silahlanan etnik gruplar da Pers ordusunda yer almaktadır.<ref name = L23/> Örneğin ünlü [[Sakalar|Saka]] baltalı askerleri gibi.<ref>Holland, Sh.: 17 - 18</ref> Pers ordusunun seçkin birlikleri Pers, Med, Saka ve [[Huzistan Eyaleti|Huzistan]] Halkı'ndan oluşmaktadır.<ref name = L23/> Piyadede en seçkin unsurlar [[Ölümsüzler (Ahameniş İmparatorluğu|Ölümsüzler]] denilen kraliyet muhafızlarıdır. Bu unsurlar da yine belirtildiği gibi silahlanmıştır.<ref name = L23/><ref name = h274>Holland, Sh.: 274 - 275</ref> Süvari ise Pers, Med, [[Baktriya]], [[Huzistan]] ve [[Sakalar]]'dan oluşmaktadır. Bu unsurların büyük kısmının hafif süvari olduğu kabul edilmektedir.<ref name = L23/><ref>Lazenby, Sh.: 232</ref> Perslerin savaş tarzı, en azından muharebenin başında kılıç ve mızraklarla nihai darbeyi indirmeden önce, yakın dövüşten kaçınarak ok ve benzeri silahlarla düşmanı yıpratmak esasına dayanıyordu.<ref name = L23/>
Pers kuvvetlerinin hoplitlerle ilk çatışması [[İyon Ayaklanması#Efes Muharebesi|Efes Muharebesi]]'nde gerçekleşmiştir. Bu muharebede Pers süvarisi, muhtemelen uzun bir yürüyüşün ardından yorgun olan hoplitlerin rahatlıkla üstesinden gelmiştir.<ref>Holland, Sh.: 160 - 161</ref> Daha sonra [[Yunanistan'a Birinci Pers Saldırısı]] sırasındaki [[Maraton Muharebesi]]'nde Atina kuvvetleri, muharebeye Pers süvarisi katılmamış olmasından da yararlanarak Pers hafif piyadesi karşısında açık bir üstünlük elde etmişlerdir.<ref>Holland, Sh.: 192 - 197</ref> Bu deneyimlere karşın Perslerin, hakimiyetleri altındaki toprakların Grek nüfusu olan bölgelerinden, özellikle de İyonya'dan hoplit toplamamaları ilginç bir durumdur.<ref name = L23/> Aynı şekilde Herodot Mısırlı denizcilerin iyi silahlı olduklarını ve Grek denizciler karşısında epeyce başarılı savaşabildiklerini yazmıştır. Buna karşın, iyi silahlı oldukları halde Pers Ordusu'nda Mısırlı unsurlar yoktur.
Pers istilasının en büyük ve belirleyici iki kara muharebesinde Grek taktiği, Pers sayı üstünlüğünü ve süvari kuvvetlerini etkisiz hale getirmiştir. Bu taktikler Termoyplae'de dar bir geçitte savunma yapmak, Plataea'da ise engebeli arazide muharebe etmeyi seçmekti.<ref>Holland, Sh.: 343</ref> Termopylae'de, Grek savunmasını kuşatan manevraya kadar Pers taktikleri başarılı bir sonuç elde edememişti. Zaten Leonidas'ın seçtiği muharebe alanı, Pers kuvvetleri için bir cephe taarruzundan başka seçenek bırakmıyordu.<ref name = h274/><ref>Lazenby, Sh.: 138</ref> Platae Muharebesi'nde Grek kuvvetlerine yönelen süvari saldırılarının yürütülüş tarzı başarılı bir taktikti. Ancak daha sonraki piyade muharebesi Pers Ordusu ve General Mardonius için bir felaketle sonuçlandı.<ref name = L254/> Mycale Muharebesi'nde de benzer gelişmeler yaşandı. Pers piyadesinin hoplitlerle açık arazide giriştiği muharebe bozguna uğramalarıyla sonuçlandı.<ref name = h357/> Bütün bunlara bakılarak, Yunan-Pers Savaşları'nda karmaşık taktikler uygulandığı konusunda çok fazla veri olmadığı ileri sürülmüştür.<ref name = L258>Lazenby, Sh.: 258</ref> Grek taktikleri hiç karmaşık değildir, hoplitlerin etkili donanımına ve falanksın gücüne dayandılar. Pers tarafı ise falanksın gücünü açıkça hafife almıştır. Bu güçle karşılaşmak için taktikler geliştirilmedi ve bu durum nihai olarak Pers yenilgisine yol açtı.<ref name = L23/><ref name = L258/><ref name = L258/>
| |||