|
yılında 2.410'a inmiş olan siyah gergedan sayısı , sonrasında alınan önlem ve avlanma yasaklanmaları ile son yıllarda tekrar yükselmiş ve 2007 rakamlarına göre 4.180'e ulaşmıştır.<ref>{{Web kaynağı| url = http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/6557 | başlık = IUCN2008/IUCN SSC African Rhino Specialist Group}}</ref>
{{diğer anlamı|Gergedan (anlam ayrımı)}}
{{Taksomemeli
| ad = Gergedan
| resim = White rhinos.jpg
| resim_bilgi = Beyaz gergedan
| alem = [[Animalia]]
| şube = [[Chordata]]
| sınıf = [[Memeliler|Mammalia]]
| takım = [[Perissodactyla]]
| familya = '''Rhinocerotidae'''
| familya_yazar = [[John Edward Gray|Gray]], 1821
| altbaşlık = [[Cins]]ler
| açıklama =
''[[Ceratotherium]]''<br />
''[[Dicerorhinus]]''<br />
''[[Diceros]]''<br />
''[[Rhinoceros (hayvan)|Rhinoceros]]''<br />
''[[Woolly Rhinoceros|Coelodonta]] (Nesli tükenmiş)<br />
''[[Elasmotherium]] (Nesli tükenmiş)''
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Rhinocerotidae}}
}}
'''Gergedan''', gergedangiller (Rhinocerotidae) familyasından bugüne kadar soyunu sürdürebilmiş kara hayvanları içinde [[fil]]den sonra en iri olan hayvan [[tür]]ü.
== Özellikler ==
Bugünkü gergedanların, üçü [[Asya]]'da, ikisi [[Afrika]]'da yaşayan beş türü vardır. Bunların hepsi iri yapılı, kısa ve kalın bacaklı hayvanlardır. Ayaklarında tek bir toynakla (geniş ve kalın tırnakla) çevrili üçer parmak bulunur. Kafaları iri ve ağır, kulakları geniş, ucu püsküllü olan kuyrukları ince ve oldukça kısadır. Son derece kalın olan derileri, kulaklarının tepesindeki tüy tutamları ile kuyruk püskülleri dışında tümüyle çıplaktır. Türleri ayıran en önemli fark burunlarının üstündeki boynuzların bir ya da iki tane olmasıdır. Asya'da yaşayan üç türden ikisi tek boynuzlu, öbür Asya türü ile iki Afrika gergedanı çift boynuzludur. İçlerinde en irisi olan [[Beyaz gergedan]]ın ağırlığı beş tonu bulur. Gergedanların [[Boynuz|boynuzu]] öbür hayvanlarınki gibi [[Kemik|kemikten]] değil, [[saç]], [[kıl]] ve [[tırnak|tırnakların]] yapısındaki ''([[keratin]])'' denen lifsi bir [[protein]]den oluşmuştur. Bazı [[Asya]] ülkelerinde bu boynuzların [[doğaüstü]] güçler taşıdığına inanılır.
== Davranış ==
[[Otoburlar|Otçul hayvanlar]] olan gergedanlar genellikle tek başlarına ya da aile grupları hâlinde geniş otlaklarda, çalılık ve bataklık bölgelerde yaşarlar. Yalnız [[Sumatra gergedanı]] sık [[orman]]larda yaşar. Görme duyularının zayıf olmasına karşılık koku alma ve işitme duyguları çok gelişmiştir. Hayvanlar arasında kendilerinden daha güçlü düşmanları olmayan gergedanlar insanla karşılaştıklarında da genellikle kaçarlar.
Ama bazen kızgın bir erkeğin ya da yeni doğum yapmış bir dişinin alışık olmadığı bir koku ya da sesle uyarıldığında körlemesine saldırdığı olur. Gergedan bütün iriliğine karşın hiç de hantal bir [[hayvan]] değildir. Saatte 45 km hızla koşabilir ve bu körlemesine koşu sırasında koca gövdesinden hiç beklenmeyen bir çeviklikle bir anda yönünü değiştirebilir.
== Soyunun Tükenme Riski ve Türün Azalan Sayısı ==
Günümüzde yalnız 5 türü kalmış olan Gergedanın geçmişte, özellikle 19. ve 20. yüzyılda yapılan aşırı [[avlanma]] sonucunda türün büyük kısmı yok edildi. Öyle ki 1960'lı yıllarda 70.000 civarında olan siyah gergedan türünün <ref name=Panda>{{Web kaynağı| url = http://panda.org/downloads/species/ecop13blackrhinofactsheet.pdf | başlık = WWF Factsheet; Black Rhinoceros Diceros Bicornis | yayımcı = World Wide Fund for Nature}}</ref>, 20 yıllık bir süre içerisinde '''%96'sı tükenmiştir'''. Fakat 1995 yılında 2.410'a inmiş olan siyah gergedan sayısı , sonrasında alınan önlem ve avlanma yasaklanmaları ile son yıllarda tekrar yükselmiş ve 2007 rakamlarına göre 4.180'e ulaşmıştır.<ref>{{Web kaynağı| url = http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/6557 | başlık = IUCN2008/IUCN SSC African Rhino Specialist Group}}</ref>
=== Gergedan Boynuzun Avlanmadaki Etkisi ===
| 