Dilbilgisi: Revizyonlar arasındaki fark

Dil bilgisi incelediği dil unsurlarına göre kendi içinde bölümlere ayrılır. Dilin seslerini inceleyen kısmına [[ses bilgisi]] ([[fonetik]]), yapı yönünden kelime ve şekilleri konu edinen kısmına [[şekil bilgisi]] ([[morfoloji]] veya ''sarf''), kelime ve şekillerin çıkış yerlerini, yani menşelerini araştıran kısmına menşe veya [[türeme bilgisi]] ([[etimoloji]]), kelime ve şekillerin aralarındaki münasebetler ile cümleleri inceleyen dalına ise [[cümle bilgisi]] veya [[söz dizimi]], [[sentaks]] veya ''nahv'', dilin anlam oluşturma mekanizmalarını inceleyen kısmına [[semantik]] denmektedir. Dil ancak bu saydığı unsurlarla tamamlandığı gibi, dil bilgisi de bu unsurlardan oluşmaktadır. Bu bölümlerin hemen hepsi dilbilgisi içinde ayrı ayrı incelenmelerine rağmen, birbirlerinden kesin çizgilerle ayrılmazlar ve her zaman birbirlerine karışırlar. Bu yüzden dilbilgisi, bir dili bütün cepheleriyle bir bütün olarak ele alıp incer.

Dil bilgisi çok eski bilimlerdendir. [[Grekçe]]den, [[Latince]]ye, oradan diğer dillere yayılmıştır. En eski gramercilerin [[Hintliler]] olduğu bilinir. M.Ö. 1. yy'da batıda dil bilgisinin kurucusu [[Aristoteles]] kabul edilir. Aristo, grameri, mantığın aynası haline getirmiştir. Dionysos M.Ö. 1. yy'da Dilbilgisi Sanatı adıyla ilk dilbilgisi kitabını yazmıştır. M.S. 4. asırda Romalı Donatus'un yazdığı dilbilgisi kitabı, batıda yıllarca okutulmuştur. Bunların dışında [[İskenderiye]] dil okulunun gramer ve sözlük konularında önemli yer tuttuğu görülür. İslami devirde görülen dilbilgisi çalışmaları daha çok bu okulu örnek almıştır. Emeviler'den itibaren İslam dünyasında pek çok gramer kitabı ve sözlük yazılmıştır. Türkiye'de [[1858]] yılında rüşdiyelerin açılması ile okutulmaya başlanır. 18. yy'a kadar filozofların elinde kalan dil, onlar tarafından şekilci mantığın sözdeki şekli olarak yorumlandığı gibi, düşüncenin de değişmez kanunlarına bağlılığı şeklinde değerlendirilmiştir. Böylece dil bilgisi yalnız gramerin değil, aklın da temsilcisi olmuştur. Fakat 19. yüzyıldan sonra dilin apayrı bir kurum olduğu, kendi kanunlarına bağlı, canlılığa sahip bulunduğu fikri ortaya çıkmıştır. Yine bu dönemde diller arasındaki akrabalıklar saptanırken, dillerin ayrı aileler oluşturduğu keşfedilmiştir. Böylece dilleri inceleyen, karşılaştırmalı dilbilgisi ortaya çıkmıştır. Ayrıca dilbilgisinin; bir dilin tarihini ve zaman içindeki değişme ve gelişmesini inceleyen tarihi dilbilgisinin yanında, bir dilin veya [[Lehçe (dil bilimi)|lehçenin]] belirli bir zamandaki durumunu konu edinen ''tasviri dilbilgisi'' gibi çeşitleri vardır. Bunun yanında bütün dilleri karşılaştırarak, sınıflara ayıran, onların iç ve dış kanunlarını araştıran bilim dalına da genel[[dil bilimi|lengüistik]] denmektedir. Ayrıca dillerle uğraşan ve bir dil üzerinde araştırmalar yapan dil bilginine de [[dilbilimci]] adı verilmektedir.