Salamis Deniz Muharebesi: Revizyonlar arasındaki fark

 

Atina'nın ele geçirilmesinden sonra Serhas Donanma komutanlarıyla bir savaş konseyi toplamıştır. Herodot'a göre konsey Phalerum'da (Atina Körfezi) toplandı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D67%3Asection%3D1 Herodot, 8.67.1]</ref> Savaşa girilmemesi yönünde fikir ortaya atan tek komutan Artemisia olmuştur.<ref name="ah">[http://www.stoa.org/diotima/anthology/artemisia.shtml ''Artemisia in Herodotus'']</ref> Tüm komutanlar savaştan yanaydı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D68%3Asection%3D1 Herodot, 8.68]</ref>

 

Olayların savaşa varmasının tek nedeni, kuşkusuz ki tarafların saldırıdan yana olmaları değildir.<ref name = L164/> Bu sırada Serhas'a, Grekler arasında görüş ayrılıkları çıkmaya başladığına ilişkin haberler gelmektedir. Esas ayrılık, Grek İttifakı Donanması Komutanı Spartalı [[Eurybiades]]'in ve diğer Moralı komutanların, henüz yapılabiliyorken Salamis'den Mora kıyılarına çekilmek istemeleriydi.<ref>Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231383;layout=;loc=8.75.1 VIII, 74]</ref><reF>[http://languages.siu.edu/classics/Johnson/GreekCiv/alia/Persian.html languages.siu.edu]</ref> Oysa Themistokles Salamis Boğazı'nda kalmak ve muharebeyi burada kabul etmek görüşündedir. Themistokles Salamis'ten çekilmenin, hem Perslerin hem de Greklerin gözünde bir çeşit teslimiyet olarak görüleceğini muhtemelen biliyordu.<ref>S. Cummins, Sh.: 23</ref> Diğer yandan Themistokles'e göre Salamis Boğazı, Pers Donanması'nın sayısal üstünlüğünün bir işe yaramayacağı bir muharebe alanıydı.<ref>Herodotus, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231389;layout=;loc=8.79.1 VIII, 79]</ref> Grek müttefikler arasındaki bu anlaşmazlığın Pers komutanlığını yanıltmak ve yanlış karar vermesini sağlamak için planlı olarak yayıldığı yönünde görüşler de vardır.<ref name = h310/> Salamis açıklarından çekilme yönündeki eğilimleri, bir yılgınlığın göstergesi olarak görmek de olasıdır. Yunanistan'ın büyük bir bölümü Pers Ordusu'nca istila edilmiş ve üç kent yağmalanmıştı. Bunların Greklerde bir yılgınlık, umutsuzluk yaratmış olması beklenebilir. Nitekim Atina yağmalanırken, en azından bir hafta Grek iradesi hareketsiz kalmıştır.<ref name = L164/> Diğer yandan bir Pers kuvvetinin, Grek İttifakı Donanması'nın kararlılığını denemek için ve aynı zamanda Grek komutanlar arasındaki fikir ayrılığını kışkırtmak için<ref name="mh"/> Kıstak yönünde yürüyüşe geçirilmiş olması da etkili olmuş olabilir.<ref name = L164/><ref name = h310/>

Serhas, bu haberleri alınca Donanma'ya, Salamis sahilleri açığında devriye çıkartarak Körfez'in güney kesimini ablukaya almaları emri vermiştir.<ref name = h310/> Daha sonra hava kararırken, muhtemelen Grekleri acele bir geri çekilmeye kışkırtmak için ablukayı kaldırma emri vermiştir.<ref name = h310>Holland, Sh.: 310–315</ref> Bu arada Grek komutanlar arasındaki stratejik anlaşmazlığın farkında olduğundan Ordu'ya Korint Kıstağı Heordot'un anlatımına göre<ref name="l"/> aynı akşam (24 Eylül akşamı<ref name="sbxiii"/>) Themistokles, son derece başarılı uygulanan bir yanıltma girişiminde bulunmuştur. Serhas'a ''Sicinnus'' adındaki kölesini göndermiştir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D75%3Asection%3D1 Herodot, 8.75.1]</ref> Köle [[Plutarkhos]]'a göre bir Persdi ve Themistokles'in çocuklarının hocasıydı. Sicinnus, kendisini Atinalı generalin, diğer Grek komutanlarından habersiz olarak gönderdiğini, kendisinin Pers tarafında olduğunu, savaşı Perslerin kazanmasını tercih ettiğini söylemiştir. Serhas'ı Grek komutanların neredeyse panik halinde olduklarına, konumlarını terk etmeyi hesapladıklarına ikna etmiştir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D75%3Asection%3D2 Herodot, 8.75.2]</ref> Grek İttifakı Donanması'nı elden kaçırmak istemiyorsa, Salamis Boğazı'nın güney çıkışını ablukaya almalıdır. Eğer Donanması'nı Salamis'le Yunanistan anakarası arasına sürerse Grek Donanmasını kolaylıkla yenilgiye uğratabilirdi.<ref name="l"/> Bu girişimle Themistokles kendisini Perslerle işbirliği yapmaya çalışıyor gibi göstermiştir.<ref name="l"/> Hatta, taraf değiştirmeye eğimliydi.<ref name="mh"/> Bu tam da Serhas'ın duymak istediği haberdi. Atinalıların teslim olmaya eğilimli olduklarını düşündü.<ref group=not>Sicinnus, bu başarılı hizmeti karşılığında azat edilmek ve Grek vatandaşlığına kabul ile ödüllendirilmiştir.[http://www.molossia.org/milacademy/salamis.html]</ref> Bu durumda Grek İttifakı Donanması'nın Artemision'dan geriye kalan kısmını da imha edebilirdi.<ref name = h310/> Greklerin dağılmasını göze alamazdı, bu takdirde her kente ayrı ayrı saldırması gerekecekti.<ref name="cn87"/> Tüm Grek gücünü tek hamlede imha etmeliydi.<ref>Nepos, Sh.: 86</ref> Bütün bunları doğru kabul eden Serhas o akşam donanmayı Boğaz'ın güney girişini tutmak üzere harekete geçirmiştir. Bunun için gece yarısı batı kanatlarını Salamis'i saracak şekilde manevra ettiler.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D76%3Asection%3D1 Herodot, 8.76.1]</ref> Amaçları Grek İttifakı Donanması'nın buradan kaçmasını önlemekti. Bir başka önlem olarak da boğazın güney çıkışının ortasında Psyttaleia olarak bilinen adaya yaklaşık 400 asker çıkarmıştır. Burada amaç, batan ya da karaya vuran gemilerden adaya çıkan Grek askerleri öldürmek ya da esir almaktır.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D76%3Asection%3D2 Herodot, 8.76.2]</ref> Tüm bu hazırlıklar, Grek tarafınca duyulmasından endişe edildiği için olabildiğince sessizce yürütüldü ve mürettebatı, gece boyu uyumadı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D76%3Asection%3D3 Herodot, 8.76.3]</ref> Bu arada muharebe sahasını rahatlıkla görebileceği şekilde boğaza hakim bir dağın eteklerinde kendisine bir taht kurdurmuştur. Aynı zamanda başarılı savaşan komutanlarını da belirleyecektir.<ref name = h318/>

 

 

Aslında Themistokles'in Serhas'a karşı uyguladığı savaş hilesinin bir amacı da Salamis'ten çekilme kararına engel olmak ve Grek İttafakı Donanması'nın muharebeyi burada kabul etmesini sağlamaktı.<ref name="cn87">Cornelisu Nepos, [http://www.egeweb2.ege.edu.tr/tid/dosyalar/XVII-2_2002/TIDXVII_2-2002-06.pdf ''Themistokles] Sh.: 87</ref> Bununla birlikte Moralılar Themistokles'in hilesinden haberdar oldukları öne sürülmüştür. Bu yüzden sakince Salamis'de muharebeye girmeyi kabul ettiler.<ref>Holland, Sh.: 316</ref> Böylece Grek İttifakı Donanması bir gün sonra girişilecek muharebenin hazırlıklarına başlayabilmiştir. Diğer yanda ise Pers Donanması tüm gece boyunca boşu boşuna bölgeden çekilen Grek gemilerini aramıştır. Pers Donanması ertesi sabah Grek İttifakı Donanması'na hücum etmek için boğaza yöneldiler. Bu konuda nasıl karar alındığı yönünde bir bilgi yoktur. Sadece, Grek İttifakı Donanması ile muharebeye karar verildiği açıktır.<ref name = h318>Holland, p318</ref>

=== Pers Donanması ===

 

 

 

== Stratejik ve taktik yaklaşımlar ==

Termopylae, iyi tertiplenmiş bir Grek kuvvetine karşı cephe taarruzunun sonuçsuz kalacağını göstermişti. Şimdi de Grekler Kıstak'ta şu ya da bu güçte bir tahkimat oluşturmuş bulunuyordu. Bu koşullarda Yunanistan'ın geri kalanını istila etme girişiminin askeri yönden büyük güçlükler getireceği ortadadır.<ref name="Lazenby, p197">Lazenby, Sh.: 197</ref> Ancak Termopylae deneyiminin de ortaya koyduğu gibi Grekler kuşatılacak olursa, zaten sayıca küçük olan birliklerin kesin olarak imha edilmesi mümkündür.<ref name = L248/> Bu şekilde Kıstak'ı savunan Grek kuvvetlerin kuşatılması için Pers Donanması'nın kullanılması gerekmektedir. Ama bunun için öncelikle Grek İttifakı Donanması da bir deniz muharebesiyle imha edilmelidir. Yaz ayları süresinde Serhas Grek İttifakı Donanmasını imha edebilseydi, Grek kent devletlerinin teslim olmasını sağlayabilecek güçlü bir stratejik durum elde ederdi. Bu, seferi başarıyla sonuçlandırmak için tek umut olarak görünmektedir.<ref name = h308/> Diğer yandan Grekler için istilayı önlemenin tek yolu Pers Donanması'na ağır bir darbe vurabilmektir. Themistokles'in amacı da buydu ve bu nedenle güçlü bir donanma kurulması fikrini baştan beri savunmuştu.<ref name = h303>Holland, Sh.: 303</ref>

 

 

Pers Donanması halen çok güçlüydü. Hem Grek İttifakı Donanması'nı Salamis Boğazı'nda sabitleyebilir, hem de Mora Yarımadası'na asker çıkarabilirdi.<ref name = L248/> Ancak her iki taraf da savaşın seyrinde kesin sonucun bir deniz muharebesinde alınacağı umudu içindeydi ve tüm hesaplar bu yönde yapılıyordu.<ref name = h303>Holland, p303</ref>

Akdeniz'de bu tarihlerde en çok kullanılan deniz muharebe taktikleri düşman gemisini mahmuzlayarak batırmak ya da bordalamaktır. Bordalamakla düşman gemisine asker çıkarılır ve gemi ele geçirilirdi. Bu arada düşman gemisi güvertesindeki boğuşma, karadaki mücadeleden hemen hemen farksız olurdu.<ref name = L34>Lazenby, Sh.: 34–37</ref> Çok kesin olmamakla birlikte mahmuzlama manevrası, düşman hatlarının belirlenen bir kesiminde güç konsantrasyonu sağlayarak bir gedik açmaya dayanmaktadır. Savaş gemileri bu gedikten geçerek düşman hatlarının gerisine sarkar ve düşman gemilerini geriden mahmuzlar.<ref name = L34/> Kuşkusuz böyle bir manevra daha büyük seyir ustalığı gerektirmektedir. Böyle olunca da Pers gemilerince daha başarıyla uygulanması olasıdır.<ref name = L34/>

 

 

Teknik olarak, açık denizdeki bir muharebe, Pers Donanması'nın sayı üstünlüğü ve denizcilikteki ustalığı hesaba katıldığında Grek İttifakı Donanması için zor bir muharebe olurdu.<ref name = h318/> Bu nedenle kesin zafer için Pers Donanması'nı daha dar sulara çekmek zorunludur.<ref name = h302/> Artemision Deniz Muharebesi, Pers sayı üstünlüğüne rağmen bir zafer arayışıydı. Ancak görüldü ki Pers Donanması'nı yenilgiye uğratabilmek için daha dar sularda muharebeye çekmek zorunludur.<ref>Lazenby, Sh.: 150</ref> Bu bağlamda Pers Komutanlığı'nca, Grek İttifakı Donanması'na saldırmak için Salamis Körfezi'ne girmek, tam da Grek Komutanlığı'nın istediği savaş koşullarına uymak olmuştur. Ne var ki Serhas'ın, Grek İttifakı Donanması'nın yenilgiye uğratılabileceğinden emin olmasaydı böyle bir girişimde bulunmayacağı ileri sürülmüştür. Bu durumda Themistokles'in hilesinin, güç dengesini Grek İttifakı Donanması lehine değiştirmekte önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir.<ref name = h318/> Salamis was, for the Persians, an unnecessary battle and a strategic mistake.<ref name = L248>Lazenby, Sh.: 248–253</ref> Sonuç itibariyle Salamis Deniz Muharebesi Pers İmparatorluğu açısından gereksiz bir muharebe ve hatalı bir stratejidir.<ref name = L248>Lazenby, Sh.: 248–253</ref>